در اقدامی ناگهانی و با برخوردی اجرایی، شهرداری تهران روز یک‌شنبه ۱۲ مرداد، ساختمان «خانه اندیشمندان علوم انسانی» را تخلیه و عملاً این نهاد فکری و فرهنگی را تعطیل کرد.
ظهر روز ۱۳ مرداد، نیروهای اجرایی شهرداری با تعویض قفل‌ها، محل را در اختیار گرفتند. این اقدام در حالی صورت گرفت که تنها ساعاتی پیش، مهدی چمران، رئیس شورای شهر، در صحن شورا اعلام کرده بود تصمیم نهایی در مورد خانه اندیشمندان باید با نظر شورا باشد و نه صرفاً اراده شهرداری.
واکنش‌ها به تعطیلی خانه اندیشمندان گسترده بوده است. بسیاری از انجمن‌های علمی علوم انسانی، شخصیت‌های دانشگاهی و رسانه‌ها، این اقدام را حمله‌ای سازمان‌یافته به استقلال اندیشه و یکی از نمادهای اندیشه‌ورزی در ایران دانسته‌اند.
خانه اندیشمندان در بیانیه‌ای اعلام کرده است که تا اطلاع ثانوی تمامی برنامه‌های آن لغو شده است.
مقامات شهرداری تهران در توجیه اقدام خود، افزون بر دلایل حقوقی مربوط به وضعیت املاک، گفته‌اند که این مجموعه به‌شکل انحصاری در اختیار گروهی خاص بوده و باید به صورت «عمومی و مشارکتی» و تحت نظارت مدیریت شهری اداره شود.
اما مدیران خانه اندیشمندان، از جمله کیومرث بشیریه، پیش از این این اظهارات را رد کرده و گفته‌اند که هدف اصلی شهرداری، تصرف مدیریت این نهاد دانسته و گفته‌اند شهرداری در پی آن است که «هم برند و هم محتوای فکری» این خانه را به نفع اهداف خود مصادره کند.
«خانه اندیشمندان علوم انسانی» به عنوان نهادی مستقل از ۱۲ سال پیش در این ساختمان در بوستان ورشو فعالیت داشته و در ماه‌های اخیر هم میزبان نشست‌های متعددی مانند نشست‌های بخارا بوده است.
علی‌اصغر قاسمی، رئیس خانه اندیشمندان علوم انسانی سال ۹۸ در گفت‌وگویی تاکید کرده بود که فلسفه تأسیس این خانه به نیمه دوم دهه ۸۰ و بعد از خانه‌نشینی برخی از استادان دانشگاه در حوزه علوم انسانی باز می‌گشت.
این نهاد اما از حدود دو سال پیش با شهرداری تهران دچار تنش شده و در تیرماه ۱۴۰۲ مأموران شهرداری شبانه برای پلمب خانه اقدام کرده بودند، اما با دخالت برخی اعضای شورای شهر متوقف شد.
در همان دوره، مقامات شهرداری از جمله معاونان فرهنگی علیرضا زاکانی، شهردار تهران، آشکارا از لزوم تغییر مدیریت خانه و جایگزینی آن با افراد «همسو با انقلاب» سخن گفتند.
در گزارشی که در ۱۵ تیر ۱۴۰۲ توسط وب‌سایت «خبرآنلاین» منتشر شد، محمد فاضلی و دیگر استادان علوم انسانی نیز از تصمیم شهرداری تهران سخن گفتند که «می‌خواهد به دلیل همسو نبودن فکری مدیریت خانه اندیشمندان علوم انسانی با هدف‌های انقلابی و ارزشی» مدیریت آن را تغییر دهد.
در گزارش «خبرآنلاین» آمده بود که استادان علوم انسانی هشدار می‌دهند که این برخورد ایدئولوژیک، فضای گفت‌وگوی فکری مستقل در تهران را تهدید کرده و به سرخوردگی طبقه فهیم جامعه می‌انجامد.
سرانجام پس از کش‌وقوس‌های فراوان و پیگیری پرونده در مراجع قضایی، شهرداری تهران مدعی شد که قرارداد واگذاری ساختمان از ابتدا به‌شکل غیرقانونی و در تضاد با «قانون منع مداخله کارکنان دولت» بسته شده بود و بر این اساس، با حکم قطعی دادگاه، ساختمان باید تخلیه شود.
تصمیم جدید برای تعطیلی خانه اندیشمندان درحالی به اجرا درآمده است که خردادماه امسال فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت پزشکیان، از دستور رئیس‌جمهور برای رفع موانع و حمایت از «خانه اندیشمندان علوم انسانی» در جلسه هیئت وزیران خبر داده بود.
دولت پیشین جمهوری اسلامی نیز در این ماجرا آشکارا در برابر شهرداری ایستاده بود. در خردادماه، ابراهیم رئیسی در هیئت دولت دستور حمایت از ادامه فعالیت خانه اندیشمندان را صادر کرده بود و سخنگوی دولت گفته بود که این نهاد «باید حفظ شود». اما شهرداری عملاً به این هشدارها توجهی نکرد.
