آغاز رسمی رقابت‌های ریاست‌جمهوری در روسیه، سفر ولادیمیر پوتین به خاورمیانه در کنار خبرهای جنگ در اوکراین و ادامهٔ سرکوب در داخل روسیه از موضوعات اصلی رسانه‌های روسی در هفتهٔ گذشته بود.
نامزدی ولادیمیر پوتین و طرح اپوزیسیون روسیه برای ممانعت از انتخاب شدن وی
طبق برنامهٔ کرملین، ولادیمیر پوتین قرار بود طی نشست ویدئویی پرسش و پاسخ با شهروندان روسیه که امسال همزمان با کنفرانس سالانهٔ مطبوعاتی‌اش برگزار می‌شود نامزدی خود را در انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام کند، اما او یک هفته زودتر، گویا در پاسخ به تقاضای آرتم ژوگا که خود را «سخنگوی مجلس جمهوری خلق دونباس» می‌خواند، «فی‌البداهه» از قصد خود برای شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری جدید خبر داد.
اعلام این موضوع در جمع نظامیان در حالی است که در هفته‌های اخیر کرملین همواره تلاش کرده خبرهای مرتبط با رئيس‌جمهور روسیه را از خبرهای جنگ جدا کند چراکه طبق نظرسنجی‌ها جنگ مهم‌ترین عامل نارضایتی شهروندان روسیه است.
همزمان از نظرسنجی‌ها برمی‌آید که دست‌کم ۷۰ درصد شهروندان روس در انتخابات آتی به ولادیمیر پوتین رأی خواهند داد.
این در حالی است که تیم آلکسی ناوالنی، مهم‌ترین چهرهٔ اپوزیسیون روسیه که پس از سوءقصد به جان وی با عامل اعصاب به بیش از ۳۰ سال زندان محکوم شده، از شهروندان روسیه خواست به هر نامزدی غیر از ولادیمیر پوتین رأی دهند.
این ابتکار از سوی بسیاری از سیاستمداران مخالف کرملین که اکثراً در خارج از روسیه هستند مورد حمایت قرار گرفته است؛ آن‌ها معتقدند که این اقدام، به‌رغم تلاش کرملین برای ممانعت از نامزدی کسانی که بالقوه می‌توانند رقیب پوتین باشند و یا دستکاری در نتایج آرا، تعیین‌کننده است.
نامزدهای احتمالی رقابت‌های ریاست‌جمهوری روسیه عبارت‌اند از:
- بوریس نادژدین قانونگذار پیشین که می‌گوید «پوتین روسیه را به گذشته می‌کشاند» و در برنامه‌اش پایان جنگ و تمرکز بر حل مسائل داخلی مانند بازگشت اختیارات به شهرداری‌ها و فرمانداری‌ها مد نظر است؛
- گریگوری یاولینسکی مكسس حزب «یابلوکو» که اولویت‌هایش پایان جنگ، اصلاح سیستم قضایی و آزادی زندانیان سیاسی است؛
- گنادی زیوگانوف رهبر ۷۹ سالهٔ حزب کمونیست روسیه که پیشتر در چهار دور رقابت‌های ریاست‌جمهوری نیز شرکت کرده بود؛
- لئونید سلوتسکی، رهبر حزب «لیبرال دموکرات»، دیگر حزب پارلمان روسیه؛
- ایگور استرلکوف، ملی‌گرای افراطی که در اوکراین متهم به نقش داشتن در اشغال کریمه و راه‌اندازی جنگ در شرق اوکراین و در روسیه به اتهام تروریسم در زندان است؛
- یکاترینا دونتزوا، خبرنگار ۴۰ ساله که پس از اعلام تمایل به شرکت در انتخابات با محدودیت‌های متعدد روبه‌رو و حتی به دادستانی احضار شده است.
یکاترینا دونتزوا با نامزدی خود جنجال آفریده و مورد حمایت اپوزیسیون روسیه است هرچند احتمال این‌که او اجازهٔ شرکت در انتخابات را پیدا کند بسیار اندک است. موضع ضدجنگ وی زمینهٔ پیگرد قانونی و حتی زندان برای وی را فراهم آورده. او می‌گوید با نامزدی خود می‌خواهد نشان دهد که «آزادی در روسیه محتمل است».
تیم آلکسی ناوالنی موفق شد در بسیاری از شهرهای روسیه بیلبوردهایی نصب کنند که ضمن تبریک سال نو میلادی یک کد کیوآر داشت که به وب‌سایت «روسیه بدون پوتین» مرتبط بود؛ اما پس از مدت کوتاهی این بیلبوردها جمع شد.
ولادیمیر پوتین در حالی برای دورهٔ پنجم ریاست‌جمهوری آماده می‌شود که خبرنگاران تحقیقی معتقدند او «از اجرای وظایف خود خسته شده است». براساس این گزارش، در ۳۶۵ روز گذشته رئیس‌جمهور روسیه تنها ۱۴۷ روز (پنج ماه از ۱۲ ماه) در مراسم عمومی حاضر شد.
«او در ژانویهٔ گذشته تنها پنج روز کار کرد اما از ماه گذشته در آستانهٔ آغاز رقابت‌های ریاست‌جمهوری فعال‌تر شده و در ماه نوامبر ۱۵ روز کار کرد. در ۵۲۱ مراسم عمومی و یا دیدار با مسئولین، ۴۳ درصد موارد ولادیمیر پوتین در فاصله‌ای دست‌کم ۱۰ متری از آن‌ها حضور داشت؛ در ۳۶ درصد کسانی که به دیدارش رفتند ناچار بودند سه روز قرنطینه شوند؛ تنها در ۲۱ درصد از موارد ولادیمیر پوتین به افرادی نزدیک شد که قرنطینه نشده بودند. از این رو حتی خبرنگارانی که سال‌هاست در کرملین کار می‌کنند، بر این گمان‌اند که رئيس‌جمهور روسیه بدل دارد.»
حین تحقیق دربارهٔ برنامهٔ کاری رئيس‌جمهور روسیه و افرادی که کنار او دیده می‌شوند، خبرنگاران تحقیقی متوجه شده‌اند پزشکان و محافظان همواره ولادیمیر پوتین را همراهی می‌کنند؛ در میان ۱۳ محافظ پوتین، دمیتری شومیکو و ولادیمیر پولیشچوک «مسئول حمل چمدان هسته‌ای هستند».
ولادیمیر پوتین به‌تازگی گفته که سرکوب مخالفان در دورهٔ ریاست‌جمهوری او منتفی است. این در حالی است که مدافعین حقوق بشر حدود چهار هزار زندانی در روسیه را زندانی سیاسی اعلام کرده‌اند.
نشریهٔ آگنستوا برخی دیگر از وعده‌های رئيس‌جمهور روسیه را با آن‌چه عملی کرد، مقایسه کرده است. براساس این گزارش، مثلاً او در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۵ گفته بود قصد حمله به اوکراین را ندارد و در سال ۲۰۱۸ گفت قانون اساسی برای افزایش دورهٔ ریاست‌جمهوری تغییر نمی‌یابد. دو سال بعد به ابتکار خود او قانون اساسی روسیه را به‌گونه‌ای تغییر دادند تا او بتواند تا سال ۲۰۳۶ درقدرت بماند. وعده‌های دیگر او مانند عدم افزایش سن بازنشستگی، عدم اعزام سربازان وظیفه به جبهه یا عدم پایمال کردن حقوق دگرباشان همه زیر پا گذاشته شده است.
روسیه و خاورمیانه
ولادیمیر پوتین که پس از صدور حکم بازداشتش از سوی دیوان کیفری بین‌المللی تا شش ماه از روسیه خارج نشد، پس از سفر به چین در دو ماه پیش، هفتهٔ گذشته خاورمیانه را به‌عنوان مقصد خود برگزید و طی یک روز از امارات متحدهٔ عربی و سپس عربستان سعودی دیدار کرد.
این سفر دارای جنبهٔ شدید تبلیغاتی بود و رسانه‌های نزدیک به کرملین در پوشش آن همواره تأکید کرده‌اند که غرب نتوانسته روسیه و رئيس‌جمهور این کشور را منزوی کند.
کارشناسان روس معتقدند با این سفر رئیس‌جمهور روسیه نشان داد پس از چین، خاورمیانه مهم‌ترین شریک روسیه است؛ اکنون که دبی تحت فشار آمریکا برای کاهش همکاری با روسیه قرار گرفته، کرملین درصدد است ادامهٔ این همکاری را تضمین کند.
همزمان با انگیزه‌های اقتصادی، ترغیب مهم‌ترین کشورهای عربی به پیوستن به بریکس از طرح‌های کلیدی روسیه است که «بسیار مایل است این مجموعهٔ بی‌خاصیت را پرمحتوا کند».
روز بعد از سفر به دبی و ریاض، رئيس‌جمهور روسیه پذیرای رئيس‌جمهور ایران در مسکو بود و اعلام شده بحران غزه محور اصلی این رایزنی‌ها بود. همزمان برخی کارشناسان روس معتقدند «روسیه هیچ تأثیری روی این بحران ندارد، اما این بحران تأثیر فراوان روی بهبود موقعیت روسیه گذاشته و برای کرملین ثابت کرده سیاست همیشگی پوتین که در مقابل یک چالش ترجیح می‌دهد هیچ کاری نکند بلکه منتظر تغییر وضعیت موجود باشد، همچنان کارآمد است؛ بحران جدید خاورمیانه نه تنها به مسکو کمک کرد توجه بین‌المللی از اوکراین منحرف شود بلکه بر نارضایتی‌ها از سیاست غرب در جهان افزوده است».
نبود هیچ‌گونه نتیجهٔ ملموس علنی در پی دیدار رؤسای جمهور ایران و روسیه تعجب برخی کارشناسان را برانگیخته است:
«البته عدم وجود بیانیه‌های رسمی به این معنا نیست که مسائل مهمی پشت درهای بسته مطرح نشده، به‌ویژه که هیئت ایرانی اعضای مهمی داشت و مذاکرات پوتین و رئیسی بیش از پنج ساعت به طول انجامید. می‌توان گفت مهم‌ترین تحولات در روابط ایران و روسیه به دیدار سران دو کشور نیاز ندارد و از دو سال پیش کاملاً متفاوت شده. در عین حال مشخص نبودن محتوای جلسه همچنان نگران‌کننده است و بدان معناست که یا مسکو ترجیح داده روابط خود با تهران را در پس‌زمینهٔ سفر پوتین به عربستان سعودی و امارات متحدهٔ عربی به رخ نکشد، یا به‌طور کلی تصمیم گرفته شده از این به بعد نتایج مذاکرات بین‌المللی‌اش را اصلاً علنی نکند.»
آدم‌ربایی مخالفان پوتین
نهاد‌های اطلاعاتی-امنیتی روسیه برخی مخالفان کرملین را که به خارج کشور پناه برده‌اند، با فریب به مکان‌هایی می‌کشانند که در آن‌جا می‌توانند آن‌ها را بازداشت کنند.
به گزارش «آگنستو»، رافايل شپلف، فعال مدنی که تا همین اواخر در گرجستان اقامت داشت، هفتهٔ گذشته ترغیب شد تا به تزخینوالی سفر کند؛ منطقه‌ای از گرجستان که تحت کنترل روسیه است. گفته می‌شود مأموران امنیتی چند ماه از طریق شبکه‌های اجتماعی با این فعال در تماس بودند و سرانجام موفق شدند با این بهانه که یکی از نزدیکانش در خطر است، او را فریب دهند.
همزمان دمیتری ستراکوف در ایروان توسط پلیس نظامی روسیه بازداشت و به پایگاه نظامی روسیه در گیومری منتقل شد و این در حالی است که پلیس روسیه حق بازداشت در خاک ارمنستان ندارد.
این گزارش ده‌ها مورد فریب و آدم‌ربایی مخالفان کرملین را برمی‌شمارد. کشورهای قفقاز و آسیای میانه و همچنین صربستان در فهرست کشورهایی هستند که مخالفان کرملین در آن‌جا در خطرند.
در حالی‌که بسیاری از مخالفان کرملین به «فهرست تروریستی» افزوده شده‌اند، کسانی که پیشتر به تروریسم محکوم شده بودند، پس از جنگیدن در اوکراین از این فهرست حذف و آزاد شده‌اند، ازجمله شماری از اعضای گروه چچنی آخمت.
