امروز چهارشنبه، ۱۵ خرداد، روز جهانی محیط زیست و تمرکز آن امسال بر موضوع آلودگی هوا است.
میزبان پارسال مراسم روز جهانی محیط زیست کشور هند بود و امسال شهر هانگ‌ژو در چین برای میزبانی این مراسم انتخاب شده است.
از حدود هفت میلیون مرگ‌ومیر زودرسی که هرساله در جهان به خاطر آلودگی هوا رخ می‌دهد نزدیک به چهار میلیون موردش مربوط به منطقه شرق آسیا-اقیانوسیه است که هند و چین دو کشور اصلی این ناحیه آلوده به‌شمار می‌روند.
روز جهانی محیط زیست برای اولین بار در سال ۱۹۷۲ از طرف سازمان ملل متحد در نشست استکهلم سوئد به رسمیت شناخته شد. از آن سال کشورهای مختلف زیادی میزبان آیین‌های این روز بوده‌اند. در منطقه خاورمیانه و پیرامون آن، اسلام‌آباد (در سال ۱۹۸۵)، استانبول (۱۹۹۶) و بیروت (۲۰۰۳) میزبان روز جهانی محیط زیست بوده‌اند.
اولین توجه در ایران به روز جهانی محیط زیست در سال ۱۳۸۶ با برگزاری نخستین کنفرانس ملی روز جهانی محیط زیست و تأسیس دبیرخانه دائمی کنفرانس انجام شد.
در مراسم هرساله روز جهانی محیط زیست در شهرهای مختلف جهان، اجرای سروده‌ای از اَبهای کومار، شاعر-دیپلمات هندی، همواره آغازگر این مراسم بوده است. سروده‌ای با این متن:
سرود زمین:
ای واحه کیهانی ما، مروارید آبی کائنات
زیباترین سیارهٔ عالم هستی
تمامی قاره‌ها، همه اقیانوس‌ها،
چه حیات جانوری و چه زیست گیاهی،
دست در دست هم می‌ایستیم،
به‌مثابهٔ گونه‌های یک زمین،
یکپارچه می‌ایستیم،
فرهنگ‌های گوناگون، باورها و رسوم مختلف،
همه انسانیم و زمین خانهٔ ماست،
همه مردمان و اقوام جهان،
همه برای یکی و یکی برای همه،
همه با هم پرچم مرمرین آبی‌رنگ را می‌گستریم.
امسال همزمان با فرارسیدن روز جهانی محیط زیست، سازمان ملل متحد هشدار داد که از هر ۱۰ نفر ساکنان کره زمین، ۹ نفر اکنون هوای ناپاک استشمام می‌کنند.
نهاد محیط زیستی سازمان ملل متحد، سازمان بهداشت جهانی و بانک جهانی نیز با نزدیک شدن این روز آمار و اطلاعاتی را در همین زمینه منتشر کرده‌اند که سرفصل‌های آن از این قرار است:
مجموعاً در جهان، آلودگی هوا هر ساعت جان ۸۰۰ نفر را می‌گیرد یا به عبارتی هر دقیقه ۱۳ نفر. این تعداد سه برابر بیشتر از شمار افرادی است که هرساله جمعاً بر اثر سه بیماری مالاریا، سل و ایدز می‌میرند.
آلودگی هوا ناشی از منازل مسکونی هرساله باعث ۳٫۸ میلیون مرگ زودرس می‌شود که اکثریت قریب به اتفاق آنها در کشورهای در حال توسعه هستند. حدود ۶۰ درصد از این موارد مرگ‌ومیر در میان زنان و کودکان رخ می‌دهد.
۹۳٪ از کودکان در سراسر جهان در مناطقی زندگی می‌کنند که آلودگی هوا بیش از میزان توصیه‌شده توسط سازمان بهداشت جهانی است. در سال ۲۰۱۶ میلادی ۶۰۰ هزار کودک زیر ۱۵ سال در جهان از عفونت‌های دستگاه تنفسی فوت کردند.
در کشورهای کم‌درآمد و دارای درآمد متوسط، ۹۷٪ از شهرهایی که بیش از صد هزار نفر جمعیت دارند از حداقل‌های سطح کیفیت هوا، آن‌گونه که از سوی سازمان جهانی بهداشت تعریف شده، برخوردار نیستند. این رقم برای کشورهای با درآمد بالا ۲۹٪ است.
منشأ حدود ۲۵ درصد از انتشار ذرات ریز در هوای شهرها، آمدوشد خودروها است، ۲۰ درصد نیز از سوزاندن سوخت خانگی و ۱۵ درصد به خاطر فعالیت‌های صنعتی، از جمله تولید برق.
در ۱۵ کشوری که بیشترین انتشار گازهای گلخانه‌ای را دارند، هزینه آلودگی هوا برای سلامت عمومی بیش از ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی آنها تخمین زده می‌شود. در مقایسه، حفظ گرمایش زمین در حد محدودیت‌های مشخص‌شده در کنفرانس پاریس، تنها نیاز به سرمایه‌گذاری در حدود ۱٪ از تولید ناخالص داخلی جهانی دارد.
