با آغاز مرحلۀ نخست از عملیات زمینی ارتش اسرائیل برای اشغال شهر غزه، گزارش‌های رسیده از این شهر از بامداد پنجشنبه، ۳۰ مرداد، از فرار گستردۀ ساکنان این شهر حکایت دارد.
رویدادهای پیرامون این موضوع ازجمله واکنش‌های بین‌المللی، طرح ساخت‌وساز برای نابودی رؤیای کشور فلسطین و تشدید بحران دیپلماتیک اسرائیل با استرالیا و فرانسه نیز ابعاد گسترده‌تری یافته است.
خبرگزاری‌های بین‌المللی روز پنجشنبه به‌نقل از شاهدان عینی از حرکت پرشتاب و گروهی فلسطینیان از محله‌های زیتون و صبرا در شهر غزه به‌سوی مناطق خارج از آن خبر می‌دهند.
محمود بصل، یک مقام محلی در غزه وابسته به گروه افراطی حماس، در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه وضعیت در دو محله یادشده را «بسیار خطرناک و غیرقابل‌تحمل» نامید.
سخنگوی ارتش اسرائیل عملیات نظامیان در مناطق زیتون و جبالیا در بخش شمالی غزه را تأیید و آن را پیش‌زمینۀ عملی‌کردن طرح مصوب ارتش بر اساس درخواست کادر سیاسی اعلام کرد.
احتمال می‌رود با آغاز مقدمات طرح اشغال شهر غزه، ارتش اسرائیل به صدها هزار تن از ساکنان شهر دستور تخلیه و رفتن به‌سوی مناطق جنوبی باریکۀ غزه بدهد.
افی دفرین، سخنگوی ارتش اسرائیل، چهارشنبه‌شب با اعلام این‌که ارتش بر حاشیه‌های شهر مسلط شده، افزود برای «به‌حداقل‌رساندن آسیب به غیرنظامیان»، به جمعیت غیرنظامی شهر هشدار داده خواهد شد که برای حفظ امنیت خود، شهر را تخلیه کنند. هنوز جزئیاتی از تخلیۀ محله‌ها اعلام نشده است.
ارتش اسرائیل روز چهارشنبه از فراخوان ۶۰ هزار نیروی ذخیرۀ دیگر و همچنین آماده‌باش ۲۰ هزار سرباز و افسر دیگر ذخیره برای احتمال گسترش عملیات در مراحل بعدی خبر داد.
این در حالی است که ایال زمیر، رئیس ستاد ارتش، در بحث‌های کابینۀ اسرائیل گفته بود که نظامیان کادر و نیروهای ذخیره پس از ۲۲ ماه جنگ خسته هستند.
برخی از نیروهای ذخیره در گفت‌وگو با رسانه‌های داخلی و بین‌المللی در آستانۀ ورود ارتش به شهر غزه گفتند به فراخوان ارتش برای پیوستن دوباره به جبهه‌ها پاسخ نخواهند داد.
کارشناسان نظامی به رسانه‌های اسرائیل گفتند این عملیات ممکن است چند ماه و تا بعد از آغاز سال ۲۰۲۶ نیز طول بکشد.
طراحی عملیات گسترده در شهر غزه در حالی است که بحران نظامی اسرائیل با جمهوری اسلامی ایران، پس از جنگ ۱۲ روزۀ دو ماه پیش، هنوز ادامه دارد و معلوم نیست تمرکز ارتش اسرائیل بر عملیات در شهر غزه چه اثراتی می‌تواند بر طرح‌های عملیاتی آتی اسرائیل در قبال ایران داشته باشد.
عملیات «ارابه‌های گیدئون ب»
ارتش اسرائیل نام «ارابه‌های گیدئون ب» را بر عملیات اشغال و کنترل شهر غزه گذاشته است.
«ارابه‌های گیدئون الف» عملیاتی بود که پس از شکست آتش‌بس در آخرین روزهای زمستان پارسال، ارتش اواسط بهار امسال در باریکۀ غزه و در شرایطی که ایال زمیر زمان کوتاهی به ریاست ستاد رسیده بود، آغاز کرد.
به‌گفتۀ ناظران نظامی و رسانه‌های اسرائیل، اهداف تعیین‌شده از «ارابه‌های گیدئون الف» حاصل نشد. دولت شش هدف را از آن عملیات تعیین کرده بود: شکست حماس، کنترل عملیاتی بر مناطق، عاری‌سازی تسلیحاتی و نبود شبه‌نظامیان، ضربه به اهداف حکومتی حماس، متمرکز کردن جمعیت و جابه‌جایی آن، و بازگرداندن گروگان‌ها.
با این حال، سخنگوی ارتش اسرائیل چهارشنبه ادعا کرد دستاوردهای حاصل از عملیات «ارابه‌های گیدئون الف» از اهداف تعیین‌شده «فراتر رفت» و «حماس با تحمل ۲ هزار کشته در آن عملیات، شکست‌خورده و زخمی است و دیگر جایی برای پناه‌بردن ندارد».
به‌گفتۀ او، عملیات یادشده شرایط را اکنون برای ورود ارتش به شهر غزه فراهم کرده است. افی دفرین اظهار داشت که شاخص‌ترین معیار برای شکست قطعی حماس این است که این گروه بعد از جنگ دیگر غزه را در کنترل خود نداشته باشد.
گروه افراطی حماس که از سوی آمریکا و اتحادیۀ اروپا نیز تروریستی شناخته شده، پس از حملۀ ۲۳ ماه پیش به اسرائیل که موجب جنگ شد، هنوز بر ادامۀ کنترل غزه با وجود تلفات بالای ۶۲ هزار نفر و ویرانی این باریکه اصرار دارد.
بنیامین نتانیاهو در روزهای گذشته در چند مصاحبه و نشست خبری به پنج هدف تعیین‌شده در کابینۀ خود برای پایان‌دادن به جنگ اشاره کرده است: گرفتن سلاح حماس، بازگرداندن تمامی گروگان‌های زنده و جان‌باخته، عاری‌سازی باریکۀ غزه از سلاح و شبه‌نظامیان، کنترل امنیتی اسرائیل بر نوار غزه، و روی‌کارآمدن یک حکومت شهروندی جایگزین در غزه که «نه حماس باشد نه تشکیلات خودگردان فلسطینی».
رسانه‌های اسرائیل گزارش دادند که بنیامین نتانیاهو هنوز نشست کابینۀ خود را برای بررسی «پاسخ موافق حماس» به آتش‌بس تشکیل نداده است. قاهره سه‌شنبه این هفته اعلام کرد که حماس با طرح جدید عربی برای آتش‌بس ۶۰ روزه و آزادی نیمی از گروگان‌های زنده و جان‌باخته موافقت کرد.
حماس چهارشنبه در بیانیه‌ای نخست‌وزیر اسرائیل را متهم کرد که پیشنهاد آتش‌بس را نادیده گرفته و باید او را «کارشکن واقعی» در کوشش‌ها برای دستیابی به توافق دانست.
واکنش‌ها در اسرائیل و جامعۀ جهانی
خانوادۀ گروهی از گروگان‌های اسرائیلی زنده یا جان‌باخته که هنوز در دست گروه افراطی حماس هستند، روز پنجشنبه با ادامۀ اقدامات اعتراضی خود در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها و در برابر وزارت دفاع در تل‌آویو و دفتر نخست‌وزیری در اورشلیم ابراز نگرانی کردند که آغاز عملیات زمینی جدید در شهر غزه موجب کشته‌شدن عزیزان آن‌ها شود.
آویگدور لیبرمن، وزیر دفاع پیشین و از رهبران اپوزیسیون اسرائیل، پنجشنبه مدعی شد که بنیامین نتانیاهو «انتخاب کرد که ائتلاف دولت خود را به بهای جان گروگان‌ها حفظ کند».
یائیر لاپید، رهبر اصلی اپوزیسیون، از دولت نتانیاهو خواست به‌جای عملی‌کردن تصمیم به حمله به شهر غزه، آتش‌بس را بپذیرد.
به‌گزارش شبکۀ کان، بنی گانتس، یکی دیگر از سیاستمداران جناح اپوزیسیون اسرائیل، چهارشنبه به بنیامین نتانیاهو پیام داد که اگر نگران خروج احزاب راست افراطی از دولت در صورت موافقت با طرح آتش‌بس است، حزب او آمادگی دارد که دوباره بخشی از ائتلاف دولت باشد.
پیشروی نظامیان به‌سوی کنترل شهر غزه با نگرانی دبیرکل سازمان ملل و رهبران کشورهای متحد اسرائیل روبه‌رو شده است.
آنتونیو گوترش در سخنان خود در نگرانی از وضعیت غزه، حماس را نیز فراخواند که بدون قید و شرط گروگان‌های اسرائیلی را آزاد کند تا این بحران پایان یابد.
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، چهارشنبه هشدار داد که این طرح ممکن است منجر به فاجعه برای مردم اسرائیل و فلسطینیان شده و تمامی منطقه را وارد «چرخه جنگ دائمی» کند.
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ ابراز نگرانی کرد که عملیات جدید به آوارگی بیشتر منجر شده و «وضعیت فاجعه‌بار کنونی» را تشدید کند. این کمیته در بیانیۀ خود نوشت پس از دورۀ طولانی خصومت بی‌وقفه و آوارگی‌های مکرر، مردم غزه کاملاً خسته‌اند… خانواده‌های بیشتری در معرض فروپاشی قرار دارند و یک بحران انسانی جبران‌ناپذیر مردم را تهدید می‌کند.
این کمیته هشدار داد که ممکن است این عملیات جان گروگان‌های اسرائیلی را نیز با خطر روبه‌رو کند.
طرح ساخت‌وساز برای نابودی رؤیای کشور فلسطین
بتسال‌ئل اسموتریچ، وزیر دارایی و رهبر حزب «صهیونیسم مذهبی» و از متحدان ائتلاف دولت نتانیاهو، چهارشنبه‌شب از «تصویب نهایی» طرح تازه شهرک‌سازی در کرانۀ باختری که آن را با هدف «نابودکردن رؤیای تشکیل کشور فلسطین» ارائه کرده، خبر داد.
او گفت کمیسیون برنامه‌ریزی در وزارت دفاع به اجرای طرح «چراغ سبز نهایی» داد. این سیاستمدار راست افراطی همچنین افزود «ما سرانجام به آن‌چه سال‌ها وعده داده شده بود، عمل می‌کنیم؛ کشور فلسطین نه با شعار بلکه عملاً از روی میز حذف می‌شود».
این طرح با نام ای‌یک کرانۀ باختری را دو نیم کرده، آن را از بخش شرقی اورشلیم، بیت‌المقدس، جدا می‌کند و در مرحلۀ نخست آن، سه هزار و ۴۰۰ خانه در فاصلۀ میان شرق اورشلیم تا شهر معله ادومیم در کرانۀ باختری ساخته خواهد شد.
استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل، چهارشنبه با محکوم‌کردن طرح گفت این تصمیم اساسِ راهکار دو کشوری (تشکیل کشور فلسطین در کنار اسرائیل) را به خطر می‌اندازد و ما از دولت اسرائیل می‌خواهیم تمامی فعالیت‌های شهرک‌سازی را متوقف کند.
وزارت خارجۀ تشکیلات فلسطینی نیز در بیانیه‌ای در رام‌الله نوشت جوامع فلسطینی کنونی در مناطقی که اسرائیل برای ساخت‌وساز درنظر گرفته، ضعیف‌تر خواهند شد.
دیوید لمی، وزیر خارجۀ بریتانیا، هم در پیامی در شبکۀ ایکس طرح اسرائیلی را «نقض آشکار قوانین بین‌المللی» نامید.
سخنگوی دولت آلمان نیز چهارشنبه در این زمینه گفت این طرح مانع از تحقق راهکار دو کشوری از طریق مذاکره و پایان‌دادن به اشغال کرانۀ باختری می‌شود.
گروه اسرائیلی منتقد دولت، «صلح اکنون»، اعلام کرده که کارهای زیربنایی طرح جدید ساخت‌وساز ممکن است در چند ماه آینده آغاز شود.
تشدید بحران دیپلماتیک اسرائیل با استرالیا و فرانسه
هم‌زمان بحران در مناسبات دیپلماتیک اسرائیل با استرالیا و فرانسه تشدید شده است.
آنتونی البانیزی، نخست‌وزیر استرالیا، گفته است که قدرت در کشتن مردم نیست. او به اظهارات بنیامین نتانیاهو پاسخ داده که ۲۸ مرداد آقای البانیزی را سیاستمداری ضعیف نامید که «به اسرائیل خیانت و یهودیان استرالیا را رها کرده است».
درگیری اسرائیل و استرالیا پس از آن بالا گرفت که استرالیا به آیلت شاکد و سیمحا روتمن، دو سیاستمدار اسرائیلی، به‌دلیل دیدگاه‌های آن‌ها در قبال جنگ غزه، روادید ورود نداد. وزارت خارجۀ اسرائیل سه‌شنبه در اقدامی تلافی‌جویانه روادید دیپلمات‌های استرالیایی در تشکیلات خودگردان فلسطینی را باطل کرد.
در میانه حملات لفظی رهبران اسرائیل و استرالیا به یکدیگر، که به‌گزارش شبکۀ کان موجب ارسال یک «نامه تند» از سوی بنیامین نتانیاهو برای همتای استرالیایی خود نیز شده، درگیری سیاسی میان اسرائیل و فرانسه هم تشدید شده است.
به‌گزارش رسانه‌های فرانسه و شبکۀ کان اسرائیل، بنیامین نتانیاهو این هفته یک نامۀ تند نیز برای امانوئل مکرون نوشته و با نکوهش تصمیم او برای به‌رسمیت‌شناختن کشور فلسطین در مجمع عمومی سازمان ملل در هفته‌های آینده، آن را موجب تقویت حماس دانسته است.
این گزارش‌ها حاکی است که نخست‌وزیر اسرائیل ابراز نگرانی کرده که یهودستیزی و فعالیت «چپ افراطی» در فرانسه و اروپا پس از اقدام این کشور تشدید شود.
رسانه‌های اسرائیل در آغاز هفته نوشته بودند که دولت نتانیاهو در واکنش به تصمیم فرانسه، احتمال بستن کنسولگری فرانسه در اورشلیم را که مسئول رسیدگی به درخواست‌های فلسطینیان شرق اورشلیم و کرانۀ باختری است، بررسی می‌کند.
دیوان لاهه
در این میان، دیوان کیفری بین‌المللی لاهه تحریم‌های تازه اعلام‌شده دولت آمریکا علیه دو تن دیگر از قاضیان و دو مقام دادستانی این دادگاه را محکوم کرد.
مارکو روبیو، وزیر خارجۀ آمریکا، چهارشنبه اعلام کرد افراد تحریم‌شده مستقیماً در تلاش‌های این دیوان برای دستگیری، بازداشت، بازجویی و تحقیق و پیگرد شهروندان آمریکایی یا اسرائیلی دخیل بوده‌اند.
بیانیۀ دیوان کیفری در واکنش نوشته است که این اقدام آمریکا «حملۀ آشکار به استقلال یک سیستم قضایی مستقل است که زیر نظر ۱۲۵ کشور فعالیت می‌کند».
این بیانیه افزود که تحریم‌ها «توهین به کشورهای عضو، نظم بین‌الملل… و میلیون‌ها قربانی بی‌گناه در سراسر جهان است».
بنیامین نتانیاهو اما با تبریک به آقای روبیو نوشت «اقدام قاطع» آمریکا علیه کارزاری انجام شده که هدف آن بدنام‌کردن کشور و ارتش اسرائیل و دروغ‌گویی علیه حقیقت و عدالت است.
دونالد ترامپ شش ماه پیش فرمان تحریم دیوان کیفری بین‌المللی لاهه را بر اساس محافظت از نیروها، حاکمیت آمریکا و متحدان این کشور «در برابر اقدامات نامشروع و بی‌اساس دیوان» امضا کرد.
قضات و مقامات دیوان که هدف تحریم آمریکا قرار گیرند، از معاملات اقتصادی با آمریکا و ورود به این کشور منع شدند.
