روسای‌جمهور ترکیه و جمهوری آذربایجان روز دوشنبه سوم مهر در منطقه خودمختار نخجوان که بخش جداافتاده‌ای از جمهوری آذربایجان است و بین ایران، ارمنستان و ترکیه قرار دارد با هم دیدار کردند.
گزارش‌ها حاکی است که الهام علی‌اف و رجب طیب اردوغان در مورد ایجاد یک گذرگاه زمینی بین دو کشور که از جنوب ارمنستان می‌گذرد با هم گفتگو کرده‌اند. احتمالا برگزاری این دیدار در منطقه نخجوان که می‌توان سرپل چنین گذرگاهی باشد بی‌دلیل نبوده است.
ارمنستان همواره با چنین طرحی که آن کشور را از مرز مشترک خود با ایران محروم خواهد کرد مخالفت کرده است.
الهام علی‌اف در سال ۲۰۲۱ و در بحبوحه تنش بر سر ناحیه ناگورنو- قره‌باغ تهدید کرد که این گذرگاه زمینی «چه ارمنستان بخواهد و چه نخواهد» ایجاد خواهد شد.
این دیدار در منطقه خودمختار نخجوان کمتر از یک هفته پس از حمله ارتش جمهوری آذربایجان و تصرف کامل ناحیه ناگورنو- قره‌باغ مسلما باعث نگرانی حکومت ارمنستان خواهد شد که در گذشته همواره با ایجاد یک گذرگاه زمینی بین بخش اصلی خاک جمهوری آذربایجان و منطقه نخجوان مخالفت کرده است، ولی درعین حال به نظر می‌رسد که بازسازی جاده‌ها و راه آهنی که از این مسیر می‌گذرد را ممکن است بپذیرد.
در نشست خبری مشترک رهبران ترکیه و جمهوری آذربایجان که در آن حاضر نشدند به هیچ سئوالی پاسخ دهند الهام علی‌اف گلایه کرد که در دوران اتحاد شوروی این اراضی که به گفته او قاعدتا می‌بایست بخشی از قلمرو جمهوری شوروی آذربایجان باشد به جمهوری شوروی ارمنستان داده شد.
او افزود: «در نتیجه این تصمیم ارتباط زمینی بین خاک اصلی آذربایجان و منطقه نخجوان قطع شد.»
یک کانال با نفوذ ارامنه قره‌باغ به نام «جمهوری آرستاخ» در شبکه اجتماعی تلگرام سخنان رئیس‌جمهور آذربایجان را «شوم» توصیف کرد.
این پیام افزود: «هدف جدید جمهوری آذربایجان و ترکیه، سیونیک است (ناحیه‌ای در جنوب ارمنستان که گذرگاه زمینی مورد نظر باکو از آن عبور خواهد کرد.) آن‌ها علنی از این هدف صحبت می‌کنند و به شکل فعالی برای جنگ آماده می‌شوند.»
روسای‌جمهور ترکیه و جمهوری آذربایجان پس از گفتگو قرار است از یک تاسیسات نظامی که اخیرا مدرن‌سازی شده است در منطقه نخجوان دیدار کنند و سپس در مراسم افتتاح یک خط لوله مهم انتقال گاز از ترکیه شرکت می‌کنند.
مسکو که در خاک ارمنستان نیرو و تاسیسات نظامی دارد و علاوه بر این با ایروان پیمان دفاعی امضا کرده است، به‌دلیل جنگ در اوکراین حضور فعال خود در بحران ارمنستان و جمهوری آذربایجان را از دست داده است.
علاوه بر این، به نظر می‌رسد که مناسبات روسیه با نخست‌وزیر ارمنستان که از نگاه مسکو طرفدار غرب تلقی می‌شود و خواستار رفع تنش با باکو و آنکاراست سرد شده است.
رجب طیب اردوغان سه‌شنبه هفته گذشته، درست همان روزی که ارتش جمهوری آذربایجان عملیات تصرف ناحیه ناگورنو- قره‌باغ را آغاز کرد، در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «یک فرصت تاریخی برای صلح در قفقاز جنوبی بوجود آمده است ولی ارمنستان به خوبی از این فرصت استفاده نمی‌کند.»
رئیس‌جمهور ترکیه افزود: «پیش‌بینی می‌کنیم که به‌زودی یک توافق صلح همه‌جانبه بین دو کشور (ارمنستان و جمهوری آذربایجان) امضا شود و همه وعده‌ها به خصوص گشایش گذرگاه زمینی زنگزور به زودی عملی شود.»
اشاره آقای اردوغان به مفاد توافق آتش‌بسی است که در سال ۱۳۹۸ و پس از جنگ ۴۴ روزه بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان با میانجی‌گری مسکو امضا شد.
یکی از مفاد این توافق رفع مسدودیت ارتباط اقتصادی و ترابری بین منطقه خودمختار نخجوان و خاک اصلی جمهوری آذربایجان است ولی به نظر می‌رسد که باکو و ایروان از این موضوع تفسیر متفاوتی دارند.
