شامگاه جمعه ۱۳ بهمن حملات آمریکا علیه مواضع نیروی قدس سپاه پاسداران و گروههای نیابتی‌اش در سوریه و عراق آغاز شد.
این حملات در واکنش به حملهٔ پهپادی بامداد هشتم بهمن به یک پایگاه کوچک صحرایی آمریکا به نام «برج ۲۲» در اردن است که طی آن علاوه بر کشته شدن سه عضو ارتش آمریکا دست‌کم ۴۰ تن نیز زخمی شدند. این حمله را گروهی بر عهده گرفت که خود را «مقاومت اسلامی عراق» می‌نامد و گروههای شبه‌نظامی تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران آن را تشکیل داده‌اند.
فرماندهی نیروهای مرکزی آمریکا، سنتکام، اعلام کرد که نیروهای آمریکایی بیش از ۸۵ هدف را در نخستین از مرحله از حملات خود هدف قرار دادند.
بر این اساس، این حملات با هواپیماها از جمله بمب‌افکن‌هایی که از ایالات متحده به پرواز درآمدند انجام شده است.
مواضع بمباران‌شده هم شامل مراکز فرماندهی، مراکز اطلاعاتی، انبارهای موشک، خمپاره و پهپاد و همچنین امکانات لجستیک و جنگ‌افزارهای متعلق به گروههای شبه‌نظامی مرتبط با سپاه پاسداران می‌شود.
گزارش‌های متفاوتی از تلفات این حملات منتشر شده است. سوریه بامداد شنبه ۱۴ بهمن در بیانیه‌ای از کشته شدن «تعدادی از غیرنظامیان و سربازان» و «مجروح شدن دیگران» خبر داد و خسارات واردشده به «املاک عمومی و خصوصی» را نیز «قابل توجه» خواند، اما از ارائه جزئیات بیشتر خودداری کرد.
دیده‌بان حقوق بشر سوریه اما گزارش داده که در عملیات آمریکا علیه اهداف وابسته به نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی تا حال ۱۸ تن در خاک سوریه کشته شده‌اند.
دولت عراق نیز ظهر شنبه اعلام کرد در حملات هوایی آمریکا در این کشور ۱۶ تن کشته و ۲۵ نفر دیگر زخمی شده‌اند. بیانیۀ بغداد میان تلفات شبه‌نظامیان و غیرنظامیان تفکیک قائل نشده و تنها به «چند غیرنظامی» کشته‌شده اشاره دارد.
پیش از این رسانه‌های آمریکایی گزارش داده بودند که جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا با «طرح حمله‌های چند روزه به اهداف متعددی در عراق و سوریه که شامل پایگاه‌های متعلق به جمهوری اسلامی ایران می‌شود» موافقت کرده است.
از جمله وال‌استریت‌جورنال به نقل از منابع خود که آن‌ها را «مقام‌های مسئول آمریکایی» معرفی کرده، گزارش داده بود که «انتظار می‌رود که سلسله حملات آمریکا پایان هفته جاری آغاز شود.»
اهداف حمله
گزارش وال‌استریت جورنال حاکی از آن بود حملات آمریکا «در چند سطح صورت برنامه‌ریزی شده و شامل اقدامات نظامی و دیگر اقدامات قابل تعدیل و تغییر است».
این گزارش همچنین تأکید کرده بود که «واشینگتن به‌دنبال تشدید تنش در منطقه نیست».
حملهٔ پهپادی به پایگاه «برج ۲۲» نخستین حملهٔ گروههای نیابتی ایران از روز ۱۵ مهر به این سو است که به کشته شدن سربازان آمریکایی می‌انجامد؛ رویدادی که باعث شد برخی قانونگذاران آمریکایی خواستار واکنشی نظامی شوند که تهران را هدف قرار گیرد.
گروههای شبه‌نظامی تحت حمایت تهران در خاورمیانه، حملات خود علیه منافع اسرائیل و آمریکا را از ۱۵ مهر تشدید کرده‌اند؛ یعنی پس از آن‌که حملات اسرائیل در نوار غزه با هدف اعلام‌شدهٔ از میان برداشتن گروه افراطی حماس آغاز شد.
حماس که در فهرست تروریستی آمریکا و اروپا قرار دارد، در آن روز طی حمله‌ای غافلگیرانه علیه شهرها و شهرک‌های اسرائیلی حدود ۱۲۰۰ نفر را که اکثرشان غیرنظامی بودند کشت و حدود ۲۵۰ نفر را به گروگان گرفت.
محاسبه‌های تهران و واشینگتن
هدف قرار دادن گروههای شبه‌نظامیان وابسته به ایران می‌تواند باعث واکنش گستردهٔ این گروه‌ها با استفاده از انبارهای بزرگ موشک و پهپادی باشد که تهران در اختیارشان قرار داده و این به معنای گسترش جنگ در غزه به جنگی منطقه‌ای است که کاخ سفید در تلاش است در سال انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا از آن پرهیز کند.
برای ایران نیز حساب و کتاب‌ها پیچیده است. تهران اگر تلاش کند جلوی اقدامات گروههای تحت حمایت خود در عراق، سوریه و یمن را بگیرد، بدان معنا است که وجههٔ خود را که مدعی «رهبری محور مقاومت» است، لکه‌دار کرده است.
البته جمهوری اسلامی ایران تلاش کرد خود را از هرگونه ارتباط با حمله به پایگاه «برج ۲۲» مبرا کند. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در این باره گفت: «گروههای مقاومت در منطقه در تصمیمات و اقدامات خود از جمهوری اسلامی ایران دستور نمی‌گیرند و جمهوری اسلامی ایران در تصمیمات گروههای مقاومت برای نحوهٔ حمایت از ملت فلسطین و یا دفاع از خود و مردم کشورشان در برابر هرگونه تجاوز و اشغالگری دخالتی ندارد.»
پس از آن گروه کتائب حزب‌الله عراق توقف حملات خود به نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه را اعلام کرد. این گروه با بیان این‌که این اقدام را برای «جلوگیری از تضعیف موقعیت دولت عراق» انجام می‌دهد، مدعی شد که ایران مخالف حملات علیه نیروهای آمریکایی است «و از این عملیات اطلاع نداشته است».
خبرگزاری رویترز هم به نقل از چهار منبع گزارش داد که گروه شبه‌نظامی کتائب حزب‌الله، تحت فشار ایران و احزاب حاکم در عراق، مجبور به تعلیق حملات خود شده است.
جرالد فرستین، از مسئولان سابق در وزارت خارجه آمریکا، به روزنامهٔ وال استریت جورنال گفته است «هر طرف بر مبنای معیارهای خود تلاش می‌کند تا با استفاده از زور، طرف مقابل را مجبور به تغییر رفتار کند». او در عین حال تأکید کرده که «دو طرف نمی‌خواهند از خطوط قرمز عبور کنند».
تلاش برای کنترل تنش
جو بایدن اعلام کرد که حکومت ایران را مسئول حملهٔ پهپادی مرگبار به «برج ۲۲» می‌داند، چرا که گروههای شبه‌نظامی عامل این حمله ازجمله گروههای نیابتی در خاورمیانه هستند که از سوی ایران پشتیباتی و مسلح می‌شوند.
در سوی مقابل، تهران وعدهٔ پاسخگویی به حمله احتمالی آمریکا علیه خاک، منافع یا اتباع ایران را داده است. نمایندگی ایران در سازمان ملل ۱۰ بهمن در بیانیه‌ای گفت: «این سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران است که اگر هر طرفی به خاک ایران یا منافع و اتباع آن خارج از مرزهای ایران حمله کند، با پاسخ قاطع و قوی مواجه خواهد شد.»
صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه در اندیشکدهٔ «چتم هاوس» که در بریتانیا مستقر است، به روزنامهٔ وال استریت جورنال گفته است: «آن‌چه می‌بینیم نوعی مذاکرهٔ پشت‌پرده برای مدیریت تنش‌ها با هدف جلوگیری از تشدید آن است.»
گزارش رسانه‌های عربی منطقه حکایت از آن دارد که بسیاری از گروههای شبه‌نظامی تحت حمایت تهران در روزهای گذشته مقرهای خود را تخلیه کرده یا جابه‌جا کرده‌اند. از این رو، به باور بسیاری از رسانه‌ها، میزان تلفات ناشی از حملات احتمالی آمریکا مسیر و روند تنش در روزهای آینده را مشخص خواهد کرد.
