دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرد که با فروش جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ به عربستان سعودی موافقت کرده است؛ جنگنده‌هایی که عربستان از مدت‌ها پیش به‌منظور تقویت نیروی هوایی خود از جمله برای مقابله با تهدیدهای منطقه‌ای ناشی از گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی ایران به دنبال خرید آن‌ها است.
آقای ترامپ ۲۷ آبان، در آستانۀ سفر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، به آمریکا، به خبرنگاران چنین گفت:
«بله، من قصد دارم این کار را (فروش جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ به عربستان سعودی) انجام دهم. آن‌ها می‌خواهند بخرند، آن‌ها متحد خوبی بوده‌اند، آن‌ها ما را خیلی دوست دارند. به وضعیت ایران نگاه کنید، ما توانایی هسته‌ای‌اش را از بین بردیم. بله، ما این کار را خواهیم کرد. ما به عربستان سعودی اف‌ـ۳۵ خواهیم فروخت.»
تحول در سیاست آمریکا؟
جنگندهٔ اف‌ـ۳۵، ساختهٔ شرکت لاکهید مارتین، پیشرفته‌ترین جنگندهٔ حال حاضر در جهان است.
فروش این جنگنده‌ها می‌تواند نشان‌دهندۀ تحولاتی در سیاست‌های ایالات متحده باشد. اسرائیل تنها کشور در خاورمیانه است که از حدود هشت سال پیش از جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ بهره می‌برد.
سیاست واشینگتن، طی دهه‌های گذشته، حفظ برتری نظامی اسرائیل در منطقه بوده است. اما آیا فروش جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ به عربستان سعودی، این سیاست را نقض می‌کند؟
روزنامهٔ تایمز اسرائیل گزارش داده که نیروی هوایی اسرائیل به رهبران سیاسی این کشور نسبت به اجرایی‌شدن توافق میان آمریکا و عربستان سعودی برای فروش جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ هشدار داده است.
اما گزارش‌هایی دربارهٔ وجود تفاوت‌هایی میان جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ که ایالات متحده می‌خواهد به عربستان سعودی بفروشد، با جنگنده‌هایی که در اختیار اسرائیل قرار داده، وجود دارد.
مشخصات جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ متناسب با خریداران
خبرگزاری رویترز به نقل از شماری از مسئولان آمریکایی و کارشناسان دفاعی گزارش داده که جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ که در صورت نهایی شدن این توافق به عربستان سعودی فروخته خواهد شد، از برخی مزایایی که جنگنده‌های فروخته‌شده به اسرائیل دارند، برخوردار نخواهند بود.
جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ به‌طور ویژه برای هر کشور طراحی می‌شوند. آمریکا پیشرفته‌ترین جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ را دارا است. هر کشوری هم که بخواهد تعدیلی در جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ که در اختیار دارد انجام دهد، باید از واشینگتن مجوز دریافت کند.
امتیازهای ویژهٔ اسرائیل
در این میان، اسرائیل از امتیازهای ویژه‌ای برای اعمال تغییراتی در جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ خود برخوردار است؛ از جمله امکان ادغام تسلیحات ویژهٔ خود در جنگنده و افزودن توانایی پارازیت‌انداختن بر سیگنال رادارها.
روزنامهٔ اسرائیلی جروزالم پست نیز گزارش داده است جنگنده‌هایی که قرار است در اختیار عربستان سعودی قرار گیرد، توانایی‌های کمتری از جنگنده‌های اسرائیلی دارد، از جمله در زمینهٔ جنگ الکترونیک.
شوش بدروسیان، سخنگوی دولت اسرائیل، نیز دربارهٔ توافق میان آمریکا و عربستان سعودی گفت: «ایالات متحده و اسرائیل از دیرباز برای برتری کیفی اسرائیل در زمینهٔ دفاعی به تفاهم رسیده‌اند. این تفاهم دیروز و امروز پابرجا بود و نخست‌وزیر معتقد است که فردا و البته در آینده نیز پابرجا خواهد بود.»
اشارۀ او به قانون آمریکایی «حفظ برتری کیفی نظامی اسرائیل (QME)» است. در حال حاضر در خاورمیانه فقط اسرائیل اف-۳۵ عملیاتی (حدود ۴۵ فروند در خدمت) دارد و ۳۰ فروند دیگر نیز سفارش داده است.
زمان احتمالی معامله و نگرانی از چین
قرارداد فروش جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ به عربستان سعودی، که هنوز چند مرحلهٔ مهم تا نهایی شدن دارد، اگر عملی شود، می‌تواند نیروی هوایی این کشور را با نیروهای هوایی امارات و قطر هم‌سطح کند. این دو کشور با واشینگتن برای خرید جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ توافق کرده‌اند، اما به دلیل اختلاف بر سر جدول زمانی تحویل، ویژگی‌های جنگنده‌ها و نگرانی‌ها از رسیدن فناوری به چین به حال تعلیق درآمده است.
یک ژنرال اسرائیلی سابق نیز به شبکهٔ «ام‌بی‌ان» گفته است: «چالش تنها فروش جنگنده‌ها نیست، بلکه نگرانی اصلی، رسیدن فناوری آن به چین است؛ به‌ویژه با توجه به روابط نزدیکی که چین با کشورهای عربی خلیج فارس، از جمله عربستان سعودی دارد.»
در هر حال، جدول زمانی مشخصی برای تحویل جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ به عربستان سعودی ارائه نشده است.
رویترز و تایمز اسرائیل می‌گویند تحویل چند سال طول می‌کشد و احتمالاً تا اوایل دههٔ ۲۰۳۰ خواهد بود، یعنی دست‌کم پنج تا هفت سال بعد از قرارداد.
برخی تحلیل‌های برنامهٔ اف-۳۵ هم نشان می‌دهد هواپیماهای سفارش داده‌شده در ۲۰۲۹–۲۰۳۱ معمولاً استاندارد بلوک ۴ خواهند بود، اما در هر حال تاریخ دقیق برای عربستان هنوز اعلام رسمی نشده است.
اما سایت سعودی «دفاع عربی» که تحولات نظامی، به‌ویژه در جهان عرب را دنبال می‌کند، گزارش داده که پیش‌بینی می‌شود در صورت طی‌شدن روند به شکلی معمول، تحویل جنگنده‌های اف‌ـ۳۵ به عربستان سعودی از سال ۲۰۲۹ آغاز و در سال ۲۰۳۱ تکمیل شود.
