نائورو، کشور جزیره‌ای و بسیار کوچک در اقیانوسیه، برای تأمین هزینه نقل مکان حدود ده هزار نفر از ساکنان نواحی ساحلی و پست که با خطر بالا آمدن سطح آب روبرو هستند شهروندی و گذرنامه این کشور را می‌فروشد.
هدف این برنامه درآمد سالانه حدود ۶۶ میلیون دلار برای بهبود محیط زیست و شرایط زندگی در مناطق داخلی و خشک جزیره است که به دلیل دهه‌ها استخراج گسترده از معادن فسفر خالی از سکنه شده است.
در ادامه اجرای این طرح قرار است شهرک‌های مسکونی و واحدهای تولیدی و تجاری احداث شود و در نهایت حدود ۹۰ درصد از جمعیت کشور به این مناطق نقل مکان کنند.
نائورو که در حدود سه هزار و ۵۰۰ کیلومتری شمال شرقی استرالیا در آب‌های اقیانوس آرام واقع شده، با ۲۱ کیلومتر مربع مساحت، کوچک‌ترین و با حدود ۱۳ هزار نفر جمعیت پس از واتیکان کم‌جمعیت‌ترین کشور جهان است.
به احتمال فراوان افرادی که شهروندی و گذرنامه این کشور را به بهای دست کم ۱۴۰ هزار دلار خریداری خواهند کرد هیچ‌گاه به نائورو نخواهند رفت ولی می‌توانند از امتیاز سفر بدون روادید به کشورهایی نظیر بریتانیا، سنگاپور و هنگ‌کنگ استفاده کنند.
دیوید آدئانگ، رئیس‌جمهور نائورو، به روزنامه ایندیا تایمز گفت: «همزمان با ادامه مباحث بین‌المللی در مورد مقابله با بحران اقلیمی ما باید به شکلی فعال برای تضمین آینده کشور خود اقدام کنیم. ما منتظر نخواهیم شد که خانه‌های مردم و زیرساخت‌های کشور زیر آب بروند.»
به گفته یک دفتر حقوقی که در زمینه مهاجرت به دولت نائورو مشاوره می‌دهد اولین درخواست‌ها برای خرید شهروندی این کشور در دست بررسی است و اکثر متقاضیان شهروندان آمریکا، بریتانیا، پاکستان و امارات متحده عربی هستند.
دولت مائورو امیدوار است که در یک سال اول از اجرای این طرح تا ژوئن ۲۰۲۵ دست کم ۶۶ درخواست جواب مثبت دریافت کنند. هدف نهایی دولت حدود ۶۸ میلیون دلار درآمد سالانه از محل فروش گذرنامه، تقریباً معادل ۲۲ درصد از بودجه سالانه کشور، است.
قبل از نائورو، کشور جزیره‌ای و کوچک دومینیکا، واقع در دریای کارائیب، نیز فروش شهروندی و گذرنامه برای تأمین هزینه حفاظت از زندگی مردم در برابر تهدیدهای ناشی از تغییرات اقلیمی را در دستور کار قرار داد.
این دو نمونه به خوبی نشان می‌دهند که کشورهای کوچک و کم‌درآمد برای مقابله با پیامدهای بحران اقلیمی با چه محدودیت‌هایی روبرو هستند.
به‌رغم افزایش اندک کمک مالی و وام‌های کشورهای ثروتمند به کشورهای فقیر و آسیب‌پذیر، براساس پژوهش برنامه محیط زیست سازمان ملل شکاف بین این کمک‌ها و بودجه مورد نیاز برای انطباق با تغییرات اقلیمی سالانه حدود ۳۵۹ میلیارد دلار است.
در آخرین اجلاس مقابله با تغییرات اقلیمی که به ابتکار سازمان ملل برگزار می‌شود، کوپ ۲۹ در جمهوری آذربایجان، ائتلاف کشورهای کوچک و جزیره‌ای شامل نائورو به دلیل بی‌توجهی به درخواست آن‌ها موقتاً مذاکرات را ترک کرد. در پایان این اجلاس کشورهای ثروتمند تعهد دادند که سالانه دست‌کم ۳۰۰ میلیارد دلار کمک کنند ولی این رقم بسیار کم‌تر از یک تریلیون دلاری است که کشورهای کوچک درخواست کرده بودند.
جدیدترین پژوهش ناسا در زمینه بالا آمدن سطح آب دریاهای جهان نشان می‌دهد که کشور نائورو در دهه‌های آینده با خطر افزایش چشمگیر توفان و سیلاب‌های ساحلی شدید روبرو است. برآوردهای اخیر حاکی است که در حال حاضر خسارت و هزینه سیلاب‌های ساحلی برای ۳۹ کشور جزیره‌ای و کوچک سالانه حدود ۱٫۶ میلیارد دلار است.
فروش شهروندی و گذرنامه به تنهایی نمی‌تواند هزینه نقل مکان جمعیت ساکن نوار ساحلی نائورو را تأمین کند. یکی دیگر از طرح‌های دولت فروش یا اجازه دادن حدود ۱۰ هکتار از اراضی در مناطق عمقی است که بیش از یک قرن بخشی از محدوده اکتشاف و بهره‌برداری از معادن فسفر بوده است.
در پی کاهش ذخایر در معادن فسفر درآمد ناخالص ملی نائورو به شدت کاهش یافته و دولت به رغم اجرای طرح‌های متعدد، از جمله احداث اردوگاه برای نگهداری از پناهجویانی که به استرالیا می‌روند، نتوانسته است کسری بودجه ملی را جبران کنند.
