دادگاهی در هند به تازگی ممنوعیت «آیات شیطانی» جنجالی‌ترین کتاب سلمان رشدی، نویسنده آمریکایی-بریتانیایی هندی‌تبار، را که از زمان انتشار آن در سال ۱۹۸۸ وجود داشت، لغو کرد.
چند ماه پس از انتشار این رمان، موجی از خشم مسلمانان در هند و پاکستان و بریتانیا به راه افتاد و روح‌الله خمینی رهبر وقت جمهوری اسلامی نیز حکم ارتداد این رمان‌نویس را صادر کرد و خواهان قتل او شد.
دادگاهی در دهلی نو، پایتخت هند، در هفته اخیر ممنوعیت آیات شیطانی را در پرونده‌ای که در سال ۲۰۱۹ گشوده شده بود، لغو کرد. این پرونده ممنوعیت واردات این کتاب به هند را به چالش می‌کشید.
بر أساس حکمی که روز سه‌شنبه گذشته صادر شد دولت هند به دیوان عالی این کشور گفت که حکم ممنوعیت واردات کتاب آیات شیطانی «غیرقابل ردیابی» است و بنابراین نمی‌توان آن را به دادگاه ارائه کرد.
در نتیجه، دیوان حکم داد که «هیچ گزینه دیگری نیست جز این که فرض کند چنین حکمی وجود ندارد.»
کسی که قصد داشت کتاب «آیات شیطانی» را وارد هند کند، پس از این که در کتابفروشیهای این کشور به او گفته شد این رمان را نمی‌توان در هند فروخت یا وارد کرد، به دادگاه مراجعه کرد.
در شکایت این فرد آمده که او وقتی جستجو کرد، نتوانست دستور رسمی ممنوعیت واردات این کتاب را در وب‌سایت‌های دولتی پیدا کند.
در واقع نه شاکی و نه دولت نتوانستند این دستور را پیدا کنند.
خود سلمان رشدی چند سال پیش در مورد تلقی موجود در میان برخی مسلمانان مبنی بر توهین‌آمیز بودن کتابش گفته بود: «نظر من این است که شما حقی ندارید که مورد توهین قرار نگیرید. اگر این حق را داشتیم، همه ما می‌توانستیم همه چیز را ممنوع کنیم. من وارد کتابفروشی‌ها می‌شوم و چیزهای زیادی می‌بینم که باعث رنجش من می‌شود. به ذهنم نمی رسد که کتابفروشی را بسوزانم.»
تنها یک ماه پس از انتشار کتاب آیات شیطانی، راجیو گاندی، نخست‌وزیر وقت هند، فروش آن را در کشورش ممنوع کرد. در واقع هند اولین کشوری بود که کتاب آیات شیطانی را ممنوع کرد. این اقدام در آستانه انتخاباتی بود که او قصد داشت آرای اقلیت مسلمان هند را به حزب خود جلب کند.
از آن پس، «آیات شیطانی» عملا در کتابفروشیهای هند به فروش نرسید.
سلمان رشدی همچنین درباره تلقی توهین‌آمیز بودن یک کتاب گفته است: «این ایده که چگونه بتوانیم در جهانی زندگی کنیم که هیچ چیز ما را آزرده نکند، پوچ است. زیرا جهان پیچیده است و یکی از ماهیت‌های یک جامعه آزاد این است که مردم سخن می‌گویند و می‌نویسند و انواع چیزها را خلق می‌کنند که برخی دیگر آن‌ها را دوست نخواهند داشت. باید همین‌طور باشد، راه دیگری وجود ندارد.»
او افزود: «اگر از چیزی آزرده شوید، این مشکل شماست. مشکل من نیست، مشکل شماست. آزرده شدن از یک کتاب بسیار دشوار است. شما باید کار زیادی انجام دهید تا دلخور شوید. به نظر من اگر کسی یک کتاب ششصد صفحه‌ای را بخواند و بعد بگوید از آن رنجیده است، خیلی زحمت کشیده که آزرده شده. همچنین هر وقت حس کردید که با خواندن یک کتاب مورد توهین قرار می‌گیرید، هر زمانی که بخواهید می‌توانید این توهین را متوقف کنید. تنها کاری که باید انجام دهید این است که آن کتاب را ببندید.»
رابطه سلمان رشدی که متولد بمبئی است، با زادگاهش طی بیش از سه دهه گذشته رابطه‌ای پرتنش و پیچیده بوده است.
آقای رشدی که بسیار منتقد سیاست‌های ملی‌گرایانه نارندرا مودی نخست‌وزیر کنونی هند است، در زمانی که در نیویورک مورد حمله با چاقو قرار گرفت، تقریبا با حمایت طبقه سیاسی هند مواجه نشد.
خود رشدی پیشتر گفته بود که ترک کشورش یکی از لحظات انقلابی زندگی‌اش است: «احساس می‌کنم که در زندگی‌ام، لحظات دگرگون‌کننده‌‌ای وجود داشته است. زمانی که هند را، جایی که بزرگ شدم، ترک کردم و بریتانیا را برای زندگی انتخاب کردم، یکی از این لحظات بود. لحظه انتخاب مهاجرت به شهر نیویورک، یکی دیگر از این لحظات. می‌دانید که گاهی با نگاه کردن به گذشته، از خود می‌پرسید که اگر راه دیگری را انتخاب می‌کردید، چه اتفاقی می‌افتاد؟ اگر راهی را که نرفتید انتخاب می‌کردید چه کسی بودید؟»
چند سال پیش، در آستانه برگزاری نمایشگاه کتاب جیپور در راجستان هند که بزرگترین رویداد ادبی در آسیاست، سلمان رشدی مجبور شد به‌دلیل تهدیدها علیه جانش سفر به هند و شرکت در این نمایشگاه کتاب را لغو کند.
