«مفت‌فروشی» برق؟ اختلاف وزارت نیرو و نفت

وزیر نفت ایران از وزارت نیرو خواسته است که صادرات برق ارزان را متوقف کند. بر اساس گزارشی که خبرگزاری مهر، چهارشنبه ۴ شهریورماه منتشر کرد پرونده اختلافات وزرای نفت ونیرو درباره صادرات برق وارد مرحله جدیدی شده و درحالی که بیژن نامدار زنگنه، وزارت نیرویی‌ها را به ارزان‌فروشی برق متهم می‌کند، حمیدچیت چیان، صادرات برق را اقتصادی می‌داند.

بر اساس این گزارش، وزیران نفت و نیرو در دو نشست خبری جداگانه درباره صادرات برق واکنش‌های کاملا متفاوتی نشان دادند.

بر اساس گزارش رسمی وزارت نیرو، ایران در سال‌های گذشته حدود ۱۲ میلیارد کیلووات ساعت صادرات برق و نزدیک به ۴ میلیارد کیلووات ساعت واردات انرژی برقی داشته است. بر اساس گفته مقامات وزارت نیرو، حجم صادرات برق ایران به ۸۰۰ میلیون دلار در سال می‌رسد.

با این حال، تاکنون صادرات برق از چند منظر مورد انتقاد مقامات وزارت نفت و برخی نمایندگان مجلس بوده است.

موضوع مهم در این حوزه، بازدهی ۳۷ درصدی نیروگاه‌های ایران و هدر شدن ۱۴ درصد از برق تولید فرآیند نقل و انتقال باعث می‌شود که تبدیل گاز به برق و صادرات آن از طرف محافلی در ایران غیراقتصادی عنوان شود.

بر اساس گزارش رسمی وزارت نیرو، نیروگاه‌های حرارتی ایران به‌طور متوسط از هر مترمکعب گاز کمتر از ۳.۵ کیلووات ساعت برق تولید می‌کنند که رقم بسیار نازلی است. برای نمونه نیروگاه‌هایی با بازدهی ۵۵ درصد در خود ترکیه که مشتری گاز و برق ایران است، هر متر مکعب گاز را به ۵.۲ تا ۵.۵ کیلووات ساعت برق تبدیل می‌کنند.

از طرف دیگر، ایران به نیروگاه‌های داخلی قیمت گاز را بسیار پایین‌تر از قیمت گاز صادراتی تحویل می‌دهد. با توجه به مصرف سالانه نزدیک به ۵۰ میلیارد متر مکعب گاز و ۲۰ میلیارد لیتر گازوئیل و نفت کوره در بخش نیروگاهی، برخی مقامات ایران بر این نظر هستند که خام‌فروشی گاز بهتر از صادرات برق است.

بر اساس گزارش خبرگزاری مهر، بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران می‌گوید که «با فرض اینکه ما هر مترمکعب گاز را به نرخ ٤٠ سنت به ترکیه صادر می‌کنیم، آنها عمده گازی که از ما می‌خرند را به برق تبدیل می‌کنند، در واقع از هر مترمکعب گازی که دریافت می‌کنند، پنج کیلووات ساعت برق تولید می‌کنند، با احتساب اینکه هر کیلووات ساعت برق ۱۰.۵ (ده و نیم) سنت پای آن کشور آب بخورد، اگر ما برق را به قیمت هفت سنت به آنجا صادر کنیم، آیا دیگر ترکیه از ما گاز خواهد خرید؟».

ترکیه سالانه نزدیک به ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز از ایران می‌خرد که بخش اعظم آن برای تولید برق به نیروگا‌های این کشور تحویل می‌شود. ترکیه به‌خاطر بهای گاز از ایران شکایت کرده است. این کشور طی سال‌های گذشته برای هر هزار متر مکعب گاز ایران حدود ۴۹۰ دلار پرداخت می‌کرد.

ترکیه همچنین بیش از ۲۰ درصد کل برق صادراتی ایران را می‌خرد که حجم آن تقریبا به ۲.۵ میلیارد کیلووات ساعت در سال می‌رسد.

با این حال خبرگزاری مهر می‌نویسد که حمید چیت‌چیان هفته جاری در نشستی خبری در جمع خبرنگاران گفت که اگر ایران که بزرگترین دارنده ذخایر گاز جهان است، نتواند برق تولید و صادر کند، پس صادرات برق در کجای جهان و برای کدام کشورها اقتصادی است؟

به گفته وی اگر وزارت نفت همان قیمتی را که برای فروش گاز به پتروشیمی‌ها تعیین کرده، به نیروگاه‌ها اختصاص دهد، صادرات گاز کاملا دارای ارزش اقتصادی است.

اما وزیر نفت می‌گوید که گاز و برق هرگز نباید با یکدیگر رقابت کنند. «اگر بین دو دستگاه فضا رقابتی شود، در این صورت آنچه که در این میان متضرر می‌شود، منافع ملی است».

زنگنه یادآور شد: «البته پتروشیمی بحثش متفاوت است، زیرا یک شرکت پتروشیمی که از ما گاز دریافت می‌کند، عمدتا آن را به محصول تبدیل می‌کند، بنابراین ما اگر با هر قیمتی به پتروشیمی‌ها گاز بدهیم برای آنها سودمند خواهیم بود، زیرا این شرکت سرانجام محصول خود را به قیمت بین‌المللی در بازار‌های خارجی می‌فروشد.«

وزیر نفت با تاکید بر اینکه اگر قرار باشد که گاز تحویلی به نیروگاه‌ها با گاز صادراتی رقابت کند، کار درستی نیست، افزود: «اینکه ما گاز را به نیروگاه‌های داخلی ارزان بدهیم تا آنها بتوانند برق را به قیمت پایین صادر کنند، در واقع به ضرر منافع کشور است.«