تلاش ارامنه سرانجام ترکیه را وادار کرد برای بررسی قتل عام ارامنه توسط سربازان عثمانی کمیته مخصوصی تشکیل دهد

فتحیه چتین وکیل حقوق بشر در ترکیه وقتی سی سال پیش دریافت که مادر بزرگش از ارمنیان مسیحی مذهبی بوده که از قتل عام نیروهای ترک عثمانی جان سالم بدر برد، زندگی اش زیر و رو شد. او تصمیم گرفت راز خود را در کتابی با عنوان «مادر بزرگ من» فاش سازد. انتشار این کتاب درنوامبر سال گذشته مقارن شد با افزایش درخوستهای اتحادیه اروپا از ترکیه برای پذیرفتن قتل عام ارمنیان به عنوان پیش شرطی برای پیوستن به این اتحادیه. ارمنی ها می گویند یک میلیون و پانصد هزار نفر در آن وقایع توسط دولت ترکیه قتل عام شده اند. هرانت دینک، سردبیر هفته نامه آگوس می گوید این کتاب بعدی انسانی به بحث درباره سرنوشت ارمنی ها در وقایع سالهای 1915 تا 1923 بخشید و یخها را آب کرد. هفته گذشته رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه خواهان تشکیل کمیته تحقیق مشترکی از سوی ترکها و ارمنی ها برای بررسی وقایع سال 1915 شد. نخست وزیر ترکیه گفت تحقیق نشان خواهد داد که قتل عامی در کار نبوده است. فتحیه چتین وکیل حقوق بشر در ترکیه در حالی به سن رشد رسید که فکر می کرد او هم مثل دیگران ترکی است مسلمان، اما وقتی که این زن 55 ساله حدود سی سال پیش دریافت که مادر بزرگش از ارمنیان مسیحی مذهبی بوده که از قتل عام نیروهای ترک جان سالم بدر برد، زندگی اش زیر و رو شد. رادیوفردا بر اساس مقاله ای از امبرین زمان در لس انجلس تایمز و منابع اینترنتی نگاهی دارد به موضوع قتل عام ارمنی ها توسط نیروهای نظامی ترکیه در اوایل قرن گذشته میلادی و تلاش امروز ارمنی ها در شناسایی آن قتل عام. علي سجادي (راديو فردا): مادربزرگ فتحیه 9 سال بیشتر نداشت که بعد از مشاهده صحنه های وحشت انگیز از کشتار و انداختن مردم دهکده اش به رودخانه توسط نیروهای ترک، با کمک یک افسر ترک نجات یافت و سالها بعد این ماجرا را برای نوه اش فتحیه تعریف کرد با این امید که آن روزها دیگر هرگز تکرار نشود.بعد از این که مادر بزرک فتحیه در سال 2000 درگذشت، خانم چتین که بخش بزرگی از زندگی حرفه ای خود را صرف دفاع از حقوق اقلیتهای قومی و مذهبی کرده، تصمیم گرفت راز خود را در کتابی با عنوان «مادر بزرگ من» فاش سازد. انتشار این کتاب درنوامبر سال گذشته مقارن شد با افزایش درخوستهای اتحادیه اروپا از ترکیه برای پذیرفتن قتل عام ارمنیان بعنوان پیش شرطی برای پیوستن به این اتحادیه. بحث بر سر موضوع ارمنی ها یکی از حساسترین موضوعها در ترکیه بشدت ملی گراست و اختلافات زیادی بر سر تعداد کشته شدگان در وقایع سالهای 1915 تا 1923 و نامگذاری آن در این کشور وجود دارد. ارمنی ها می گویند یک میلیون و پانصد هزار نفر در آن وقایع توسط دولت ترکیه قتل عام شده اند و میلیونها ارمنی در سراسر جهان نودمین سالگرد آغاز این کشتار قومی را روز 24 آوریل هفته آینده برگزار می کنند. برای دهها سال در چنین روزی گروههای افراطی ارمنی دست به اقدامات خرابکارانه در ساختمانهای دولت ترکیه در سراسر جهان می زدند و یا اقدام به ترور شخصیتهای سیاسی ترکیه می کردند ولی در سالهای اخیر از این گونه قادامات دیده نشده و در عوض ارمنی های سراسر جهان در پارلمانهای جهان سعی در تصویب قطعنامه هایی دارند که نسل کشی و قتل عام ارمنی ها توسط نیروهای ترکیه را تایید کند. دولت ترکیه منکر هر نوع قتل عامی است و می گوید صدها هزار نفر از ارمنی ها بر اثر سوء تغذیه و مرض هنگام اخراج از ترکيه به سوریه درگذشته اند. دولت ترکیه ارمنی ها را به اتهام همکاری با روسیه هنگام تجاوز این کشور به شمال ترکیه از کشور اخراج کرد. هرانت دینک، سردبیر هفته نامه آگوس که برای جامعه اقلیت شصت هزار نفری ارمنی در ترکیه منتشر می شود درباره کتاب خانم چتین می گوید این کتاب بعدی انسانی به بحث درباره سرنوشت ارمنی ها در وقایع سالهای 1915 تا 1923 بخشیده است و یخها را آب کرده است. خانم چتین ماه گذشته هنگام قرائت بخشی از کتابش در برابر گروهی از ارمنیان در استانبول گفت: بحث موجود درباره این وقایع به برخی کلمات و اعداد تقلیل یافته و تبدیل به بحثی منحط شده است در حالی که در واقعیت تک تک این اعداد زن، مرد، یا کودکی بودند معصوم که عدد و رقم بیانگر آنچه برآنها گذشته نیست. هفته گذشته رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه خواهان تشکیل کمیته تحقیق مشترکی از سوی ترکها و ارمنی ها برای بررسی وقایع سال 1915 شد. نخست وزیر ترکیه گفته تحقیق نشان خواهد داد که قتل عامی در کار نبوده است. یک دیپلمات غربی درباره اظهارات نخست وزیر ترکیه گفته است آنها هیچ نتیجه دیگری را از چنین تحقیقاتی نمی پذیرند. دولت ارمنستان پیشنهاد رجب طیب اردوغان را رد کرده و می گوید در اسناد آرشیو ترکیه دست برده شده و بخشی از اسناد نابود یا مخدوش شده است. در این ماه برای نخستین بار آقای دینک سردبیر مجله اگوس به اتفاق یکی از روشنفکران ارمنی در پارلمان ترکیه در آنکارا حضور یافتند و درباره روابط میان ارمنی ها و ترکیه سخن گفتند. آقای دینگ گفت ما به پارلمان توصیه کردیم به عنوان اولین گام مرز میان ارمنستان و ترکیه بازگشایی شود. مرز میان دو کشور بعد از جنگ قره باغ کوهستانی میان ارمنستان و آذربایجان بسته شد. بازگشایی این مرز از این رو برای ارمنیان اهمیت دارد که ارمنستان کشوری است محصور در مرزهای خشک و دسترسی به آبهای آزاد ندارد. دیپلماتهای غربی می گویند بازگشایی مرز با ارمنستان و مبادلات بازرگانی میان دو کشور میتواند به وجهه ترکیه در اروپا و امریکا بیفزاید، بویژه این که ارمنیهای ساکن امریکا بر کنگره امریکا فشار وارد می آورند که قطعنامه ای در شناسایی قتل عام ارمنیان توسط ترکیه صادر کند. تحلیلگران سیاسی می گویند ممکن است با وجود رشد ملی گرایی در ترکیه، هرگونه تلاش برای برقراری مناسبات با ارمنستان برای دولت اردوغان خطرناک باشد. بحث درباره موضوع قتل عام ارمنیان احساسات ملی گرایان ترک را تحریک می کند مثلا اورهان پاموک نویسنده مدرن و سرشناس ترک بعد از این که به یک روزنامه سویسی گفت کسی در ترکیه جرات نمی کند درباره قتل عام یک میلیون ارمنی و سی هزار کرد صحبت کند مورد تهدید قرار گرفت و از جمله یکی از مقامهای غرب ترکیه خواهان نابود کردن همه آثار این نویسنده شد. خانم چتین می گوید از این که تهدیدهای مشابهی علیه او صورت نگرفته متعجب است. او می گوید سیلی از نامه و تلفن دریافت کرده از سوی اشخاصی که داستانهای خانوادگی مشابهی دارند و می افزاید: خیلی جالب است که چه تعداد زیادی از مردم خون ارمنی دارند و از این جالبتر این که به داشتن خون ارمنی اقرار می کنند آن هم در کشوری که کلمه ارمنی ناسزا محسوب می شود.