قطع روزانه و اغلب بدون اعلام قبلیِ چهار تا پنج ساعت برق در ایران، که امسال برای نخستین بار از اردیبهشت آغاز شده، رفتهرفته در حال تبدیل شدن به موضوع اعتراضی مردم بهویژه در شبکههای اجتماعی است.
انتشار پیامهای انتقادی و هجوآمیز، و تصاویر و ویدئوهای گوناگون از بیبرقی در وضعیتهای دشوار ازجمله واکنشهایی است که در اعتراض به قطع برق در گوشهوکنار شبکههای اجتماعی دیده میشود.
وضعیت بهگونهای است که دبیر سندیکای صنعت برق روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت با اعلام اینکه «تابستان سختی پیش رو داریم» به مردم توصیه کرد «بادبزن و آفتابه تهیه کنند».
وزیر نفت ایران هم اذعان کرد «بضاعت تولید برق کشور در همین حد است و باید مصرف را مدیریت کنیم».
روز چهارشنبه از بهبهان خبر رسید که گروهی از مردم در اعتراض به قطع هرروزۀ آب و برق مقابل فرمانداری این شهر تجمع کردند و گزارشهای غیررسمی هم از بازداشت شماری از آنان حکایت دارد.
بهبهان یکی از شهرهای استان خوزستان است، استانی که بسیاری از شهرهای آن از هماکنون دمای بین ۴۵ تا ۵۰ درجه را از سر میگذرانند، اما در برخی شهرهای آن قطع برق تا هشت ساعت در روز هم ادامه دارد.
بهگفتۀ وزیر نیرو، متوسط دمای کشور در اردیبهشت ماه «۵.۵ درجه نسبت به زمان مشابه سال قبل افزایش داشته که این میزان رشد دما بیسابقه بوده است».
بهگفتۀ مهدی مسائلی، دبیر سندیکای صنعت برق، قطع برق بهمعنای از کار افتادن پمپها و قطع آب است؛ موضوعی بهگفتۀ او «ممکن است ناراحتی اجتماعی را افزایش دهد».
ویدئویی منتشر شده است از یک نانوا در شیراز که خمیر خرابشدهاش بر اثر قطع مرکرر برق را بهاعتراض در مقابل یکی از ادارههای برق شهر ریخته است. ویدئوهایی هم از کشاورزانی منتشر شده که از خسارت دیدن محصولاتشان بر اثر بیبرقی میگویند.
ویدئوها و تصاویری از گیرافتادنها در آسانسور، قطع برق حین جراحی، و تعطیل کسبوکار روزانه بهدلیل قطع مکرر برق در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود.
در واکنش به این وضعیت، وزیر نیرو از مردم خواست برای رهایی از بحران برق، خودشان در پروژههای صنعت برق ایران سرمایهگذاری کنند؛ موضوعی که انتقاد تند رئیس شورای هماهنگی شهرکهای صنعتی را در پی داشت و گفت «اگر قرار است مردم برق تولید کنند، وزارت نیرو را تعطیل کنید».
انتقاد از این وضعیت منحصر به مردم عادی نیست و حتی برخی فعالان رسانهای نزدیک به حکومت نیز در شبکههای اجتماعی پیامدهای قطع برق را بهخصوص در زمینۀ تولید برجسته میکنند؛ هرچند رویکرد آنان بیشتر جنبۀ اعتراض به ناکارآمدی دولت مسعود پزشکیان دارد.
در این میان، خبرگزاریهای رسمی بیشتر به انتشار اظهارنظرهای رسمی مسئولان و اطلاعیههای مرتبط با کمبود برق میپردازند و توجهی به پیامدها و آثار قطع برق در زندگی روزمرۀ مردم و همچنین صنعت و تولید و کشاورزی نشان نمیدهند.
در تازهترین اظهارنظر رسمی، عباس علیآبادی، وزیر نیرو، روز چهارشنبه گفت که «قرار نبوده بیش از دو ساعت خاموشی خانگی بدهیم»، و وعده داد که «تا پایان هفته قطع برق خانگی حداکثر دو ساعت خواهد بود».
وزیر نیرو در عین حال با بیان اینکه «تابستان سال گذشته ناترازی برق به ۲۰ هزار مگاوات رسید»، افزود« در تلاشیم که امسال به ناترازی ۲۴ هزار مگاوات نرسیم».
مقامهای جمهوری اسلامی برای اشاره به کمبود شدید برق، آب و گاز در کشور بهتازگی فقط از واژۀ «ناترازی» استفاده میکنند و از بهکاربردن واژههای «کسری و کمبود» خودداری میکنند.
این هفته دولت جمهوری اسلامی برای کاستن از مصرف انرژی اعلام کرد که از ۲۰ اردیبهشتماه ساعت کار ادارات و سازمانهای دولتی از ۶ تا ۱۳ خواهد بود. علاوهبر این، روزهای پنجشنبۀ هر هفته نیز در تهران و شمار دیگری از استانها «تا اطلاع ثانوی» تعطیل اعلام شده است.
محسن پاکنژاد، وزیر نفت، روز جمعه ۱۸ اردیبهشت درباره کمبود برق گفت «بضاعت تولید برق کشور در همین حد است و همین مقدار سرمایهگذاری شده و باید مصرف را مدیریت کنیم». او همچنین با اشاره به بحران کمبود انرژی در ایران گفت زمستان ۱۴۰۴ نیز «شرایط دشواری» پیش رو خواهد بود.
مصرف برق در ایران سالانه حدود هفت درصد (معادل پنج هزار مگاوات) افزایش مییابد و بهگفتۀ کارشناسان مستقل، ایران «اگر رشد تولید برق خود را سه تا چهار برابر کند، شاید در دههٔ آینده بتواند به یک تراز برسد».