دهه‌ها اشغال، جنگ، فقر، مهاجرت، امیدهای برآورده‌نشدهٔ چند نسل در میان دیوارهای بلندی که زادگاه عیسی مسیح را از زندگی یهودیان در محله‌های در اورشلیم «به دلایل امنیتی» جدا می‌کند، سرنوشت تلخ و همیشگی شهر بیت‌اللحم بوده است.
اما هر سال در آستانه کریسمس، سیل ورود زائران و گردشگران از سراسر جهان کورسوی امیدی را در دل مردمِ سرد و گرم‌چشیده این شهر باستانی خاورمیانه برمی‌افروخت با این امیدواری که شاید سال تازه‌ای که در راه است، متفاوت باشد.
بیت‌اللحم با همه فلاکت و بحران‌های نظامی که در دهه‌های اخیر دامن‌گیر آن بوده، همواره برای یک میلیارد و سیصد مسیحی کاتولیک جهان نور امید بوده است. کرونا اما چنان خاک سیاهی بر سر بیت‌اللحم پاشانده و مردم باقی‌مانده را به فقر کشانده که پیران شهر وضعیت مشابهی برای آن به یاد ندارند.
مراسم گرامیداشت زادروز مسیح منجی در این شهر و زیارتگاه قدیمی جهان، در روزگار شهربندان و هراس از کرونا و نبودِ امکانات پزشکی و درمانی، پایانی غم‌انگیز برای یک سال ناگوار بود.
آیین عشای ربانی شب کریسمس که حتی در دشوارترین دوره‌ها ده‌ها هزار زائر را به خود جلب می‌کرد، امسال در شامگاه پنجشنبه ۴ دی و بامداد جمعه ۵ دی، با مشارکت شمار اندکی از فلسطینیان کرانه باختری و شرق بیت‌المقدس که کلیسای مهد آنان را دعوت کرده بود، همراه با پخش اینترنتی مراسم، برگزار شد.
میدان خلوت و سوت و کور روبه‌روی کلیسای زادگاه عیسی مسیح نشان از آن داشت که آغاز واکسینه شدن مردم در چند کشور فعلاً در حد بشارت نیست و زندگی تا بازگشت به مسیر عادی آن هنوز فاصلهٔ بسیار دارد.
با وجود این شرایط، شهرداری بیت‌االحم درخت کریسمس ۱۵ متری آراسته‌ای را در میدان نصب کرد. بیرون از کلیسا هم در حالی که نوجوانان در دسته موزیک تشکیلات فلسطینی در هوای بارانی و نسبتاً سرد بر طبل‌های سنتی قرمز رنگ می‌کوبیدند، نیروهای پلیس حکومت خودگردان فلسطینی و شماری از کشیش‌های خادم کلیسا، با ماسک بر صورت، ناظر و ناظم این کریسمس غریب بودند.
ارتش اسرائیل نیز به عبور اسقف اعظم کلیسای کاتولیک یونانی که ساکن اقامتگاه رسمی در نزدیکی کلیسای قبر عیسی در اورشلیم است، برای حرکت در کاروان سنتی مریدان در شب کریسمس از معبد و کلیسای «مار الیاس» در جنوب اورشلیم به سوی بیت‌اللحم کمک کرد. اسقف اعظم گفت بعد از یک سال تاریکی کرونا در جست‌وجوی کمی نور هستیم.
اکثر مغازه‌ها و غرفه‌های فروش یادگاری در خیابان‌های بیت‌اللحم که در این ایامِ سال معمولاً پر از گردشگر و زائر بودند، امسال بسته ماندند. رستوران‌های بیت‌اللحم اغلب ورشکست شده‌اند و درآمد اندکی که از فروش غذای بیرون‌بر در سال سیاه کرونا داشته‌اند، کفاف هزینه‌های اولیه آن‌ها را نداده است.
تورهای گردشگری و شغل‌های مرتبط با آن و مغازه‌های فروش یادگاری سالانه ۴۰۰ میلیون دلار نصیب بیت‌اللحم می‌کرد. اما امسال هتل‌ها چه مجلل و مدرن که در سال‌های اخیر ساخته شدند و چه سنتی‌ها بی‌میهمان است و تنها حسرتی از یادآوری ارقام پیشین در دل مدیران هتل‌ها به جا می‌ماند. درآمد هتل‌ها سالانه ۲۳۰ میلیون دلار فقط به خزانه تشکیلات خودگردانی می‌ریخت، یعنی معادل دو درصد از تولید ناخالص ملی فلسطین.
از زمان آغاز همه‌گیری جهانی کرونا، فقط صدهزار گردشگر به کرانه باختری آمده‌اند در حالی که در یک سال پیش از کرونا نزدیک به سه و نیم میلیون نفر مهمان بیت‌اللحم بودند.
در نبودِ گردشگر و زائران مسیحی خارجی در شب کریسمس کرونایی، تک‌وتوکی از ساکنان اسرائیل که اغلب از مهاجران شوروی با رگ و ریشه مسیحی هستند و شماری مسیحیان جافا یا شمال اسرائیل به کوی و برزن‌های بیت‌اللحم آمدند.
برج و باروهای اماکن مقدس مسیحی در شهر سه هزار ساله بیت‌المقدس نیز، در فاصله‌ای تنها ده کیلومتری از بیت‌اللحم، امسال زائر و گردشگری به خود ندیده و تمامی هتل‌ها و مراکز توریستی که از ماه مارس بسته شده‌اند، کماکان در سکوتی حزن‌انگیز فرو رفته‌اند.
از غوغای همیشگی زائران و توریست‌ها نیز در هتل بزرگ نوتردام در قلب اورشلیم که میزبان پاپ اعظم ژان پل دوم در سفرش به سرزمین مقدس بود، امسال خبری نیست. آن‌هایی هم که به کلیسای نوتردام آمدند، اغلب پرستاران مسیحی از کشورهایی مانند فیلیپین‌اند که برای نگهداری سالمندان اسرائیلی در این کشور اقامت موقت دارند.
دولت اسرائیل با وجود آغاز واکسینه کردن مردم خود که فعلاً فقط شامل کارکنان درمانی، ساکنان خانه‌های سالمندان و افراد بالای ۶۰ سال می‌شود، همین روزها شهربندانِ سوم را اعلام کرده‌اند که بسته بودن مغازه‌ها، رستوران‌ها و تمامی مراکز خرید را شامل می‌شود.
هم‌زمان، تشکیلات خودگردانی نیز بارها شهربندان و منع ورود از اسرائیل برقرار کرده تا وضع درمانی بیمارستان‌های ضعیف کرانه باختری وخیم‌تر نشود.
اسرائیل قول کمک به واکسیناسیون فلسطینیان بعد از واکسینه کردن مردم خود را داده و روسیه نیز ارسال ۴ میلیون دوز واکسن اسپوتنیک برای دو میلیون فلسطینی کرانه را وعده داده است. تا این قول و آن وعده کی عملی شود!
محمود عباس، رهبر تشکیلات خودگردان فلسطینی، نتوانست سنت هر ساله حضور در آیین کریسمس در بیت‌اللحم را ادا کند. آقای عباسِ ۸۳ ساله که انواع بیماری‌های زمینه‌ای را دارد و ممکن است مستعد ابتلا به بیماری کووید ۱۹ باشد، با غیبت از این آیین مهم، خواسته سرمشقی برای دیگران باشد با این پیام که که فعلاً تجمعات ممکن است ارمغان مرگ به دنبال آورد.
همچنین حدود یک هزار مسیحی ساکن غزه امسال از سفر به کرانه باختری برای حضور در آیین‌های عشای ربانی و روز کریسمس در بیت‌اللحم محروم بودند؛ بهانه امسال برای گیرندگان این تصمیم کرونا بود.
در این وضعیت، دولت حماس در نوار غزه امسال به مسلمانان این باریکه هشدار داد که در آیین‌های کریسمس شرکت نکنند. حماس مقررات تازه‌ای نیز برای برگزاری آیین‌های مسیحیان غزه اعلام کرد که با واکنش خشم‌آلود اسقف عطاالله حنا، رهبر روحانی کلیسای یونانی ارتدوکس در شرق بیت‌المقدس، روبه‌رو شد.
اسقف حنا گفت که آیین کریسمس در سرزمین فلسطین به ارض مقدس ارتباط دارد و دیدن مسیحیان به چشم یک گروه اقلیت، به جشن‌ها و ارزش‌ها و باورهای آن‌ها لطمه می‌زند. اسقف حنا افزود: «ما قبل از آمدن اسلام در این سرزمین مقدس حضور داشتیم» و «مسیحیان فلسطینی مانند مسلمانان بخشی از مبارزه علیه اشغالگری اسرائیل‌اند.»
با وجود کریسمس کرونازده کم نبودند مسیحیان اورشلیم، جافا، ناصره، جلیله و حیفا که دست به دعا برداشته‌اند تا پایان این دوران زودتر فرا برسد.
به‌گفته پدر روحانی ابراهیم فلتس، کریسمسِ امسال تنها نیایش برای رهایی بشریت از کرونا بود.
