لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
یکشنبه ۴ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۰:۲۲

دیدار نتانیاهو - اوباما؛ دلگرمی به تداوم ابهام عمدی در برنامه اتمی اسرائیل


دیدار روز سه‌شنبه باراک اوباما، رئیس‌جمهور ایالات متحده، با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در کاخ سفید، اسرائیل را نسبت به ادامه سیاست دیرینه «ابهام عمدی» خود دلگرم کرد.

مقامات اسرائیلی بلافاصله پس از این دیدار گفته‌اند که سخنان اوباما «چنان قاطع و راسخ بود که هیچ رئیس‌جمهور آمریکا در گذشته این گونه با جدیت از این امر دفاع نکرده بود».

هنگام حضور باراک اوباما و بنیامین نتانیاهو در برابر خبرنگاران، رئیس‌جمهور آمریکا به گفتن این جملات بسنده کرد که «ازاسرائیل نخواهیم خواست که امنیت خود را به مخاطره اندازد و نظر به وسعت اسرائیل (مساحت اندک این کشور)، تاریخ اسرائیل (جنگ‌ها و مخاطراتی که این کشورداشته)، منطقه‌ای که اسرائیل در آن قرار دارد و همه تهدیدها علیه این کشور، طبیعی است که اسرائیل درخواست‌های امنیتی ویژه داشته باشد و به همین دلیل است که آمریکا هرگز از اسرائیل نخواهد خواست اقداماتی انجام دهد که به منافع امنیتی این کشور لطمه بزند».

مقامات و رسانه‌های اسرائیل می‌گویند که اوباما در بخش دیدار خصوصی‌اش با نتانیاهو به او اطمینان خاطر داد که آمریکا دیگر در صحنه‌های جهانی به ویژه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان ملل برای وادار شدن اسرائیل به تغییر سیاست «ابهام عمدی» تلاشی نخواهد کرد.

اما ظاهراً تنها «دلگرمی و اطمینان خاطر دادن» زبانی اوباما در میان نبوده است. رسانه‌های اسرائیلی چهارشنبه می‌گویند که سخن از«پیمان جدید همکاری اتمی اسرائیلی- آمریکایی» نیز هست که بر اساس آن، آمریکا متعهد شده که مواد و تجهیزات تازه‌ای را برای برنامه هسته‌ای اسرائیل در اختیار این کشور بگذارد.

گزارش‌های این «پیمان» را چهارشنبه برای نخستین بار رادیوی «گالی تساهال»، ایستگاه رادیوی «ارتش دفاعی اسرائیل» منتشر کرده است.

کمیته بازنگری ان پی تی، پیمان منع گسترش جنگ‌افزار هسته‌ای که به مدت چهار هفته در بهار امسال در سازمان ملل متحد تشکیل شد، به هنگام بررسی میزان پایبندی کشورهای جهان به ان پی تی، اسرائیل را برای نخستین بار فرا خواند که به این پیمان ملحق شود.

همایشی که محمود احمدی‌نژاد، رئیس دولت ایران نیز اصرار کرده بود که بر خلاف عرف همایش، شخصاً در نشست افتتاحیه آن حضور یابد و سخنرانی کند و از«توان هسته‌ای اسرائیل» گله‌های بسیار بیان نماید.

اسرائیل تنها کشوری بود که نام آن در بیانیه پایانی نشست بازنگری ان پی تی مطرح شد؛ امری که با همراهی بی‌سابقه آمریکا امکان‌پذیرشد، و برای نخستین‌بار در طول چند دهه بود که آمریکا در یک مجمع مهم جهانی حمایت از توان هسته‌ای هم‌پیمان خود را رها کرد و مانع از تصویب بیانیه‌ای علیه این «مقدس‌ترین» راز اسرائیلی نشد.

بیانیه آن اجلاس از اسرائیل خواست که افزون بر پیوستن به ان پی تی، تأسیسات هسته‌ای خود را نیز به روی ناظران آژانس بگشاید و فعالیت در کوره‌های اتمی «دیمونا» و «نخل شورک» را زیر نظر آژانس دنبال کند.

اسرائیل از رفتار آمریکا در نشست بازنگری ان پی تی عمیقاً دلسرد شد و کم نبودند اسرائیلی‌هایی که با تأکید بر نام میانی باراک حسین اوباما گفتند که او به خاطر به دست آوردن دل کشورهای عرب و اسلامی، هم‌پیمان راهبردی آمریکا را رها کرده است.

دولت نتانیاهو از آغاز روی کارآمدن خود (تا پیش از ملاقات سه‌شنبه گذشته بین او و اوباما) بر این احساس غبن انگشت می‌گذاشت که آمریکا دیگر حمایت پیشین از اسرائیل را ندارد.

امیدی که اسرائیل برای قرارگرفتن برنامه هسته‌ای ایران در صدر دستور کار نشست بازنگری ان پی تی داشت، برعکس عمل کرد و این کشورخود تنها متهم پایانی این نشست بود و بیانیه هیچ اشاره‌ای به نام ایران نداشت.

اما روزنامه اسرائیلی هاآرتص نوشته بود که بلافاصله پس از آن بیانیه نیز، اوباما پیامی برای نتانیاهو فرستاد و اطمینان داد که «منافع حیاتی اسرائیل در خطر نخواهد بود» و «آمریکا ضمانت کاملاً قاطع داده که توان استراتژیک اسرائیل حفظ و تقویت شود».

توان هسته‌ای اسرائیل به سال‌های اوان استقلال این کشور باز می‌گردد. ازهنگامی که اسرائیل تازه به استقلال رسیده علاقه وافری داشت که آلبرت ینشتین دانشمند یهودی که نظریه نسبیت او اساس بمب هسته‌ای بود، نخستین رئیس جمهور این کشور باشد.

هرچند آلبرت اینشتین ادامه تحقیقات علمی خود را بر ریاست جمهوری اسرائیل تازه تشکیل شده ترجیح داد، اما دانشمندان خود اسرائیل تلاش برای پیشبرد برنامه هسته‌ای این کشور را در حالی که اسرائیل در نبردهای استقلال، نبرد فرسایشی سال‌های پس از آن و نبرد «سینای» درگیر شده بود، ادامه دادند.

شیمون پرز، که پس از ۶۵ سال فعالیت در عرصه سیاسی اسرائیل اکنون رئیس جمهور این کشور است، در اواخر دهه پنجاه میلادی در حالی که تنها بیست و اندی سال داشت اما به مقام ارشدی در وزارت دفاع اسرائیل رسیده بود، برنامه هسته‌ای این کشور را زیر پر و بال خود گرفت و موفق به برپایی کوره اتمی دیمونا شد.

بارها ادعا شده است که برنامه هسته‌ای اسرائیل از اوان دهه شصت میلادی به مرحله کلاهک‌های هسته‌ای رسید؛ توانی که طبق آخرین گزارش نشریه معتبر نظامی جینس دیفنس، اکنون ممکن است که به سیصد کلاهک نیز رسیده باشد.

شیمون پرز سال گذشته در مصاحبه با العربیه گفت: «همین که برخی‌ها فکر کنند که اسرائیل توان هسته‌ای (نظامی) دارد، این امر به خودی خود، قدرت بازدارندگی است».

اسرائیل عضو آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای است اما از همان آغاز نیز سیاست دوری از عضویت در ان پی تی، پیمان منع گسترش جنگ‌افزار هسته‌ای را پیشه کرد؛ همان سیاستی که بعدها هند و پاکستان نیز پس از رسیدن به توان هسته‌ای نظامی آن را دنبال کردند و از پیوستن به ان پی تی خودداری کردند.

اهود باراک و دیگر مقامات این کشور در ماه‌های گذشته گفتند که عضویت دران پی تی الزاماً به مفهوم پیروی کامل یک کشور از مقررات آن نبوده، و در این زمینه، به سوریه و کره شمالی و ایران اشاره کرده‌اند که علیرغم عضویت در ان پی تی، برنامه هسته‌ای خود را به پیش برده‌اند.

اسرائیل می‌گوید که این کشور تا کنون هیچگاه کشور دیگری را به محو شدن از روی نقشه تهدید نکرده و حتی در اوج جنگ‌هایی که این کشور در حالت ضعف شدید بوده، توان هسته‌ای خود را به ابزار تهدید تبدیل نکرده است.

تنها کسی که تا کنون از برنامه هسته‌ای اسرائیل سخنان بسیاری گفته، مردخای وانونو، تکنیسین دون‌پایه پیشین در برنامه هسته‌ای این کشور است که پس از اخراج از محل کار خود، چنان خشمگین شد که در مصاحبه‌ای در اواخر دهه هشتاد میلادی از توان هسته‌ای اسرائیل مطالب بسیاری گفت، اما مرزبندی بین گفته‌های او که کدام داستان‌سرایی بوده و کدام واقعیات، تا به امروز برای کسی امکان‌پذیر نبوده است.

اطمینان دادن این هفته باراک اوباما به اسرائیل برای تداوم سیاست ابهام عمدی در توان هسته‌ای این کشور ممکن است که بر مذاکرات جامعه جهانی با ایران نیز اثراتی داشته باشد.

زیرا یکی از شرط‌هایی که محمود احمدی‌نژاد برای از سرگیری مذاکرات ایران با قدرت‌ها درمورد برنامه هسته‌ای کشورش قائل شده، «لزوم رسیدگی به توان هسته‌ای اسرائیل» است که هر چند اجابت این «شرط» از همان آغاز نیز محال به نظر می‌رسید اما اکنون پس از ملاقات سه‌شنبه اوباما- نتانیاهو، احتمال تحقق این شرط ایرانی به شدت ضعیف‌تر می‌شود.
XS
SM
MD
LG