۳۷ سال پس از جنگ «یوم کیپور»، مصادف با سالروز این جنگ، اداره اسناد دولتی اسرائیل انتشار اسناد مهمی را آغاز کرده که شامل ارزیابی‌ها، عملکرد و تصمیمات مقامات سیاسی و نظامی اسرائیل در ارتباط با این جنگ است.
این اسناد تاکنون در شمار سندهای فوق‌محرمانه در کشور اسرائیل طبقه بندی شده بود.
انتشار این اسناد که بخش‌هایی از آن این هفته در دسترس عموم قرار گرفته و قرار است که در روزهای آینده نیز اسناد و مدارک دولتی بیشتری به جمع آنها افزوده شود به مهم‌ترین بحث روز اسرائیل تبدیل شده است.
«داغ‌ترین» بخش این اسناد مربوط به مذاکرات در کابینه سیاسی- امنیتی در زمان نخست وزیری خانم گلدا مایر، رهبر وقت اسرائیل، و به‌ویژه مباحثات او با ژنرال موشه دایان، وزیر دفاع وقت اسرائیل، است.
جنگ «یوم کیپور» در سال ۱۹۷۳، شش سال پس از جنگ «شش‌روزه» سال ۱۹۶۷، رخ داد و هرچند اسرائیل در این جنگ متحمل تلفات و اسیران نسبتا زیادی شد، نبردها در حالی به پایان رسید که کشورهای عرب به خواسته خود نرسیدند.
در جنگ «شش‌روزه»، هرچند حمله همزمان کشورهای عرب موجب آغاز نبردها شده بود، ارتش اسرائیل که تازه ۱۹ سال از استقلال خود را پشت سر گذاشته بود، به‌ویژه به دلیل برتری چشمگیر توان نیروی هوایی خود توانست ارتش همه کشورهای عرب همسایه را در ساعات اولیه جنگ فلج کند، موفقیتی که امکان پیشرفت نیروهای زمینی اسرائیل را فراهم آورد.
به این ترتیب نیروهای اسرائیلی توانستند کرانه باختری را از اردن بگیرند، باریکه غزه را از مصر تصاحب کنند و بلندی‌های جولان سوریه را نیز به اشغال خود درآورند.
اسرائیل از این پیروزی سریع شدیدا سرمست بود و اعراب که از این شکست فاحش خود را در موضع تحقیر می‌دیدند، مترصد فرصت مناسبی بودند تا بر اسرائیل غلبه کنند.
سوریه و مصر با هماهنگی یکدیگر نبردی را تدارک می‌دیدند که راز آن تا حد زیادی از چشم اسرائیل پنهان مانده بود و تحرکات موفق مصر و سوریه موجب ارزیابی‌های غلط از سوی فرماندهان ارشد اسرائیل شد.
اسناد فوق محرمانه، جلسات دولت وقت اسرائیل و مباحثات در ستاد کل ارتش اسرائیل که این هفته در اسرائیل منتشر شده نشان می‌دهد که ارزیابی‌های ژنرال موشه دایان کاملا اشتباه بوده و خود او در روزهای آغاز جنگ به این امر اذعان کرده است.
ژنرال دایان به خانم گلدا مایر، نخست وزیر، در روزهای قبل از آغاز جنگ «یوم کیپور» می‌گوید که نبردی درنخواهد گرفت و تحرکات ارتش مصر تنها نوعی مانور است و این احتمال که مصر بخواهد بعد از شکست در نبرد شش سال قبل دوباره خود را در یک معرکه سهمگین نظامی گرفتار کند ضعیف است.
اما حقایق چیز دیگری بود، و برخی از مقامات اسرائیلی در نشست‌های ساعاتی قبل از وقوع جنگ دوباره به خانم گلدا مایر و ژنرال موشه دایان می‌گویند که نباید به «دشمن» اجازه داد با آغاز جنگ، اسرائیل را در تنگنا بگذارد.
این گروه از مقامات پیشنهاد می‌کنند که خانم مایر دستور آغاز حمله‌ای ضربتی را صادر کند، اما خانم مایر تحت تاثیر توصیه‌های ژنرال دایان که قهرمان نبرد «شش‌روزه» محسوب می‌شد این درخواست را رد می‌کند.
حمله اولیه مصر و سوریه در روزی رخ داد که «مقدس‌ترین» روز سال برای یهودیان به شمار می‌رود و این امر اسرائیل را به‌شدت غافلگیر کرد.
در روز «کیپور»، اسرائیل در تعطیلی سراسری و کامل است و هیچ اتومبیلی حرکت نمی‌کند و همه چیز در سکوت مطلق است. این وضع موجب شد که کشورهای مصر و سوریه در ساعات اولیه نبرد به پیشرفت‌هایی برسند.
متن مباحثات گلدا مایر با ژنرال موشه دایان حاکی از آن است که این مقام ارشد نظامی اسرائیل به‌شدت هراسان شده و بارها «ابراز اطمینان» کرده است که «اعراب این بار قسم خورده‌اند که کشور یهودی را نابود کنند».
ژنرال دایان از ضعف نیروهای خود، کمبود نیروها، تلفات بسیار در کانال (مرزی با مصر) و کارآزمودگی سربازان عربی گزارش می‌دهد و از جمله در گزارش روز هفتم اکتبر سال ۱۹۷۳ می‌گوید که «فکر نمی‌کردم که اینها این قدر خوب بجنگند، با آن سال (نبرد شش‌روزه) کاملا فرق کرده‌اند... در مورد توان خودمان اغراق کرده بودم».
انتشار این سخنان از ژنرال دایان و ارزیابی‌های غلط او پیش از آغاز نبرد در واقع شکستن اسطوره‌ای است که جامعه اسرائیل همواره از این فرمانده نظامی برای خود ساخته است.
بخش جنجال‌برانگیز این اسناد برای مردم اسرائیل آن است که موشه دایان در نشست‌های ستاد کل ارتش در زمان جنگ به نیروهای خود گفته است که پیشروی کنید و اگر توانستید زخمی‌ها را نجات دهید و اگر نشد، آنها را رها کنید. استدلال او این بوده است که اگر زخمی‌ها نجات نیابند و اسیر شوند بعدا می‌توان آنها را در مذاکره با کشورهای عرب آزاد کرد.
این امر از این نظر برای مردم اسرائیل تکان‌دهنده است که رهبران سیاسی و فرماندهان نظامی این کشور همواره می‌گویند که برای نجات جان یک سرباز در عرصه جنگ، نباید از هیچ تلاشی فروگذار بود.
در پایان نبرد سال ۱۹۷۳، اسرائیل متحمل ۲۷۰۰ کشته نظامی شد که این شمار برای اسرائیل بسیار زیاد محسوب می‌شد. به دنبال شمار زیاد اسیرانی نیز که ارتش اسرائیل متحمل شد انتقادهای بسیاری در افکار عمومی جامعه اسرائیل از رهبران این کشور به عمل آمد که این انتقادها به برپایی کمیته حقیقت‌یاب اسرائیل برای بررسی اشتباهات سران منجر شد.
اسناد محرمانه تازه انتشاریافته نشان می‌دهد که دولت اسرائیل به‌شدت به اشرف مروان، داماد بزرگ جمال عبدالناصر، که برای اسرائیلی‌ها جاسوسی می‌کرد وابسته شده بود. خانم گلدا مایر و رئیس وقت موساد اسرائیل، تصویکا زمیر، در شمار معدود مقامات اسرائیلی بودند که گزارش‌های اشرف مروان را دریافت می‌کردند.
اما اسناد تازه انتشاریافته در اسرائیل ثابت می‌کند که اشرف مروان در لحظه‌ای تاریخی برای اسرائیل، بیشتر اطلاعات را از این کشور دریغ کرده است.
اشرف مروان، داماد محبوب جمال عبدالناصر، از سوی انورسادات به ریاست دفتر ریاست جمهوری منصوب شده و مورد اعتماد جدی سادات بود. اما موساد اسرائیل از سال‌ها قبل از آن، اشرف مروان را به خدمت گرفته بود.
برای مصری‌ها تا به امروز نیز باورکردنی نیست که داماد جمال عبدالناصر، رهبری که دهه‌ها شعار «ریختن اسرائیل به دریا» را مطرح می‌کرد و محبوب قلوب مصری‌ها و میلیون‌ها نفر در دنیای عرب بود، خود جاسوس موساد بوده است.
سرانجام جنگ «یوم کیپور» در حالی پایان یافت که اعراب نتوانستند هیچ بخشی از سرزمین‌هایی را که در جنگ «شش‌روزه» از دست داده بودند، از دست اسرائیل درآورند.
اما خشم مردم اسرائیل و انتشار گزارش کمیته حقیقت‌یاب ملی اسرائیل درباره نبرد «یوم کیپور» موجب شد که خانم گلدا مایر از رهبری حزب کارگر و نخست وزیری کناره‌گیری کند و ژنرال موشه دایان نیز استعفا کند.
یارون دکل، روزنامه‌نگار مشهور اسرائیلی، می‌گوید که اسناد تازه انتشاریافته روزهای جنگ «یوم کیپور» نشان می‌دهد که دولت وقت اسرائیل برای عبور از این بحران بسیار جدی تا چه حد نیازمند به حمایت آمریکا در جامعه بین‌الملل بوده است، وضعیتی که به گفته آقای دکل تا امروز نیز ادامه یافته و به توصیف او «همه رهبران کنونی اسرائیل نیز باید از آن درس عبرت بگیرند».
این اسناد تاکنون در شمار سندهای فوق‌محرمانه در کشور اسرائیل طبقه بندی شده بود.
انتشار این اسناد که بخش‌هایی از آن این هفته در دسترس عموم قرار گرفته و قرار است که در روزهای آینده نیز اسناد و مدارک دولتی بیشتری به جمع آنها افزوده شود به مهم‌ترین بحث روز اسرائیل تبدیل شده است.
«داغ‌ترین» بخش این اسناد مربوط به مذاکرات در کابینه سیاسی- امنیتی در زمان نخست وزیری خانم گلدا مایر، رهبر وقت اسرائیل، و به‌ویژه مباحثات او با ژنرال موشه دایان، وزیر دفاع وقت اسرائیل، است.
جنگ «یوم کیپور» در سال ۱۹۷۳، شش سال پس از جنگ «شش‌روزه» سال ۱۹۶۷، رخ داد و هرچند اسرائیل در این جنگ متحمل تلفات و اسیران نسبتا زیادی شد، نبردها در حالی به پایان رسید که کشورهای عرب به خواسته خود نرسیدند.
در جنگ «شش‌روزه»، هرچند حمله همزمان کشورهای عرب موجب آغاز نبردها شده بود، ارتش اسرائیل که تازه ۱۹ سال از استقلال خود را پشت سر گذاشته بود، به‌ویژه به دلیل برتری چشمگیر توان نیروی هوایی خود توانست ارتش همه کشورهای عرب همسایه را در ساعات اولیه جنگ فلج کند، موفقیتی که امکان پیشرفت نیروهای زمینی اسرائیل را فراهم آورد.
به این ترتیب نیروهای اسرائیلی توانستند کرانه باختری را از اردن بگیرند، باریکه غزه را از مصر تصاحب کنند و بلندی‌های جولان سوریه را نیز به اشغال خود درآورند.
اسرائیل از این پیروزی سریع شدیدا سرمست بود و اعراب که از این شکست فاحش خود را در موضع تحقیر می‌دیدند، مترصد فرصت مناسبی بودند تا بر اسرائیل غلبه کنند.
سوریه و مصر با هماهنگی یکدیگر نبردی را تدارک می‌دیدند که راز آن تا حد زیادی از چشم اسرائیل پنهان مانده بود و تحرکات موفق مصر و سوریه موجب ارزیابی‌های غلط از سوی فرماندهان ارشد اسرائیل شد.
اسناد فوق محرمانه، جلسات دولت وقت اسرائیل و مباحثات در ستاد کل ارتش اسرائیل که این هفته در اسرائیل منتشر شده نشان می‌دهد که ارزیابی‌های ژنرال موشه دایان کاملا اشتباه بوده و خود او در روزهای آغاز جنگ به این امر اذعان کرده است.
ژنرال دایان به خانم گلدا مایر، نخست وزیر، در روزهای قبل از آغاز جنگ «یوم کیپور» می‌گوید که نبردی درنخواهد گرفت و تحرکات ارتش مصر تنها نوعی مانور است و این احتمال که مصر بخواهد بعد از شکست در نبرد شش سال قبل دوباره خود را در یک معرکه سهمگین نظامی گرفتار کند ضعیف است.
اما حقایق چیز دیگری بود، و برخی از مقامات اسرائیلی در نشست‌های ساعاتی قبل از وقوع جنگ دوباره به خانم گلدا مایر و ژنرال موشه دایان می‌گویند که نباید به «دشمن» اجازه داد با آغاز جنگ، اسرائیل را در تنگنا بگذارد.
این گروه از مقامات پیشنهاد می‌کنند که خانم مایر دستور آغاز حمله‌ای ضربتی را صادر کند، اما خانم مایر تحت تاثیر توصیه‌های ژنرال دایان که قهرمان نبرد «شش‌روزه» محسوب می‌شد این درخواست را رد می‌کند.
حمله اولیه مصر و سوریه در روزی رخ داد که «مقدس‌ترین» روز سال برای یهودیان به شمار می‌رود و این امر اسرائیل را به‌شدت غافلگیر کرد.
در روز «کیپور»، اسرائیل در تعطیلی سراسری و کامل است و هیچ اتومبیلی حرکت نمی‌کند و همه چیز در سکوت مطلق است. این وضع موجب شد که کشورهای مصر و سوریه در ساعات اولیه نبرد به پیشرفت‌هایی برسند.
متن مباحثات گلدا مایر با ژنرال موشه دایان حاکی از آن است که این مقام ارشد نظامی اسرائیل به‌شدت هراسان شده و بارها «ابراز اطمینان» کرده است که «اعراب این بار قسم خورده‌اند که کشور یهودی را نابود کنند».
ژنرال دایان از ضعف نیروهای خود، کمبود نیروها، تلفات بسیار در کانال (مرزی با مصر) و کارآزمودگی سربازان عربی گزارش می‌دهد و از جمله در گزارش روز هفتم اکتبر سال ۱۹۷۳ می‌گوید که «فکر نمی‌کردم که اینها این قدر خوب بجنگند، با آن سال (نبرد شش‌روزه) کاملا فرق کرده‌اند... در مورد توان خودمان اغراق کرده بودم».
انتشار این سخنان از ژنرال دایان و ارزیابی‌های غلط او پیش از آغاز نبرد در واقع شکستن اسطوره‌ای است که جامعه اسرائیل همواره از این فرمانده نظامی برای خود ساخته است.
بخش جنجال‌برانگیز این اسناد برای مردم اسرائیل آن است که موشه دایان در نشست‌های ستاد کل ارتش در زمان جنگ به نیروهای خود گفته است که پیشروی کنید و اگر توانستید زخمی‌ها را نجات دهید و اگر نشد، آنها را رها کنید. استدلال او این بوده است که اگر زخمی‌ها نجات نیابند و اسیر شوند بعدا می‌توان آنها را در مذاکره با کشورهای عرب آزاد کرد.
این امر از این نظر برای مردم اسرائیل تکان‌دهنده است که رهبران سیاسی و فرماندهان نظامی این کشور همواره می‌گویند که برای نجات جان یک سرباز در عرصه جنگ، نباید از هیچ تلاشی فروگذار بود.
در پایان نبرد سال ۱۹۷۳، اسرائیل متحمل ۲۷۰۰ کشته نظامی شد که این شمار برای اسرائیل بسیار زیاد محسوب می‌شد. به دنبال شمار زیاد اسیرانی نیز که ارتش اسرائیل متحمل شد انتقادهای بسیاری در افکار عمومی جامعه اسرائیل از رهبران این کشور به عمل آمد که این انتقادها به برپایی کمیته حقیقت‌یاب اسرائیل برای بررسی اشتباهات سران منجر شد.
اسناد محرمانه تازه انتشاریافته نشان می‌دهد که دولت اسرائیل به‌شدت به اشرف مروان، داماد بزرگ جمال عبدالناصر، که برای اسرائیلی‌ها جاسوسی می‌کرد وابسته شده بود. خانم گلدا مایر و رئیس وقت موساد اسرائیل، تصویکا زمیر، در شمار معدود مقامات اسرائیلی بودند که گزارش‌های اشرف مروان را دریافت می‌کردند.
اما اسناد تازه انتشاریافته در اسرائیل ثابت می‌کند که اشرف مروان در لحظه‌ای تاریخی برای اسرائیل، بیشتر اطلاعات را از این کشور دریغ کرده است.
اشرف مروان، داماد محبوب جمال عبدالناصر، از سوی انورسادات به ریاست دفتر ریاست جمهوری منصوب شده و مورد اعتماد جدی سادات بود. اما موساد اسرائیل از سال‌ها قبل از آن، اشرف مروان را به خدمت گرفته بود.
برای مصری‌ها تا به امروز نیز باورکردنی نیست که داماد جمال عبدالناصر، رهبری که دهه‌ها شعار «ریختن اسرائیل به دریا» را مطرح می‌کرد و محبوب قلوب مصری‌ها و میلیون‌ها نفر در دنیای عرب بود، خود جاسوس موساد بوده است.
سرانجام جنگ «یوم کیپور» در حالی پایان یافت که اعراب نتوانستند هیچ بخشی از سرزمین‌هایی را که در جنگ «شش‌روزه» از دست داده بودند، از دست اسرائیل درآورند.
اما خشم مردم اسرائیل و انتشار گزارش کمیته حقیقت‌یاب ملی اسرائیل درباره نبرد «یوم کیپور» موجب شد که خانم گلدا مایر از رهبری حزب کارگر و نخست وزیری کناره‌گیری کند و ژنرال موشه دایان نیز استعفا کند.
یارون دکل، روزنامه‌نگار مشهور اسرائیلی، می‌گوید که اسناد تازه انتشاریافته روزهای جنگ «یوم کیپور» نشان می‌دهد که دولت وقت اسرائیل برای عبور از این بحران بسیار جدی تا چه حد نیازمند به حمایت آمریکا در جامعه بین‌الملل بوده است، وضعیتی که به گفته آقای دکل تا امروز نیز ادامه یافته و به توصیف او «همه رهبران کنونی اسرائیل نیز باید از آن درس عبرت بگیرند».
