به‌فاصلهٔ کوتاهی پس از درگذشت کیومرث پوراحمد، یک انتشاراتی ایرانی خارج کشور، با اعلام رسمی نام نویسنده یکی از کتاب‌های قبلی خود، ابعاد تازه‌ای از تفکرات و دیدگاه‌های سال‌های اخیر این فیلمساز سرشناس سینما را روشن کرد.
نشر مهری در لندن روز شنبه ۱۹ فروردین با درج نام کیومرث پوراحمد به‌عنوان نویسنده رمان «همهٔ ما شریک جرم هستیم» مشخص کرد که او، نویسنده این اثر صریح و انتقادی علیه انقلاب سال ۵۷ و حاکمان کنونی ایران است.
کتاب «همهٔ ما شریک جرم هستیم» سال ۱۴۰۰ در نشر مهری منتشر شد. نام نویسندهٔ این کتاب حمید حامد معرفی شده بود. این نام اشاره روشنی به نام اول دو شخصیت اصلی فیلم‌های «هامون» و «شب یلدا» دارد. فیلم «شب یلدا» از فیلم‌های شناخته‌شده کیومرث پوراحمد است و فیلم «هامون» نیز ساخته معروف داریوش مهرجویی است که از آثار محبوب کیومرث پوراحمد محسوب می‌شد و پیشتر هم مطلبی در ستایش آن نوشته بود.
داستان کتاب «همهٔ ما شریک جرم هستیم» در سال‌های پایانی دهه ۴۰ شمسی در دهکده‌ای خیالی به نام هجرک در استان خیالی اختران ایران می‌گذرد و درباره جوانی به نام آرش است که دوران خدمت به عنوان سپاهی‌دانش را در این دهکده می‌گذراند.
حضور او که فرزند یکی از فرماندهان بلندپایه ارتش شاهنشاهی است، به‌تدریج شرایط و مناسبات را در این دهکده که نزدیک مناطق بیایانی ایران واقع است تغییر می‌دهد. با حمایت و کمک مقام‌های دولتی، دهکده هجرک تبدیل به نمونه کم‌نظیری از آبادی و سعادتمندی و رواداری اخلاقی می‌شود که در آن یک زن، کدخداست و اهالی، پذیرای افراد مختلف با دیدگاه‌ها و سبک زندگی مختلف و به‌شدت آزادانه هستند.
کتاب «همهٔ ما شریک جرم هستیم» ستایشی آشکار است از زنان و برخی چهره‌های معاصر سیاسی ایران ازجمله فرخ‌رو پارسا و امیرعباس هویدا.
زبان بی‌پروا و جسور رمان، نظر خواننده را در کنار تأکیدش بر رواداری اخلاقی و پرهیز از جزم‌اندیشی سنتی و مذهبی جذب می‌کند: «حیف شما جوون‌ها که افتاده‌اید تو این مزبله آداب و سنت و دین و آیین... شماها باید رها باشین از هر قید و بندی، رها!»
داستان کتاب به‌نوعی ترکیب و برگرفته و تکمیل‌شدهٔ مضمون و شخصیت‌های دو فیلمنامه‌ٔ پیشین کیومرث پوراحمد با نام «آب و آینه» و «ماریانه» است که زمانی قرار بود با فیلم «شب یلدا» سه‌گانه‌ای را درباره مهاجرت تشکیل بدهند.
«همهٔ ما شریک جرم هستیم» در عین حال اثری است علیه انقلاب سال ۵۷ و نظام حکومتی برآمده از آن و حاکمان مذهبی‌اش.
نویسندهٔ کتاب به صریح‌ترین شکل ممکن حاکمان کنونی ایران را به انتقاد می‌گیرد: «بابام پی جایی بود که مُلا نداشته باشه. می‌گفت آبادی که ملا نداشته باشه، آدمهاش آدمترن! ملای مفتخور، همه رو ضایع میکنه. می‌گفت مُلا دنیای آدم رو تیره وتار میکنه، خوشی و سرخوشی رو ازت وا می‌ستونه...»
وقایع کتاب به ماه‌های پس از انقلاب ایران می‌رسد؛ زمانی که بنای ساخته‌شده در دهکدهٔ خیالی فرو می‌ریزد و شخصیت‌ها ناچار به ترک ایران می‌شوند: «آرش و ماه‌جهان وقتی دیدند کمتر از دو ماه بعد انقلاب امیرعباس هویدا اعدام شد، عزادار شدند و دیگر شک نداشتند که اسلام همان است که عمو یاور می‌گفت، دین خون و شمشیر. وقتی دیدند رهبر انقلاب، ساعت‌ها توی پنجره می‌ایستد و دستش را پیش می‌برد تا کرورکرور خلایق، توی صف، دستبوس باشند، فکر می‌کردند این چه‌جور گاندی است که این همه شیفتۀ دستبوسی است.»
کیومرث پوراحمد از شناخته‌شده‌ترین فیلمسازان پس از انقلاب ایران محسوب می‌شود که موفق‌ترین آثارش را در دو دهه پس از انقلاب ساخت. او پیشتر در کتاب خودزندگی‌نامه‌‌نوشت «کودکی نیمه‌تمام» نوشته بود که در سال‌های جوانی «آرزوی سقوط شاه» را داشت و روز ۱۲ بهمن، هنگام ورود روح‌الله خمینی به ایران، به‌عنوان عکاس در کمیته استقبال تشکیل‌شده از سوی اطرافیان آقای خمینی فعالیت داشت:
«وقتی قرار شد امام خمینی به ایران بازگردد، از طرف آیت فیلم که لابد با نیروهای انقلاب در ارتباط بودند، به عنوان عکاس، به کمیته استقبال معرفی شدم. آن روز در سالن فرودگاه از شدت شوق چنان می‌گریستم که عملا نتوانستم عکس‌های به درد‌بخوری بگیرم.» (کودکی نیمه‌تمام، صفحه ۳۲۴)
کیومرث پوراحمد در کتابش تأیید می‌کند که برخی آثارش را در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب متأثر از این اتفاق و در ستایش از آن ساخته بود، ازجمله نخستین فیلم بلند او با نام «تاتوره». این فیلم با بازی داود رشیدی و پروانه معصومی مضمونی علیه حضور آمریکایی‌ها در سال‌های پیش از انقلاب در جنوب ایران برای ساخت جاده و راه دارد.
کیومرث پوراحمد همچنین اوایل دهه ۷۰ شمسی فیلم مستندی به نام «مرتضی و ما» را در ستایش از مرتضی آوینی، از نویسندگان و مستندسازان تندرو مدافع حکومت، ساخت.
کتاب «همهٔ ما شریک جرم هستیم» به‌روشنی تغییر دیدگاه کیومرث پوراحمد را در سال‌های اخیر نسبت به اتفاقات معاصر ایران از جمله انقلاب سال ۵۷ نشان می‌دهد.
آقای پوراحمد در سال‌های اخیر انتقادهایی از عملکرد مسئولان حکومت جمهوری اسلامی بیان می‌کرد. او ازجمله فروردین ۱۳۹۹ در گفت‌وگو با رادیو فردا خواستار آزادشدن زندانیان سیاسی از جمله زندانیان محیط زیستی شده بود.
کیومرث پوراحمد ۱۶ فروردین در یک ویلا در نزدیکی بندر انزلی درگذشت. رسانه‌ها در ساعت‌های اولیه علت درگذشت او را «ایست قلبی» عنوان کردند، اما ساعتی بعد ماهنامه «فیلم امروز» نوشت که او «از سر افسردگی و ناامیدی، بی‌آیندگی و بیهودگی» به زندگی خود پایان داده است: «همین‌قدر سهمگین و باورنکردنی، وحشتناک و تکان‌دهنده».
هادی خوجینیان، مدیر نشر مهری در گفت‌وگو با رادیو فردا ضمن ارائه توضیحاتی درباره چگونگی انتشار کتاب «همۀ ما مجرم هستیم»، خبر داد کیومرث پوراحمد از اینکه سرانجام اثری را بدون سانسور منتشر کرده به شدت ابراز خوشحالی می‌کرد و می‌گفت: «احساس می‌کنم قفسه سینه‌ام باز شده است.»
کیومرث پوراحمد رمان «همهٔ ما شریک جرم هستیم» را با ذکر تاریخ آذرماه ۱۳۹۹ به پایان برده است:
«و آوا نمی‌دانست، چیزی بسی وخیم‌تر و بسیار تا بسیار مهلکتر از جذام زیرِ پوست همۀ ایران می‌خزد و می‌خزد و می‌خزد و این تازه بیستمین سالگرد انقلاب اسلامی بود.»
نشر مهری در لندن در وب‌سایتش امکان دریافت رایگان کتاب «همهٔ ما شریک جرم هستیم» را برای ساکنان داخل ایران فراهم کرده است.
