سازمان گزارشگران بدون مرز با انتشار بیانیهای و اعلام نام دهها تن از روزنامهنگارانی که در حال حاضر در ایران در نقاط معلوم یا نامعلومی در بازداشت به سر میبرند، ایران را بزرگترین زندان روزنامهنگاران در تمام جهان نامید.
این سازمان از تحت فشار بودن شدید روزنامهنگاران زندانی، برای شرکت در اعترافات رسانهای یا تلویزیونی علیه خود، خبر میدهد.
اگر چه آنگونه که گزارشهای سازمانهای مستقل حقوق بشری میگويند، مطبوعات و روزنامهنگاران ايرانی همواره زير فشارها و سانسورهای امنيتی و قضايی بودهاند، اما هر بار نيز با اندک گشايشی در فضای سياسی ايران به آيينهای برای انعکاس صدای مردم تبديل شدهاند.
البته هزينه اين بازتابها نيز معمولاً يا تعطيلی گسترده مطبوعات بوده و يا زندان برای روزنامه نگاران؛ تا جايی که سازمان گزارشگران بدون مرز سالها ايران را بزرگترين زندان اهالی مطبوعات در خاورميانه نام داده بود. با اين حال همين سازمان در آخرين بيانيه خود از ايران به عنوان بزرگترين زندان جهان برای روزنامهنگاران نام برد.
رضا معينی، مسئول بخش ايران در سازمان گزارشگران بدون مرز، در اين رابطه به راديو فردا میگويد:«از تاريخ ۲۳ خرداد تا امروز ۲۷ روزنامهنگار بازداشت شدهاند که همچنان در زندان هستند، البته تعداد آنها بيشتر بود که طی اين چند روز آزاد شدند. مجموع زندانيان اخير به اضافه زندانيان قبل از انتخابات ۳۴ نفر هستند که اين تعداد امروز ايران را به عنوان بزرگترين زندان برای روزنامهنگاران در جهان تبديل کرده است.»
وی میافزايد: «بر طبق اطلاع ما بخش عمده روزنامهنگارانی که در تهران بازداشت شدهاند، در بند ۲۰۹ زندان اوين توسط کميته مشترکی از وزارت اطلاعات و سپاه پاسداران مورد بازجويی قرار میگيرند و تحت فشار و شکنجه هستند. به صراحت میگوييم اين زندانيان برای اعترافات اجباری شکنجه میشوند و بر خلاف قوانين و مقررات بينالمللی، هيچ اطلاعی در مورد آنها به خانوادههايشان داده نشده است.»
به گفته آقای معینی، فقط تعدادی از اين روزنامهنگاران توانستهاند به صورت تلفنی با خانوادههای خود تماس بگيرند در حد اين که بگويند سلامت هستند. آنها از حق ملاقات با وکيل و خانواده خود محروم هستند و مهمتر اينکه هيچ مقام مسئولی در ايران امروز مسئوليت بازداشت و وضعيت اين روزنامهنگاران را به عهده نگرفته و مشخص نيست اين افراد به چه دليل و به چه اتهامی بازداشت شدهاند و در چه شرايطی به سر میبرند.
در چنين شرايطی اين برخوردهای خشونت بار و گسترده با رونامهنگاران با چه هدفی است؟ به عبارتی آيا اين برخوردها فقط واکنشی از سوی تصميمگيران نظام اسلامی به وقايع اخير و موقتی است، يا آنها به طور کامل در پی تبديل کردن مطبوعات ايران به وضعيتی هستند که از آن با عنوان «زمين سوخته» ياد میشود.
حسين باستانی، روزنامهنگار و تحليلگر سياسی، در اين زمينه به راديو فردا میگويد: «اتفاقی که در ايران رخ داده فراتر از برخوردهايی است که در گذشته با روزنامهنگاران و مطبوعات صورت گرفته است. آنها در اين انتخابات به شيوهای عمل کردند که مجبورند تا وقتی میتوانند جلوی انتشار آزادانه اخبار و اطلاعات را بگيرند. اعتراضها نسبت به آنچه در انتخابات صورت گرفت، ادامه خواهد داشت و در نتيجه تا وقتی اعتراض نسبت به نتيجه انتخابات و برخوردهای بعد از آن وجود دارد، حکومت هم تلاش خواهد کرد رسانههای عمومی را محدود کند. من فکر نمیکنم اين اعتراضها در آينده قابل پيشبينی فرو بنشيند، درنتيجه در آينده فشار بر مطبوعات و رسانههای عمومی قطع نخواهد شد.»
علاوه بر دهها روزنامهنگار بازداشت شده در روزهای اخير، محمدعلی دادخواه، وکيل مدافع بسياری از روزنامهنگاران زندانی و کامبيز نوروزی، حقوقدان و دبير کميته حقوقی انجمن صنفی روزنامهنگاران ايران، نيز بازداشت و به نقاط نامعلومی منتقل شدهاند.
این سازمان از تحت فشار بودن شدید روزنامهنگاران زندانی، برای شرکت در اعترافات رسانهای یا تلویزیونی علیه خود، خبر میدهد.
اگر چه آنگونه که گزارشهای سازمانهای مستقل حقوق بشری میگويند، مطبوعات و روزنامهنگاران ايرانی همواره زير فشارها و سانسورهای امنيتی و قضايی بودهاند، اما هر بار نيز با اندک گشايشی در فضای سياسی ايران به آيينهای برای انعکاس صدای مردم تبديل شدهاند.
البته هزينه اين بازتابها نيز معمولاً يا تعطيلی گسترده مطبوعات بوده و يا زندان برای روزنامه نگاران؛ تا جايی که سازمان گزارشگران بدون مرز سالها ايران را بزرگترين زندان اهالی مطبوعات در خاورميانه نام داده بود. با اين حال همين سازمان در آخرين بيانيه خود از ايران به عنوان بزرگترين زندان جهان برای روزنامهنگاران نام برد.
رضا معينی، مسئول بخش ايران در سازمان گزارشگران بدون مرز، در اين رابطه به راديو فردا میگويد:«از تاريخ ۲۳ خرداد تا امروز ۲۷ روزنامهنگار بازداشت شدهاند که همچنان در زندان هستند، البته تعداد آنها بيشتر بود که طی اين چند روز آزاد شدند. مجموع زندانيان اخير به اضافه زندانيان قبل از انتخابات ۳۴ نفر هستند که اين تعداد امروز ايران را به عنوان بزرگترين زندان برای روزنامهنگاران در جهان تبديل کرده است.»
وی میافزايد: «بر طبق اطلاع ما بخش عمده روزنامهنگارانی که در تهران بازداشت شدهاند، در بند ۲۰۹ زندان اوين توسط کميته مشترکی از وزارت اطلاعات و سپاه پاسداران مورد بازجويی قرار میگيرند و تحت فشار و شکنجه هستند. به صراحت میگوييم اين زندانيان برای اعترافات اجباری شکنجه میشوند و بر خلاف قوانين و مقررات بينالمللی، هيچ اطلاعی در مورد آنها به خانوادههايشان داده نشده است.»
به گفته آقای معینی، فقط تعدادی از اين روزنامهنگاران توانستهاند به صورت تلفنی با خانوادههای خود تماس بگيرند در حد اين که بگويند سلامت هستند. آنها از حق ملاقات با وکيل و خانواده خود محروم هستند و مهمتر اينکه هيچ مقام مسئولی در ايران امروز مسئوليت بازداشت و وضعيت اين روزنامهنگاران را به عهده نگرفته و مشخص نيست اين افراد به چه دليل و به چه اتهامی بازداشت شدهاند و در چه شرايطی به سر میبرند.
در چنين شرايطی اين برخوردهای خشونت بار و گسترده با رونامهنگاران با چه هدفی است؟ به عبارتی آيا اين برخوردها فقط واکنشی از سوی تصميمگيران نظام اسلامی به وقايع اخير و موقتی است، يا آنها به طور کامل در پی تبديل کردن مطبوعات ايران به وضعيتی هستند که از آن با عنوان «زمين سوخته» ياد میشود.
حسين باستانی، روزنامهنگار و تحليلگر سياسی، در اين زمينه به راديو فردا میگويد: «اتفاقی که در ايران رخ داده فراتر از برخوردهايی است که در گذشته با روزنامهنگاران و مطبوعات صورت گرفته است. آنها در اين انتخابات به شيوهای عمل کردند که مجبورند تا وقتی میتوانند جلوی انتشار آزادانه اخبار و اطلاعات را بگيرند. اعتراضها نسبت به آنچه در انتخابات صورت گرفت، ادامه خواهد داشت و در نتيجه تا وقتی اعتراض نسبت به نتيجه انتخابات و برخوردهای بعد از آن وجود دارد، حکومت هم تلاش خواهد کرد رسانههای عمومی را محدود کند. من فکر نمیکنم اين اعتراضها در آينده قابل پيشبينی فرو بنشيند، درنتيجه در آينده فشار بر مطبوعات و رسانههای عمومی قطع نخواهد شد.»
علاوه بر دهها روزنامهنگار بازداشت شده در روزهای اخير، محمدعلی دادخواه، وکيل مدافع بسياری از روزنامهنگاران زندانی و کامبيز نوروزی، حقوقدان و دبير کميته حقوقی انجمن صنفی روزنامهنگاران ايران، نيز بازداشت و به نقاط نامعلومی منتقل شدهاند.