زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، طرح صلح خود برای نوار غزه را اعلام کرد، واکنش جمهوری اسلامی ایران در سه مرحله شکل گرفت: ابتدا سکوت رسمی، سپس محکومیت در رسانه‌های دولتی، و در نهایت پذیرش محتاطانه.
به‌گفتۀ کارشناسان، این موضع‌گیری حساب‌شده با این هدف صورت گرفته که تهران «تخریب‌کنندهٔ روند صلح» تلقی نشود. ضمن آن‌که حکومت ایران می‌کوشد نفوذ خود بر گروه افراطی حماس را همچنان حفظ کند؛ گروهی که آمریکا و اتحادیه اروپا آن را تروریستی می‌دانند.
کارشناسان می‌گویند حمایت محتاطانهٔ ایران از طرح صلح آمریکا نشانه‌ای است از کاهش نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی و تغییر اولویت‌هایش پس از جنگ ۱۲ روزهٔ پرهزینه با اسرائیل.
اسرائیل و حماس در چارچوب مرحلهٔ نخست این طرح، بر سر آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها توافق کرده‌اند. دیگر مسائل حساس و پیچیده‌ترِ طرح ترامپ که ماه گذشتۀ میلادی رونمایی شد، قرار است در مذاکرات بعدی بررسی شود.
حفظ رابطه با حماس
صنم وکیل، مدیر برنامهٔ خاورمیانه و شمال آفریقای اندیشکدهٔ چتم‌هاوس، دراین‌باره می‌گوید: «ایران می‌کوشد از برچسب تخریب‌کنندهٔ روند صلح دوری کند و از نگاه تهران، مذاکرات و احتمال آتش‌بس فرصتی است برای حفظ ارتباط با حماس.»
حکومت ایران طی سال‌های گذشته کمک‌های مالی و نظامی قابل‌توجهی به گروه افراطی حماس ارائه کرده، اما نفوذ تهران بر این گروه کاهش یافته است، زیرا اسرائیل در جریان دو سال جنگ در غزه، توان نظامی حماس را تا حد زیادی تضعیف کرده است.
در نتیجه، توانایی ایران برای تأثیرگذاری بر تحولات غزه نیز کاهش یافته است.
کارشناسان می‌گویند محور موسوم به «مقاومت» ــ شبکه‌ای از نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران و گروه‌های مسلح ضداسرائیلی در منطقه ــ طی سال گذشته ضربهٔ شدیدی خورده است. این محور شامل حماس، حزب‌الله لبنان، شورشیان حوثی در یمن و شبه‌نظامیان شیعه در عراق است.
در جنگ کوتاه خردادماه، اسرائیل و ایالات متحده با بمباران سنگین مراکز نظامی و هسته‌ای ایران، توان نظامی و هسته‌ای جمهوری اسلامی را به‌شدت تضعیف کردند.
راز زیمت، مدیر مؤسسهٔ مطالعات امنیت ملی در اسرائیل، می‌گوید: «حتی اگر ایران بخواهد این طرح را تخریب کند، کاملاً واقف است که در حال حاضر توان چنین کاری را ندارد.»
به‌گفتۀ زیمت، حکومت ایران اکنون درگیر بازسازی توان نظامی خود از جمله سامانه‌های موشکی و پدافند هوایی است و در تلاش است تا جایگاه راهبردی‌اش را در منطقه احیا کند.
آیندهٔ حماس
طرح صلح ترامپ خواستار خلع‌سلاح کامل گروه افراطی حماس و کناره‌گیری این گروه از قدرت است. بر اساس این طرح، ادارهٔ نوار غزه پس از آن به یک دولت موقت فلسطینی واگذار خواهد شد.
رسانه‌های حکومتی در تهران، هنگام اعلام حمایت از طرح، از واکنش «هوشمندانۀ» حماس تمجید و تأکید کردند این گروه با آزادی گروگان‌ها موافقت کرده، اما با خلع‌سلاح و واگذاری قدرت مخالفت کرده است.
زیمت در این‌باره گفت: «اسرائیل می‌خواهد حماس و نوار غزه را خلع‌سلاح کند، اما واقع‌بینانه است اگر بگوییم این کار چندان آسان نخواهد بود.»
کارشناسان معتقدند اگر آتش‌بس در غزه پابرجا بماند، ایران در پی یافتن فرصت‌های تازه برای حضور در عرصۀ سیاسی مناطق فلسطینی بر خواهد آمد، احتمالاً از طریق کرانهٔ باختریِ اشغالی.
به‌گفتۀ صنم وکیل، «تهران حمایت از مقاومت را به کرانهٔ باختریِ اشغالی منتقل خواهد کرد و در کنار آن از مقاومت مدنی در جامعه نیز پشتیبانی خواهد کرد.»
او افزود: «ایران همچنین می‌تواند از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای ترویج روایت‌های ضداسرائیلی بهره بگیرد.»
