«داعش خراسان»، که شاخه‌ای از گروه «حکومت اسلامی» است، یک روز پس از انفجارهای مرگبار ۱۳ دی در کرمان مسئولیت این انفجارها را به عهده گرفت.
به‌گفتهٔ این گروه، دو نفر از اعضایش با انفجار کمربندهای انتحاری در مراسم چهارمین سالگرد کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه، منجر به کشته و زخمی شدن ده‌ها تن از شرکت‌کنندگان در این مراسم شدند.
برای راستی‌آزمایی ادعای داعش خراسان و همین‌طور کسب اطلاعات بیشتر در مورد این گروه، با آرون زلین، محقق اندیشکدهٔ «انستیتو واشینگتن برای سیاست خاور نزدیک» که در مورد گروه‌های جهادی نیز تحقیق می‌کند، گفت‌وگو کرده‌ایم.
- رادیوفردا: ادعای گروه داعش خراسان مبنی بر پذیرش مسئولیت انفجارهای کرمان چقدر معتبر است؟
آرون زلین: فکر می‌کنم کاملاً ادعای معتبری است. نه تنها بیانیهٔ کتبی منتشر کردند بلکه تصویری از دو بمبگذار انتحاری را هم منتشر کردند. روز یکشنبه هفتم ژانویه (۱۷ دی) هم ویدئویی از آن دو نفر منتشر کردند که در آن این دو نفر نسبت به رهبر «حکومت اسلامی» (داعش) سوگند وفاداری یاد می‌کنند که همهٔ این‌ها نشان می‌دهد «حکومت اسلامی» این حمله را انجام داده است.
- این حمله چه مشابهتی با حملات پیشین گروه حکومت اسلامی دارد؟
در بیشتر این حمله‌ها سعی دارند که تلفات زیادی به جا بگذارند؛ معمولاً در مکان‌هایی که افراد زیادی هستند. در بسیاری از موراد به زیارتگاه‌ها حمله می‌کنند. آن‌ها به کسانی حمله می‌کنند که طبق ایدئولوژی‌شان مخالف اسلام تلقی می‌شوند.
- فکر می‌کنید این گروه چطور موفق شد چنین حمله‌ای را در ایران انجام بدهد؟
بخشی از آن ممکن است به این خاطر باشد که ایران در سه ماه گذشته بعد از حملهٔ هفتم اکتبر حماس توجهش به اسرائیل بوده و سرگرم مدیریت گروه‌های نیابتی مختلف در عراق و لبنان و یمن بوده. این محتمل است که منابع اطلاعاتی کمتری را به جنبش‌های جهادی مثل داعش اختصاص داده‌اند و احتمالاً حمله در این شرایط صورت گرفته است.
- فکر می‌کنید دلیل این حمله چه بوده و حکومت اسلامی چه هدفی داشته؟
از نظر ایدئولوژی آن‌ها از شیعیان متنفرند. «حکومت اسلامی» آن‌ها را به همراه سنی‌هایی که ایدئولوژی مورد نظر این گروه را پیروی نمی‌کنند، بزرگ‌ترین دشمن خودشان می‌دانند. هدف دوم این بوده که در منطقه هرج‌ومرج بیشتری ایجاد کنند. چون این‌طور برداشت کرده بودند که ایران احتمالاً این حمله را به اسرائیل نسبت می‌دهد و این می‌تواند باعث جنگ‌افروزی بیشتر بین این دو کشور در منطقه بشود.
در آن صورت گروه‌هایی مثل داعش ی‌توانند از خلأ ایجادشده در کشورهای مختلف بهره ببرند و این از دید آن‌ها برنامهٔ بلندمدت‌‌تری است.
- چه اطلاعاتی در مورد مناطق عملیاتی و پایگاه‌های داعش خراسان می‌توانید به ما بدهید؟ آیا قدرت آن‌ها در حال افزایش است؟
تناقضات جالبی در مورد آن‌ها وجود دارد. این گروه ابتدا در افغانستان فعالیت می‌کرد. از دو سال و نیم پیش که طالبان در افغانستان به قدرت رسید، در داخل افغانستان ضعیف‌تر شده‌اند. اما از طرف دیگر می‌بینیم که ظرفیت‌های عملیاتی آن‌ها در خارج بیشتر شده و هر سال می‌بینیم که عملیات بیشتری را در خارج از افغانستان انجام می‌دهند.
این تناقض جالبی است که طالبان بخش‌هایی از این گروه را که در داخل به صورت محلی با طالبان می‌جنگند سرکوب می‌کند، اما به دلایلی به آن بخش که به کشورهای دیگر از جمله پاکستان، هند، تاجیکستان، ایران، ترکیه، آلمان و غیره حمله می‌کنند، کاری ندارد. واقعاً تناقض جالبی است.
- آیا فکر می‌کنید احتمال دارد که گروه حکومت اسلامی حملات بیشتری در ایران انجام بدهد؟
من مطمئنم نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی نیروهایشان را به‌خاطر حملهٔ اخیر دو برابر می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که بتوانند این شبکه‌ها را هدف قرار بدهند. بخش دشوارش این است که این یک شبکهٔ فرا‌ملی است. نه تنها افرادی در داخل ایران به این گروه کمک می‌کنند بلکه کسانی هم از کشورهای دیگر منابع و دستورالعمل‌هایی را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند.
فکر می‌کنم که تهدید «حکومت اسلامی» در مورد ایران در سطح پایین باقی می‌ماند، اما فکر نمی‌کنم حملات گسترده‌ای را به‌صورت روزانه و هفتگی شاهد باشیم. ایران به هر طریقی که بتواند، با آن‌ها مقابله می‌کند ولی هر از گاهی ممکن است به خاطر خلأ‌های امنیتی حملاتی هم صورت بگیرد.
- مقام‌های جمهوری اسلامی وعدهٔ انتقام داده‌اند. فکر می‌کنید ایران چه پاسخی به این حمله و به گروه «حکومت اسلامی» بدهد؟
آن‌ها مطمئناً شبکه‌های محلی «حکومت اسلامی» را در داخل ایران ردیابی می‌کنند. اما فراتر از آن خیلی مشکل است که بگوییم چه کاری می‌توانند انجام بدهند، چون آن‌ها بیشتر در افغانستان هستند و من فکر نمی‌کنم که طالبان بخواهد ایران در داخل مرزهای این کشور مستقل مثلاً حملات پهپادی انجام بدهد؛ به‌ویژه در دو سال و نیم گذشته که ایران و طالبان روابط نزدیکی با هم ایجاد کرده‌اند. فکر نمی‌کنم که بخواهند این ارتباط را در این زمان خدشه‌دار کنند.
