هشتادمین دوره جشنواره فیلم ونیز با آنکه از نظر حضور فیلم‌های مرتبط با ایران یا ساخته سینماگران ایرانی کم‌تعداد محسوب می‌شود اما از نظر ثبت یک اتفاق تاریخی مرتبط با ایران منحصر است: اولین فیلمی که ساخته مشترک سینماگران ایرانی و اسرائیلی است، در این دوره به نمایش درآمد.
فیلم «تاتامی» ساخته مشترک زر امیرابراهیمی و گای نتیو به عنوان محصولی از آمریکا و گرجستان در بخش رقابتی افق‌های جشنواره ونیز در میان توجه زیاد رسانه‌های بین‌المللی و با استقبال تماشاگران نمایش داده شد.
این فیلم اولین فیلم بلند زر امیرابراهیمی، بازیگر برنده جایزه بهترین بازیگر جشنواره کن در مقام کارگردان محسوب می‌شود اما گای نتیو پیشتر سابقه ساخت چند فیلم کوتاه و بلند را دارد.
از جمله به تازگی فیلم «گُلدا» را با بازی هلن میرن درباره گلدا مئیر، نخست‌وزیر پیشین اسرائیل در دوره گذشته جشنواره برلین نمایش داد و سال ۲۰۱۹ هم با فیلم «پوست» برنده جایزه اسکار بهترین فیلم کوتاه شد.
«تاتامی» مضمونی کمتر گفته شده از تحولات مرتبط با ایران دارد که در بطن خود راوی مقاومت جامعه ایران در پذیرش خواسته‌های حکومت است.
لیلا حسینی (آرین مندی)، عضو تیم ملی زنان جودوی ایران در مسابقات قهرمانی جهان که در شهر تفلیس گرجستان برگزار می‌شود، در مسیر کسب مدال قرار دارد.
وقتی رقیب اسرائیلی او هم در چند مسابقه ابتدایی‌اش برنده می‌شود و احتمال رویارویی‌اش با لیلا در مراحل بعدی بالا می‌رود، مسئولان ورزشی حکومت در تماس با مربی لیلا خواستار کناره‌گیری او از ادامه مسابقات به بهانه مصدومیت می‌شوند.
مریم قنبری (زر امیرابراهیمی) مربی او که خود سابقه تجربه اتفاق مشابهی در مسابقات سال‌ها پیش را دارد به لیلا فشار می‌آورد تا خواسته مسئولان را اجرا کند اما لیلا تصمیم دیگری دارد.
«تاتامی» از اتفاقاتی که در سال‌های پس از انقلاب برای بسیاری از ورزشکاران ایرانی در اجرای خواسته مسئولان حکومت برای مسابقه ندادن با ورزشکاران اسرائیلی رخ داده، بهره گرفته است تا در قالب یک تریلر پرتعلیق و نفس‌گیر، بیننده‌اش را درگیر تجربه دشوار موقعیت شخصیت‌هایش کند.
انجام فیلمبرداری فیلم به صورت سیاه و سفید و ریتم سریع روایت داستان که بخش زیادی از آن در روز برگزاری مسابقات می‌گذرد، در فضاسازی پرتعلیق آن بسیار موثر بوده است.
ردپایی از حوادث واقعی رخ داده برای ورزشکارانی چون سعید مولایی، کیمیا علیزاده، صدف خادم، مهیار منشی‌پور و الناز رکابی در فیلم «تاتامی» به چشم می‌خورد و سازندگان فیلم هم در گفت‌وگوهای مختلف به الهام گرفتن از آن اتفاقات در بیان داستانشان اشاره می‌کنند.
داستانی که در آن جلوه روشن و آشکاری از مقاومت تبلوریافته یک سال اخیر جامعه ایران به‌ویژه زنان در رسیدن به خواسته‌هایشان ورای اهداف ایدئولوژیک حکومت جمهوری اسلامی برجسته و چشمگیر است. نوع رابطه لیلا با مربی‌اش و تاثیری که مربی از مقاومت ورزشکار جوانش می‌گیرد، نمونه خوبی از همراهی چند نسل زنان در ایران امروز است.
در سال‌های اخیر جریانی از ساخت فیلم‌های مرتبط با ایران در خارج از کشور قدرت گرفته که در آنها علاوه بر بیان مضامین کمتر یا اصلا نگفته شدۀ ایران (ناشی از سانسور و سرکوب شدید داخل کشور)، پرداخت و بیانی حرفه‌ای و استاندارد هم دیده می‌شود.
«تاتامی» را می‌توان در ادامه همین جریان دانست که با جلب توجه جشنواره‌ها و رسانه‌ها، وجوه پنهان مانده‌ای از واقعیت فعلی ایران را نزد مخاطبان گسترده بیان می‌کند.
در «تاتامی» پرداخت دقیق نوع برخورد ماموران امنیتی حکومت و تصویرسازی عینی از واقعیت نگاه و شیوه عمل به شدت سرکوبگرانه آنها در این گونه موقعیت‌ها که خانواده‌ها و همکاران را هم درگیر هزینۀ تصمیم افراد می‌کنند، از نقاط قوت فیلم است. همین نکته «تاتامی» را به نمونه مهمی از فیلم‌های مرتبط با ایران تبدیل می‌کند که دشواری و اهمیت مقاومت شهروندان ایرانی را به تصویر می‌کشد.
«تاتامی» در همان روزی از جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد که این رویداد معتبر سینمایی با برپایی یک برنامه فرش قرمز ویژه در حمایت از اعتراض‌های «زن، زندگی، آزادی» همراهی‌اش را با معترضان ایرانی نشان داده بود.
گای نتیو و زر امیرابراهیمی با ساخت «تاتامی» علاوه بر تاریخ‌سازی، تلاشی نمادین در همکاری دو سینماگر از کشورهایی انجام داده‌اند که حکومت‌هایشان دشمنی دنباله‌داری با یکدیگر در بیش از چهار دهه گذشته نشان داده‌اند.
دشمنی که حتی نمایش فیلم‌های ایرانی در اسرائیل را هم برای سازندگان آنها به چالشی پرهزینه در تمام این سال‌ها تبدیل کرده است. حالا فیلمی ساخته شده که پیامی از همراهی سینمایی ورای این دشمنی‌ها دارد. پیامی که در دوران شکاف میان حکومت ایران و مردمش نباید خواسته چندان دلخواه‌ای برای حاکمان باشد.
