کمتر از سه هفته بعد از حمله به تأسیسات نفتی عربستان سعودی، این کشور اعلام کرد که سطح صادرات نفتش به قبل از حمله بازگشته است. حمله‌های بی‌سابقه به تاسیسات عربستان در ۲۳ شهریور (۱۴ سپتامبر) باعث شده بود که به گفته مقامات این کشور، توان صادرات صنایع نفت عربستان حدوداً نصف شود و از حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز، به حدود پنج میلیون بشکه در روز برسد.
بعد از حمله به تأسیسات نفتی عربستان و اعلام کاهش پنج و نیم میلیون بشکه‌ای صادرات این کشور، بازار جهانی نفت شاهد جهش فوری ۲۰ درصدی قیمت بود. البته قیمت به سرعت پایین آمد و بر خلاف انتظار، در این دوره سه هفته‌ای، قیمت نفت جهش چشمگیری نداشت و به زمان قبل از حمله‌ها بازگشت. یکی از دلایل آرام ماندن بازار در این دوران، وجود منابع استراتژیک نفت است.
در همان بحبوحه حملات که نگرانی از آغاز یک درگیری تمام عیار در منطقه خلیج فارس بالا گرفته بود، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که با کمک ذخایر استراتژیک نفت آمریکا، نیاز بازار جهانی نفت تأمین خواهد شد و جایی برای نگرانی نیست. آمریکا صاحب بزرگ‌ترین ذخایر استراتژیک نفت جهان است و قبلا هم در دوران تنش‌های سیاسی از این ابزار برای آرام کردن بازار نفت استفاده کرده است.
آنچه مقام‌های آمریکا «ذخایر استراتژیک نفت» می‌خوانند، بزرگ‌ترین مخازن نفت جهان است که در عمق زمین ساخته شده است. حجم این مخازن که در ایالت‌های تگزاس و لوئیزیانا قرار دارند، در حال حاضر ۶۴۵ میلیون بشکه است. ایده ساخت چنین مخازن عظیمی در عمق زمین به دهه ۱۹۷۰ میلادی باز می‌گردد.
ذخایر استراتژیک نفت آمریکا کجا قرار دارد؟
بخش عمده ذخایر استراتژیک در چهار مخزن زیر زمینی در حاشیه خلیج مکزیک قرار دارد. دو مخزن با نام‌های بایو چاکتا و وست هاکربری در ایالت لوئیزیانا قرار دارند و دو مخزن بیگ هیل و برایان ماوند هم در ایالت تگزاس قرار دارند.
این مخازن، در لایه‌های نمکی عمق زمین ایجاد شده‌اند و به شکل غارهای عظیمی هستند که دیواره‌هایشان از سنگ نمک است. روش حفر کردن این غارها، حل کردن نمک با آب پرفشار است. با این روش حفره‌های غار مانند عظیمی در لایه‌های نمکی ایجاد می‌شود که از نظر محیط زیستی کاملا ایمن است و اجازه نفوذ نفت به لایه‌های دیگر زمین را نمی‌دهد.
حجم ذخایر استراتژیک نفت آمریکا چقدر است؟
مخازنی که ذخایر استراتژیک آمریکا را در زیر زمین نگه می‌داند، در مجموع بیش از ۷۰۰ میلیون بشکه ظرفیت دارند. این ظرفیت البته تا حدودی متغیر است چون گاهی بعضی از مخازن به صورت کامل قابل استفاده نیستند.
در سال ۲۰۰۹ میلادی (۱۳۸۸) حدود ۷۲۷ میلیون بشکه نفت در این مخازن ذخیره شد. این بالاترین حجم ذخایر استراتژیک آمریکا در تاریخ است. در حال حاضر وزارت انرژی آمریکا حداکثر حجم قابل ذخیره در مخازن استراتژیک را ۷۱۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه اعلام کرده است. شهریور در زمانی که رئیس جمهوری آمریکا، اجازه استفاده از این ذخایر را برای تنظیم بازار صادر کرد، حجم ذخایر حدود ۶۶۵ میلیون بشکه بود.
در چه شرایطی ذخایر استراتژیک وارد بازار می‌شود؟
امکان استفاده از این ذخایر به میزان قابل توجه در شرایط اضطراری، در اختیار رئیس جمهوری آمریکاست. در چنین وضعیتی نفت این مخازن در بازار فروخته می‌شود تا کمبود موقت نفت جبران شود.
البته بر اساس قانونی که جرالد فورد در سال ۱۹۷۵ امضا کرد، رئیس‌جمهور آمریکا تنها در صورتی می‌تواند ذخایر استراتژیک را آزاد کند که وقفه‌ای جدی در تامین نیاز بازار جهانی نفت ایجاد شده باشد.
اما برداشت از این ذخایر هم محدودیت‌هایی دارد، حجم برداشت روزانه کمتر از چهار و نیم میلیون بشکه است و براساس برآورد وزارت انرژی آمریکا از زمان صدور دستور رئیس‌جمهور تا رسیدن نفت ذخایر استراتژیک به بازار آمریکا ۱۳ روز طول می‌کشد.
مسئله دیگر آن است که نفت موجود در ذخایر، نفت خام است که باید خوراک پالایشگاه‌ها شود و بعد به بازار برسد. برای همین در شرایط اضطراری که بازار نیاز به سوخت دارد، ذخایر استراتژیک نمی‌تواند فوراً به کمک بازار بیاید.
فکر ایجاد ذخایر استراتژیک از کجا آمد؟
ایده ایجاد چنین ذخایری، به جنگ جهانی دوم باز می‌گردد. دولت‌های آمریکا از آن زمان هر از چندگاهی این ایده را مطرح می‌کردند. اما ایجاد چنین ذخایری بعد از تحریم نفتی غرب از سوی اوپک در سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۴ (یا ۱۳۵۲ - ۱۳۵۳) جدی شد. در آن دوران اعضای اوپک در اعتراض به حمایت غرب از اسرائیل در جنگ یوم کیپور، قیمت نفت را بالا بردند و فروش نفت به کشورهای غربی را متوقف کردند.
توقف واردات نفت کشورهای عربی به آمریکا این کشور را دچار بحران اقتصادی کرد و این حادثه باعث شد که ایجاد ذخایر استراتژیک عملی شود. جرالد فورد رئیس‌جمهور وقت آمریکا کلید تأسیس این ذخایر را زد و در تیر ۱۳۵۶ اولین محموله که ۴۱۲ هزار بشکه نفت سبک عربستان بود برای ذخیره وارد خلیج مکزیک شد.
در سال‌های بعد، سازمان بین‌المللی انرژی که به کشورهای توسعه یافته درباره انرژی مشاوره می‌دهد، از اعضایش خواست تا ذخایری استراتژیکی به اندازه مصرف ۹۰ روز خود ایجاد کنند. آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین مصرف کننده نفت در جهان، در حال حاضر به اندازه حدود ۱۴۳ روز خود در مخازن استراتژیک نفت دارد.
