دولت هلند با اعلام حمایت از سازوکار ایجادشده برای مبادلات اروپا با ایران، موسوم به اینس‌تکس، خبر داد که پس از گسترش این سازوکار به آن خواهد پیوست؛ روسیه نیز می‌گوید در حال مذاکره برای پیوستن به اینس‌تکس است.
اینس‌تکس سازوکاری مالی است که سه کشور آلمان، فرانسه و بریتانیا راه‌اندازی کرده‌اند تا به رغم تحریم‌های آمریکا، به تجارت مشروع با ایران ادامه دهند.
دولت هلند در پاسخ به پرسش‌های دو نماینده پارلمان این کشور درباره تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفته است که از این سازوکار حمایت می‌کند.
بنابر این پاسخ که روز چهارشنبه، ۱۵ خرداد، صادر شده است، دولت هلند تأکید کرده است برای تسهیل همکاری شرکت‌های این کشور که مایل به کار با ایران هستند سازوکار اینس‌تکس گزینه‌ای مناسب است.
در این پاسخ همچنین با تأکید بر این که «تأثیرات فرامرزی و غیرقانونی تحریم‌های آمریکا بر اتحادیه اروپا را به رسمیت نمی‌شناسد» آمده است: هلند از سازوکار اینس‌تکس حمایت می‌کند و قصد دارد به آن بپیوندد.
دولت هلند با این حال گفته است برای پیوستن به این سازوکار «اینس‌تکس باید ابتدا به نحوی درست توسعه یابد».
مقام‌های آمریکایی، از جمله وزیر خارجه و همچنین دستیار ویژه او در امور ایران، بارها گفته‌اند اگر اینس‌تکس به اقلام بشردوستانه منحصر شود و مقررات مربوط به تحریم‌ها را نقض نکند «مشکلی نخواهد داشت».
با این حال نماینده آمریکا در اتحادیه اروپا حدود دو ماه پیش گفته بود اینس‌تکس «عملا چیزی جز ببر کاغذی نیست و حکم دلجویی از ایران را دارد که اروپا نشان دهد تمام تلاش خود را به کار گرفته است».
دولت هلند در اطلاعیه جدید حود گفته است صادرات این کشور به ایران پیش از برجام و در سال ۲۰۱۴ حدود ۳۷۶ میلیون یورو بود، اما این رقم در سال ۲۰۱۷ به بیش از یک میلیارد یورو رسید و پس از خروج آمریکا از برجام نیز در سال ۲۰۱۸ این رقم به ۷۱۸ میلیون یورو کاهش یافت.
از سوی دیگر یک مقام روسیه نیز با اشاره به «دشواری‌هایی» که اینس‌تکس با آن روبه‌روست گفت که مسکو در حال گفت‌وگو با کشورهای اروپایی برای پیوستن به این سازوکار است.
ولادیمیر چیژوف، نماینده روسیه در اتحادیه اروپا، روز پنج‌شنبه به خبرگزاری اینترفکس گفت: «خود اروپایی‌ها پنهان نمی‌کنند که راه‌اندازی و تداوم اینس‌تکس با دشواری‌هایی کاملا جدی همراه بوده اما با وجود این دست برنداشته‌اند» و مسکو مایل به پیوستن به این سازوکار است.
خبرهای مربوط به ابراز تمایل هلند و روسیه برای پیوستن به اینس‌تکس در حالی منتشر شده که خبرگزاری فارس اینس‌تکس را «کانالی برای واردات غذا از اروپا» توصیف کرده و مدعی شده است که دولت حسن روحانی با به کارگیری تمهیداتی «به دنبال رسمیت بخشیدن» به اینس‌تکس است.
یادداشتی که روز جمعه، ۱۷ خرداد، در خبرگزاری فارس منتشر شد، تمهیدات دولت روحانی برای رسمیت بخشیدن به اینس‌تکس را شامل «تخصیص ارز ارزان‌قیمت برای واردات» و تلاش برای تشکیل «وزارت بازرگانی» عنوان کرده است.
مقام‌های دولت روحانی هنوز واکنشی به این گزارش ابراز نکرده‌اند، اما اینس‌تکس مخالفانی جدی در میان مقام‌های جمهوری اسلامی دارد. از جمله صادق لاریجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ۱۵ بهمن مدعی شده بود که اروپا برای اجرای این سازوکار «دو شرط تحقیرآمیز» شامل پذیرش اف‌ای‌تی‌اف و مذاکره درباره برنامه موشکی ایران تعیین کرده است.
