محمود احمدی نژاد در مراسم بازدید از راکتور تحقیقاتی تهران- زمستان سال ۱۳۹۰
احتمال از سر گیری مذاکرات هسته ای در آینده نزدیک
محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری اسلامی در دو سفر خارجی به نیویورک و اندونزی موضوع گفتگوی مستقیم با آمریکا برای حل مسئله هسته ای ایران را مطرح کرد.
او در سفر هفته پیش به جزیره بالی دراندونزی در جمع خبرنگاران گفت که پرونده هسته ای ایران تبدیل به یک «موضوع سیاسی» شده و باید در رابطه بین ایران و آمریکا حل و فصل شود.
اما در ایران تا کنون هیچیک از مقامات مسئول و رده بالای حکومت این موضع گیری آقای احمدی نژاد را تکرار نکرده اند و حتی چند ماه پیش که او در نیویورک مسئله گفتگو با آمریکا را مطرح کرد پس از بازگشت به تهران با انتقادهای تندی روبرو شد.
از سوی دیگر انتخاب مجدد باراک اوباما سبب شد موضوع از سرگیری مذاکرات هسته ای با گروه ۵ + ۱ در آینده نزدیک دنبال شود و همزمان با آن گفتگوی مستقیم بین ایران و آمریکا هم در محافل سیاسی و دیپلماتیک بطور جدی مطرح شده است .
مارک فیتز پاتریک ، تحلیل گر ارشد موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک در لند ن در گفتگویی با رادیو فردا انتخاب اوباما را برای ادامه مذاکرات هسته ای امری مثبت ارزیابی می کند و لی می گوید تا کنون رهبر جمهوری اسلامی بر مواضع خود پافشاری کرده و نشانه ای از تمایل به سازش و مصالحه در اظهار نظر های او دیده نمی شود.
آقای فیتز پاتریک به نظر شما پس از انتخاب مجدد باراک اوباما، او بطور مستقیم وارد مذاکره با ایران خواهد شد یا در چارچوب گروه ۱+۵ ؟
فکر می کنم اکنون که باراک اوباما دوباره انتخاب شده، تلاش خواهد کرد وارد مذاکره با ایران بشود و مطمئنا این کار در سطح گفتگوهای همه جانبه انجام خواهد شد . به احتمال زیاد مذاکرات بین گروه ۵+۱ و ایران برای نخستین بار در پنج ماه گذشته در اواخر ماه جاری یا اوائل ماه آینده از سر گرفته خواهد شد.
اما پرسش مهم احتمال انجام گفتگوهای دوجانبه میان ایران و آمریکاست . آمریکا امیدواراست که چنین گفتگوهایی صورت بگیرد. اکنون پرسش این است که آیا ایران آماده چنین کاری هست یا نه . علائم و خبرهایی که درایران مشاهده می شود چندان روشن و شفاف نیستند .
آقای احمدی نژاد در سفر اخیرش به اندونزی بار دیگر به گفتگوهای مستقیم با آمریکا برای حل مسئله برنامه اتمی ایران اشاره کرد و در سفر چند ماه پیش به نیویورک هم اظهارات مشابهی از او شنیده بودیم ولی در ایران نه تنها طرح این مسئله تکذیب شد بلکه انتقاداتی هم از او شد . آیا بنظر شما این امکان وجود دارد که در چند ماه آینده مذاکراتی مستقیم بین آمریکا و ایران انجام شود ؟
مارک فیتزپاتریک تحلیلگر موسسه بین المللی اطلاعات استراتژیک در لندن
فکر میکنم الان امکان ایجاد تغییر و تحولی در روابط ایران و آمریکا وجود دارد ، چونکه پرزیدنت اوباما از آزادی عمل بیشتری برخوردار است و یک سری محدودیتها یی که داشت از سر راه او برداشته شده اند . اما در ایران حرفهایی که آقای احمدی نژاد درباره احتمال گفتگو بین دو طرف می زند زیاد مهم نیست ، مهم اینست که رهبر جمهوری اسلامی دراینباره چه فکر می کند.
بنظر من آقای احمدی نژاد با طرح مسائلی مانند امکان انجام گفتگوهای دو جانبه با آمریکا و مصالحه سعی می کند به هم وطنانش بگوید که اومسئول مشکلاتی که بر اثر تحریمها برای مردم پیش آمده نیست .
او تلاش میکند نشان بدهد که فردی منطقی است و می خواهد به نوعی معامله و توافق دست یابد ولی طرف دیگر یعنی تندروها هستند که حاضر به معامله و سازش نیستند . آقای احمدی نژاد درحقیقت مسئله درستی را هم مطرح می کند . ما در اظهار نظرهای رسمی هیچ چیزی ندیدیم که حاکی از این باشد که جمهوری اسلامی آماده دادن امتیازهایی است .
منظورم مذاکرات رسمی در مسکو است که پنج ماه پیش برگزار شد . آقای جلیلی که رهبر جمهوری اسلامی را نمایندگی می کرد در این مذاکرات گفت که ممکن است ایران آماده تعلیق غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم باشد ولی در مقابل خواهان آنست که تمام تحریمها لغو شوند.
اما این اصلا معامله و مصالحه ای منطقی نیست . ایران باید قدمهای بیشتری بردارد و تحریمها هم باید تا حدودی کمتر شود اما اینکه ایران بخواهد در مقابل قدمهای کوچکی که بر می دارد تحریمها لغو شوند ، عملی نیست .
اما در واشنگتن گفته می شود که حتی اگر آقای اوباما بخواهد از شدت تحریمها کم بکند کنگره آمریکا با این کار موافقت نخواهد کرد ، بویژه با توجه با این مسئله که اکثریت کرسیهای مجلس نمایندگان در دست جمهوریخواهان است و حتی بعضی از سناتورها ی دموکرات سنا هم مخالف کم کردن تحریمها هستند .
مطمئنا برای اوباما لغو تحریمهای آمریکا که طبق قانون به اجرا درآمدند مشکل خواهد بود . قانع کردن نمایندگان کنگره برای نشان دادن کمی نرمش دربرابر ایران بسیار مشکل است . تعداد زیادی از نمایندگان دید بدبینانه ای نسبت به ایران دارند . ولی پرزیدنت اوباما می تواند شدت برخی از تحریمها رابا تاخیر در اجرای آنها و یا اجرای بخشی از آنها کمی سبکتر کند ، اما لغو تحریمها بسیار مشکل خواهد بود .
در مقابل لغو برخی از تحریمها از طرف اتحادیه اروپا آسانتر خواهد بود. البته تحریمهای اتحادیه اروپا علیه ایران خیلی شدید هستند و وضعیت پیچیده ای هم بوجود آمده . از طرف دیگر انتظارات ایران در مذاکرات نباید بیش از حد معقول باشد . اما نوعی کاهش تحریمها باید در بسته پیشنهادی غرب گنجانده شود. باید به ایران ثابت شود در مقابل سازشهایی که ممکن است انجام دهد ،امتیازاتی هم بدست می آورد.
ولی ایران بارها اعلام کرده که برای رسیدن به نتیجه مثبت در مذاکرات هسته ای تمام تحریمها باید لغو بشود و اتحادیه اروپا و آمریکا هم در مقابل از پذیرش هر گونه پیش شرطی خودداری کرده اند. از طرف دیگرمسئولان جمهوری اسلامی می گویند امتیازهایی که از طرف آمریکا و یا اتحادیه اروپا به ایران داده شده در مقایسه با خواسته های کشورهای غربی بسیار ناچیز است. بنظر شما چرا طرفین تا الان نتوانسته اند در برخی مسائل به توافق برسند ؟
فکر می کنم در مذاکرات مسکو و پیش از آن در استانبول ایران میتوانست با ورقهایی که داشت بهتر بازی بکند . ایران آنقدرچیز می خواست که قابل قبول نبود و طرف دیگر هم امتیاز زیادی نمی داد. ولی اگر ایران می توانست این نکته را درک کند که گروه ۵ + ۱ می گفت الان تمرکز را روی اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده قرار بدهیم و فعلا درباره اورانیوم ۳.۵ تا ۵ درصد غنی شده صحبتی نکنیم، در آنصورت می توانست ادعا بکنه اجازه یافته به غنی سازی با درصد پائین ادامه بدهد. البته طرف دیگر این مسئله را مطرح نمی کرد ولی ایران می توانست بازی را اینطور ادامه بدهد و بگوید که دراین گفتگو هر دو طرف برنده شدند .
ایرانیها این کار رانکردند و بر مواضع تند خودشان پافشاری کردند . درخواستهای آقای جلیلی سبب شد تا آمریکا، فرانسه و بریتانیا احتمال کاهش فشار تحریمها را اصلا بررسی نکنند ، چونکه درخواستهای جلیلی بیش از حد نامعقول بود .
اهود باراک، وزیر دفاع اسرائیل در هفته های اخیر دستکم دو بار گفته که ایران حدود ۴۰ درصد از اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده خودش را در راکتور تحقیقاتی تهران مصرف کرد ه و تلویحا این مسئله را مطرح کرده که احتمال حمله نظامی به ایران در چند ماه آینده کمتر شده . حتی آقای باراک به گفتگوها ی مستقیم بین ایران و آمریکا اشاره کرده .
بنظر شما این موضع گیری آقای باراک نشانه ای است از اینکه اسرائیل همچنان مایل است که چند ماه دیگر با پیشبرد مذاکرات هسته ای و فعالیتهای دیپلماتیک فرصت بدهد ؟
فکر می کنم این نشانه مثبت دیگری است . اسرائیل می گوید که به تنهایی دست به این کار نخواهد زد و می خواهد فعالیتهای دیپلماتیک را با آمریکا هماهنگ بکند . اسرائیل با تائید اینکه ایران ۴۰ درصد از اوارنیوم ۲۰ درصد غنی شده خودش را برای اهداف غیر نظامی بکار برده می خواهد به آمریکا فرصت بدهد مسائل مربوط به دیپلماسی را پیش ببرد . استفاده از این موقعیت از طرف کشورهای غربی می تواند نشان بدهد که آنها جدی هستند .
فکر می کنم غربیها کاملا آماده هستند و می خواهند در مورد این مسئله پیشرفتهایی بدست آید . اکنون توپ در میدان ایران است . اگر آنها می خواهند از این فرصت استفاده کرده و برای کاستن از فشارهای شدید اقتصادی بر مردم ایران تلاش کنند ،الان وقتش است.
آقای فیزپاتریک بنظر شما امکان دارد که آیت الله خامنه ای ،رهبر جمهوری اسلامی از مواضع خودش در مورد مسئله هسته ای عقب نشینی بکند ؟
اگر قرار باشد شرط ببندم ، باید بگویم نه . چونکه تا الان او نشان داده که نسبت به هر مصالحه ای آنقدر مشکوک هست و آنقدر بی میل به گفتگوی جدی با آمریکاست که مطمئن نیستم آماده تغییر موضعش باشد. اما هنوز روزنه امیدی باقی مانده و منهم امیدوارم که اشتباه کرده باشم و او آماده گفتگوهای جدی باشد.
