انجمن خانوادههای جان‌باختگانِ پرواز ۷۵۲ هواپیمایی اوکراین که در دی ماه سالِ ۱۳۹۸ با شلیکِ عامدانه پدافند هوایی سپاه پاسداران سرنگون شد، علیه جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران به دیوان کیفری بین‌المللی لاهه شکایت کرده است.
تعدادی از اعضای این انجمن، روز چهارشنبه، بیست و سوم شهریورماه با حضور در نشستِ اندیشکده شورای آتلانتیک در واشینگتن دی سی، از ارجاعِ شکایت رسمی و مستقلِ خود به این دیوان بین‌المللی خبر دادند.
امیرعلی علوی، مدیر کمیته‌ی حقوقی انجمن خانوادههای جان‌باختگانِ پرواز ۷۵۲ که مادرش را در این پرواز از دست داده است گفت: «امروز ما یک قدم مهم رو به جلو برداشتیم و از حکومت ایران و سپاه پاسداران به خاطر ارتکاب «جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت» به یکی از مهم‌ترین دادگاه‌های جهان یعنی دیوان کیفری بین‌المللی شکایت کردیم».
به گفته او در متنِ شکایتِ خانوادههای قربانیان پرواز ۷۵۲ از حکومت ایران به خاطر مواردی از جمله حمله‌ی عامدانه به هواپیمای مسافربری، باز گذاشتنِ مرزهای هوایی در حالی که از قبل هشدارهایی درباره‌ی ناامنی خطوط هوایی دریافت کرده بودند و همچنین آزار و اذیتِ خانوادههای قربانیان در دو سال گذشته شکایت شده است».
او تأکید کرد: «ما می‌خواهیم مطمئن باشیم که چنین جنایتی بدون عواقب نخواهد ماند و اگر بماند به معنای آن است که هیچ راهی برای توقفِ جنایاتِ حکومت‌های شروری مانند حکومت ایران نیست و آنها می‌توانند آدم‌های بیشتری را بکشند و خانوادههای بیشتری را از هم بپاشند».
دولت‌های درگیر خانوادههای قربانیان را تنها نگذارند!
حامد اسماعیلیون، سخنگوی انجمن خانوادههای جان‌باختگانِ پرواز ۷۵۲ که به صورت آنلاین در این نشست شرکت کرده بود؛ با انتقاد از عملکرد دولت کانادا و سایر دولت‌هایی که شهروندان‌شان از قربانیانِ پرواز ۷۵۲ بودند گفت: «تا امروز منتظرِ دولت‌های درگیر در این پرونده بودیم که با استفاده از منابع خود این پرونده را در دادگاه‌های بین‌المللی پیش ببرند اما در دومین سالگرد این جنایت به این نتیجه رسیدیم که دولت‌های درگیر اقدام لازم و مؤثری علیه جمهوری اسلامی نمی‌کنند و با کمک وکلای خود پرونده را به دیوان کیفری بین‌المللی بردیم».
اسماعیلیون با خام‌دستانه دانستنِ تمایلِ دولت‌های غربی برای مذاکره با جمهوری اسلامی گفت: «ما به مذاکره با جمهوری اسلامی که خودش این جنایت را مرتکب شده اعتقادی نداریم».
او از دولت‌های درگیر در پرونده‌ی هواپیمای اوکراینی خواست خانوادههای قربانیان را در جست‌وجوی عدالت تنها نگذارند. کانادا، بریتانیا، افغانستان، سوئد و اوکراین شهروندان خود را در سرنگونی هواپیمای اوکراینی از دست داده‌اند.
انتقاد از رویکرد دولت کانادا
جواد سلیمانی که همسر خود را در پرواز ۷۵۲ از دست داده است با پیش کشیدنِ رفتارهای حکومت ایران با خانواده قربانیانِ هواپیمای اوکراینی گفت: «حکومت ایران حتی مراسم خاکسپاری قربانیان را هم مصادره و کنترل کرد و بر تابوت آنها، پروپاگاندای خودش را تبلیغ کرد».
او تصریح کرد: «بسیاری از خانوادههای قربانیان در دو سال و نیم گذشته بازداشت و دستگیر شده‌اند و مورد آزار و اذیتِ سیستماتیک حکومت ایران قرار گرفته‌اند و ما خبر داریم که علاوه بر آزارهای روانی، تعدادی از خانواده‌ها تحت شکنجه‌های فیزیکی جمهوری اسلامی بوده‌اند».
او با انتقاد از عملکرد دولت کانادا تأکید کرد که در ماه مارس ۲۰۲۲، مسئول پرونده‌ی پرواز ۷۵۲ در کانادا در تماس با او خواستار حذف پست اینستاگرامی شده که آقای سلیمانی علیه جنایت جمهوری اسلامی منتشر کرده بود و پرسید: «چه‌طور می‌توان به تحقیقاتی که مسئول‌ِ آن همکاری نزدیکی با نیروهای اطلاعاتی دارد امیدوار بود؟ آنها در ایران با خانواده همسرم هم درباره این پست اینستاگرام تماس گرفته بودند».
چرا جمهوری اسلامی وسایل الکترونیک قربانیان را از بین برد؟
نواز ابراهیم تنها خواهرش و همسر او را در پرواز ۷۵۲ از دست داد. او که مسئولیت روابط عمومی انجمن خانوادههای جان‌باختگانِ پرواز ۷۵۲ هواپیمایی اوکراین را بر عهده دارد در نشست شورای آتلانتیک گفت: «مدارکی داریم که نشان می‌دهند تمام وسایل الکترونیکِ قربانیان بعد از سقوط هواپیما عامدانه منهدم شده و کارت‌های حافظه‌ی آنها را از دسترس خارج کرده‌اند. این وسایل و کارت‌های حافظه‌شان می‌توانست حاوی آخرین عکس‌های عزیزان‌مان باشد و برای خانواده‌ها ارزش عاطفی بسیار داشت».
او همچنین از تحویلِ اشتباهیِ اعضای بدنِ افراد به بعضی خانوادههای قربانیان و آزردگی بیشتر آنها گفت.
البرز صادقی هم که خواهر و خواهرزاده و برادر و همسر برادر خود را در این پرواز از دست داده است تحقیقات پیرامون سرنگونی هواپیمای اوکراینی در ایران را نامعتبر خواند و تصریح کرد: «تحقیقاتی که در ایران جریان دارد توسط نیروهای نظامی انجام می‌شود که در حقیقت خودشان کسانی بودند که به هواپیمای اوکراینی حمله کردند و خانواده‌ها هیچ نیتی برای دستیابی به حقیقت و عدالت در این تحقیقات نمی‌بینند».
جمهوری اسلامی و عضویت در دیوان کیفری بین‌المللی
۱۲۴ کشور جهان در دیوان کیفری بین‌المللی عضویت دارند. جمهوری اسلامی ایران هم اساسنامه این دیوان را امضا کرده اما هرگز آن را برای تصویب به مجلس نفرستاده. با این حال گیسو نیا، مدیر پروژه دادخواهی استراتژیک شورای آتلانتیک، عضویت نداشتنِ ایران در دیوان کیفری بین المللی را مانعی بر سر راه دادخواهی خانوادههای قربانیان ندانست. او گفت: «ایران عضو دیوان کیفری بین‌المللی نیست اما این یک پرواز اوکراینی بود و هواپیما هم در دولت اوکراین به ثبت رسیده است. بنابراین تقاضای اوکراین در دیوان برای تقدیم دادخواست کافی است».
مدیر پروژه دادخواهی استراتژیک شورای آتلانتیک در عین حال تأکید کرد که صدها هزار صفحه از مدارکِ ارائه شده به دیوان باید مطالعه و بررسی شود و دادخواهی در دیوان کیفری بین المللی به صرف زمان کافی نیاز دارد و ممکن است فرآیندی طولانی باشد.
