هشت دور مذاکرات سوریه در ژنو انجام شده اما صحبت از حساسیت این دور از مذاکرات در وین است تا جایی که ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه، در آستانه این نشست دو روزه، آن را «آخرین امید» توصیف کرد.
استفان دمیستورا نماینده سازمان ملل متحد در امور سوریه هم گفت‌وگوهای روزهای پنجشنبه و جمعه در وین را بسیار حساس خوانده است.
مخالفان حکومت بشار اسد می‌گویند این تأکید بر حساسیت به این دلیل است که جامعه بین‌الملل به این نتیجه رسیده که راهکار خروج از بحران، نظامی نیست و باید این گفت‌وگوهای سیاسی مسیر پیش رو را تعیین کند.
گروه اصلی مخالفان حکومت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه که زیر چتر «کمیته عالی مذاکرات» به وین آمده، کار خود را به محض ورود به وین با یک نشست خبری آغاز کرد و مثل هر مذاکرات دیپلماتیک دیگر در این سطح، سعی کرد موضع خود برای ورود به این مذاکرات - که حتی شامل دیدار رو در رو با طرف مقابل خود (نمایندگان دولت بشار اسد) نمی‌شود- را روشن کنند.
ریاست هیئت سوری را این روزها نصر الحریری بر عهده دارد. او پیش از آغاز خیزش سال ۲۰۱۱ در سوریه، از اعضای مجلس خلق سوریه از شهر درعا بود و در پی آغاز اعتراضات مرگبار از سمت خود استعفا داد.
درحالی که گفت‌وگوهای دو روزه سوریه در وین، روز پنجشنبه آغاز می‌شود، تظاهراتی از سوی کردها در مقابل دفتر سازمان ملل در جریان است که یکی از شعارهای اصلی آن اعتراض به حملات ترکیه به عفرین است.
نگاهی به شهرهایی که میزبان گفت‌وگوهای صلح سوریه بوده، یادآور گفت‌وگوهای اتمی است؛ ژنو، آستانه، مسکو، ریاض، قاهره، تهران، و حال بار دیگر در قالبی دیگر دوباره نوبت به وین رسیده است.
اما تفاوت این گفت‌وگوها با مذاکرات اتمی این است که در سوریه جنگی در جریان است و ابتکار عمل‌ها هم متعدد است. اگر در پرونده ایران، همان بازیگران به شهرهای مختلف می‌رفتند، در پرونده سوریه، گفت‌وگوهای سخت دیپلماتیک در اشکال و با بازیگران متفاوتی در هر شهر برگزار می‌شود.
سازمان ملل متحد نماینده‌های ویژه‌ای، یکی پس از دیگری، برگزیده، و به تلاش بر اینکه سوری‌ها را بر سر یک میز بیاورد، ادامه می‌دهد. در مقطعی استفان دمیستورا، وقتی وزرای خارجه روسیه و آمریکا را در این روند وارد کرد، موفق شد به اسناد و بیانیه‌هایی پس از نشست‌هایش دست یابد.
از سویی ایران و روسیه و ترکیه روند آستانه را پیش برده‌اند و در روزهای آینده، سوچی در صدد است میزبان کنگره‌ای در زمینه سوریه باشد. اگرچه که اپوزیسیون سوریه هنوز برای شرکت در آن نشست صدای واحدی ندارد و تصمیم نهایی خود را اعلام نکرده است.
نصر حریری هم در هفته‌های گذشته با اینکه بر اهمیت مقطعی روند آستانه خصوصاً در زمینه کاهش خشونت‌ها در سوریه تاکید کرده بود اما می‌گوید که به نوعی این آتش‌بسی که نتیجه روند آستانه بود با شدت گرفتن حملات ارتش سوریه به مواضع مخالفان مسلح، به تاریخ انقضای خود رسیده است.
در ریاض، عربستان سعودی تلاش کرد تا گروه‌های مخالف بشار اسد را گرد هم بیاورد و این «کمیته عالی مذاکرات» به نوعی نتیجه آن ابتکار است. گرچه این کمیته همه گروه‌های مخالف اسد از جمله کردها را نمایندگی نمی‌کند.
خود شهر وین نیز چند دور میزبان گفتگوهای بین‌المللی با شرکت کشورهای حامی سوریه، هم حکومت و هم اپوزیسیون آن کشور بود، که آن گفت‌وگوها پس از سه دور به همراه روند ژنو، به تصویب قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت منجر شد. این قطعنامه از یک سو خواستار برقراری آتش بس است و از سوی دیگر درباره لزوم آغاز روند سیاسی صحبت می‌کند.
در مقاطعی هم ابتکارات دردساز شده است. مثلاً در دور آخر و هشتم گفت‌وگوهای ژنو در مقر سازمان ملل متحد در روزهای پایانی سال ۲۰۱۷، آقای دمیستورا، مستقیماً به این گفت‌وگوها اشاره کرد و گفت که نتایج ریاض ۲، و تکرار بیانیه آن نشست، در روند مذاکره و تأکید برکناری بشار اسد به عنوان پیش شرط، مشکل آفرین شده بود.
از آن سو نمایندگان دولت بشار اسد، به گفته استفان دمیستورا، تنها درباره موضوع مبارزه با تروریسم وارد گفت‌وگو شده بودند. که این موضوع نیز از نقطه نظر آقای دمیستورا کار را به بن‌بست رسانده بود. نماینده دبیرکل سازمان ملل، که دیپلماتی سوئدی ایتالیایی‌است، تأکید دارد که طرفین تنها باید بر مبنای گفت‌وگوهای ژنو و قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد به میز گفت‌وگو بیایند.
وقتی در نشست خبری چهارشنبه شب از آقای حریری که به دو زبان انگلیسی و عربی این نشست را برگزار کرد درباره مسیرهای موازی پرسیدم و اینکه چرا بر یک خط واحد تمرکز نمی‌شود، گفت قبول دارد که تمرکز بر خطوط و ابتکارات موازی خطرناک است. اما در عین حال تأکید کرد که هدف «کمیته عالی مذاکرات» این است که در گفت‌وگوهایی که در شهرها و پایتخت های متعدد از جمله مسکو انجام می‌دهد، بر روند ژنو تأکید کند. او حتی گفت ما در وین هستیم اما در ژنو هستیم!
کمیته عالی مذاکرات، که دیدارهایش برای هماهنگی را در ریاض پایتخت عربستان سعودی انجام می‌دهد، تأکید می‌کند که روند گذار سیاسی باید بر مبنای قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد باشد اما در عین حال نزدیکان به اپوزیسیون سوری، این را هم در نظر دارند که نمی‌توان بدون اینکه روسیه را داخل این بازی کرد، به نتیجه‌ای در این زمینه رسید.
استفان دمیستورا، نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سوریه، موضوعاتی که در گفت‌وگوهای سوریه مدنظرش است را به سبد تشبیه می‌کند. سبد پایان جنگ و آتش‌بس، سبد مسائل بشردوستانه، سبد مبارزه با تروریسم، سبد راه‌حل سیاسی و روند گذار سیاسی. و حال او تمرکز خود در دعوتنامه نشست دو روزه وین را، این سبد آخر دانسته است. گرچه او در دعوتنامه تأکید خود را بر موضوع تدوین قانون اساسی تازه گذاشته و به موضوع برگزاری انتخابات اشاره نکرده است.
مخالفان بشار اسد هم می‌گویند برای گفت‌وگوهایی «سازنده» درباره این سبد مورد نظر آقای دمیستورا به وین آمده‌اند و حال این نمایندگان بشار اسد هستند که باید موضع خود در این دور حساس مذاکرات را روشن کنند؛ مذاکراتی که استفان دمیستورا می‌گوید هیچ پیش شرطی جز قطعنامه ۲۲۵۴، برای آن پذیرفتنی نیست.
