روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی با اشاره به بر ملا شدن تأسیسات هسته‌ای جدید ایران در حومه شهر قم می‌نویسد این موضوع باید روش و محور مذاکره غرب با ایران را تغییر دهد. وجود این تأسیسات جدید خود به تنهایی نگران‌کننده است ولی اين ممکن است فقط بخش کوچک و برملا شده‌ای از یک شبکه وسیع و پنهانی از تأسیسات هسته‌ای در سراسر کشور باشد.
در این مطلب که به قلم یک کارشناس امور هسته‌ای و یک تحلیلگر مسائل ایران نوشته شده است نیویورک تایمز اشاره می‌کند که مرکز هسته‌ای قم خود به تنهایی به عنوان تأسیسات تولید سلاح هسته‌ای معنا نمی‌دهد. مقامات آمریکایی می‌گویند این مرکز می‌تواند حدود سه هزار سانتریفوژ را در خود جای دهد و قادر خواهد بود که ظرف یکسال اورانیوم غنی شده مورد نیاز برای ساختن یک بمب را تولید کند.
تحلیلگران نیویورک تایمز معتقدند که سه هزار سانتریفوژ موجود ایران که از مدل IR- 1 هستند برای تولید اورانیوم مورد نیاز برای یک بمب هسته‌ای دو سال زمان می‌برد.
این دو تحلیلگر می‌گویند: اگر ارزیابی دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا را ملاک قرار دهیم که معتقد است ایران ظرف یک تا دو سال بمب هسته‌ای را تولید خواهد کرد در آن صورت ایران نیازمند است که تولید اورانیوم خود را به چهار تا پنج برابر ظرفیت فعلی برساند. هر چند چنین افزایشی در میزان تولید از نظر علمی قابل تحقق است ولی نشانی در دست نیست که ثابت کند ایران چنین توانایی دارد.
در ادامه این گزارش آمده است شاید ایران در نظر دارد که سانتریفوژهای پیشرفته‌تری را در مرکز هسته‌ای جدید قم نصب کند مثل سانتریفوژهایی از نوع P-2 که پاکستان از آنها استفاده می‌کند. یک چنین تأسیساتی قادر است ظرف مدتی حدود یکسال یک بمب هسته‌ای را تولید کند. اما با وجودی که ما از آزمایش یک چنین دستگاه‌هایی توسط ایران با خبر هستیم هیچ مدرکی در دست نیست که نشان دهد ایران قادر به تولید انبوه این نوع دستگاه‌هاست.
به نوشته نیویورک تایمز تولید و نصب این نوع دستگاه‌ها از آغاز تا پایان چند سال طول می‌کشد و به دنبال آن چند سال روند فعال تولید اورانیوم باید به جریان بیافتد و در یک چنین مدت زمان طولانی به احتمال زیاد این مراکز کشف و برملا خواهند شد.
به اعتقاد تحلیلگران نیویورک تایمز فرضیه محتمل‌تر این است که تأسیسات جدید در قم فقط یک مورد از مجموعه تأسیسات پنهانی است که در ایران احداث شده است. با برخورداری از یک شبکه گسترده از تاسیسات مشابه ایران می‌تواند ضریب تولید اورانیوم را سرعت داده و حتی در صورت برملا شدن یک یا چند مورد کار در سایر تأسیسات را ادامه دهد. اما یک چنین شبکه گسترده‌ای برای غنی‌سازی نیازمند منبعی برای تهیه اورانیوم خام است. دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا روی این موضوع متمرکز بوده‌اند ولی برملا شدن مرکز هسته‌ای قم هشداری است برای تشدید فعالیت در این زمینه.
نیویورک تایمز می‌نویسد که مرکز هسته‌ای قم ممکن است با تأسیسات شناخته شده در نطنز در ارتباط باشد که بازرسان بین‌المللی به آن دسترسی دارند. براساس شواهد موجود ایران در مرکز نطنز میزان اورانیوم نسبتاً غنی شده‌ای را در اختیار دارد که در صورت انتقال و ادامه غنی‌سازی آن در مرکز قم ممکن است طی هفت ماه قادر به تولید اورانیوم با عیار لازم برای تولید بمب باشد.
در ادامه این گزارش آمده است اگر آن طور که آمریکا حدس می‌زند این ضریب زمانی در غنی‌سازی اورانیوم با عیار تسلیحاتی چهار برابر شود مرکز هسته‌ای قم در مدت زمانی کمتر از یکسال خواهد توانست پنج بمب هسته‌ای تولید کند. اما چون مرکز نطنز تحت نظارت بازرسان بین‌المللی است انتقال مواد هسته‌ای از آن برملا خواهد شد. ولی شاید ایران تصمیم بگیرد حتی با در نظر گرفتن این احتمال قبل از آنکه جامعه بین‌المللی بتواند به آن واکنشی نشان دهد مواد هسته‌ای را به مرکز قم منتقل کند.
در بخش بعدی این مطلب تحلیلگران نیویورک تایمز یادآوری می‌کنند که اگر مرکز هسته‌ای جدید در قم برای تولید اورانیوم با عیار تسلیحاتی است در آن صورت ایران به تکنولوژی، تأسیسات و آزمایشگاه‌هایی برای تولید سایر بخش‌های یک بمب هسته‌ای نیاز دارد. هر چند جامعه بین‌المللی به وجود یک چنین مراکزی در ایران سوءظن دارد ولی جمهوری اسلامی تاکنون به آن اعتراف نکرده است.
نیویورک تایمز در بخش پایانی این مطلب تأکید می‌کند که تجسس برای یافتن تمامی این اطلاعات باید ادامه یابد. در مذاکرات اول اکتبر در ژنو به جای محور قرار دادن توقف غنی‌سازی در مرکز نطنز، کشورهای غربی باید از ایران بخواهند که جزییات و اطلاعات مربوط به تاریخچه، تأسیس و ظرفیت تمامی مراکز هسته‌ای را در اختیار جامعه بین‌المللی قرار دهد.
این به معنای دسترسی بدون قید و شرط به مراکز، تأسیسات، سوابق و دانشوران مسئول این برنامه‌هاست. این درخواست‌ها بسیار زیادند و شاید غرب از اهرم فشار کافی برای طلب کردن آنها برخوردار نباشد. ولی هر چیزی کمتر از این در مواجهه با عزم ایران برای تولید بمب هسته‌ای تضمین کافی نخواهد بود.
در این مطلب که به قلم یک کارشناس امور هسته‌ای و یک تحلیلگر مسائل ایران نوشته شده است نیویورک تایمز اشاره می‌کند که مرکز هسته‌ای قم خود به تنهایی به عنوان تأسیسات تولید سلاح هسته‌ای معنا نمی‌دهد. مقامات آمریکایی می‌گویند این مرکز می‌تواند حدود سه هزار سانتریفوژ را در خود جای دهد و قادر خواهد بود که ظرف یکسال اورانیوم غنی شده مورد نیاز برای ساختن یک بمب را تولید کند.
تحلیلگران نیویورک تایمز معتقدند که سه هزار سانتریفوژ موجود ایران که از مدل IR- 1 هستند برای تولید اورانیوم مورد نیاز برای یک بمب هسته‌ای دو سال زمان می‌برد.
این دو تحلیلگر می‌گویند: اگر ارزیابی دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا را ملاک قرار دهیم که معتقد است ایران ظرف یک تا دو سال بمب هسته‌ای را تولید خواهد کرد در آن صورت ایران نیازمند است که تولید اورانیوم خود را به چهار تا پنج برابر ظرفیت فعلی برساند. هر چند چنین افزایشی در میزان تولید از نظر علمی قابل تحقق است ولی نشانی در دست نیست که ثابت کند ایران چنین توانایی دارد.
در ادامه این گزارش آمده است شاید ایران در نظر دارد که سانتریفوژهای پیشرفته‌تری را در مرکز هسته‌ای جدید قم نصب کند مثل سانتریفوژهایی از نوع P-2 که پاکستان از آنها استفاده می‌کند. یک چنین تأسیساتی قادر است ظرف مدتی حدود یکسال یک بمب هسته‌ای را تولید کند. اما با وجودی که ما از آزمایش یک چنین دستگاه‌هایی توسط ایران با خبر هستیم هیچ مدرکی در دست نیست که نشان دهد ایران قادر به تولید انبوه این نوع دستگاه‌هاست.
به نوشته نیویورک تایمز تولید و نصب این نوع دستگاه‌ها از آغاز تا پایان چند سال طول می‌کشد و به دنبال آن چند سال روند فعال تولید اورانیوم باید به جریان بیافتد و در یک چنین مدت زمان طولانی به احتمال زیاد این مراکز کشف و برملا خواهند شد.
به اعتقاد تحلیلگران نیویورک تایمز فرضیه محتمل‌تر این است که تأسیسات جدید در قم فقط یک مورد از مجموعه تأسیسات پنهانی است که در ایران احداث شده است. با برخورداری از یک شبکه گسترده از تاسیسات مشابه ایران می‌تواند ضریب تولید اورانیوم را سرعت داده و حتی در صورت برملا شدن یک یا چند مورد کار در سایر تأسیسات را ادامه دهد. اما یک چنین شبکه گسترده‌ای برای غنی‌سازی نیازمند منبعی برای تهیه اورانیوم خام است. دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا روی این موضوع متمرکز بوده‌اند ولی برملا شدن مرکز هسته‌ای قم هشداری است برای تشدید فعالیت در این زمینه.
نیویورک تایمز می‌نویسد که مرکز هسته‌ای قم ممکن است با تأسیسات شناخته شده در نطنز در ارتباط باشد که بازرسان بین‌المللی به آن دسترسی دارند. براساس شواهد موجود ایران در مرکز نطنز میزان اورانیوم نسبتاً غنی شده‌ای را در اختیار دارد که در صورت انتقال و ادامه غنی‌سازی آن در مرکز قم ممکن است طی هفت ماه قادر به تولید اورانیوم با عیار لازم برای تولید بمب باشد.
در ادامه این گزارش آمده است اگر آن طور که آمریکا حدس می‌زند این ضریب زمانی در غنی‌سازی اورانیوم با عیار تسلیحاتی چهار برابر شود مرکز هسته‌ای قم در مدت زمانی کمتر از یکسال خواهد توانست پنج بمب هسته‌ای تولید کند. اما چون مرکز نطنز تحت نظارت بازرسان بین‌المللی است انتقال مواد هسته‌ای از آن برملا خواهد شد. ولی شاید ایران تصمیم بگیرد حتی با در نظر گرفتن این احتمال قبل از آنکه جامعه بین‌المللی بتواند به آن واکنشی نشان دهد مواد هسته‌ای را به مرکز قم منتقل کند.
در بخش بعدی این مطلب تحلیلگران نیویورک تایمز یادآوری می‌کنند که اگر مرکز هسته‌ای جدید در قم برای تولید اورانیوم با عیار تسلیحاتی است در آن صورت ایران به تکنولوژی، تأسیسات و آزمایشگاه‌هایی برای تولید سایر بخش‌های یک بمب هسته‌ای نیاز دارد. هر چند جامعه بین‌المللی به وجود یک چنین مراکزی در ایران سوءظن دارد ولی جمهوری اسلامی تاکنون به آن اعتراف نکرده است.
نیویورک تایمز در بخش پایانی این مطلب تأکید می‌کند که تجسس برای یافتن تمامی این اطلاعات باید ادامه یابد. در مذاکرات اول اکتبر در ژنو به جای محور قرار دادن توقف غنی‌سازی در مرکز نطنز، کشورهای غربی باید از ایران بخواهند که جزییات و اطلاعات مربوط به تاریخچه، تأسیس و ظرفیت تمامی مراکز هسته‌ای را در اختیار جامعه بین‌المللی قرار دهد.
این به معنای دسترسی بدون قید و شرط به مراکز، تأسیسات، سوابق و دانشوران مسئول این برنامه‌هاست. این درخواست‌ها بسیار زیادند و شاید غرب از اهرم فشار کافی برای طلب کردن آنها برخوردار نباشد. ولی هر چیزی کمتر از این در مواجهه با عزم ایران برای تولید بمب هسته‌ای تضمین کافی نخواهد بود.
