«سبد کالای ارزان، برای دولت گران تمام شد»

ارایه سبد کالا به بخشی از مردم در هفته‌جاری، موضوع اکثر نقدها و نظرهای اقتصادی منتشر شده در روزنامه ها و نشریات ایران بوده است، اجرای پرحاشیه این طرح از شناسایی افراد مستحق گرفتن این سبد کالایی تا شکل اجرایی آن باعث شد تا منتقدان از زوایای مختلفی به نقد این طرح بپردازند.

در ادامه خلاصه‌ای از چند تحلیل منتشرشده در نشریات پیرامون این موضوع را هم‌خوان کرده‌ایم:

نیت‌ خیر با اجرای بد

بایزید مردوخی، اقتصاددان و مشاور پیشین ریاست سازمان مدیریتی و برنامه‌ریزی، در یادداشتی که در روزنامه «شرق» منتشر شده‌است، با وجود آنکه روند تصمیم‌سازی اقتصادی در دولت یازدهم، را روند امیدوارکننده‌ای خوانده است، اما در عین حال اجرای طرح موسوم به «سبد کالا» را عاملی دانسته است که به باور آقای مردوخی سبب شده تا برخی ناهماهنگی‌ها در اجرا به وجود آید.

این اقتصاددان، از قلم‌افتادن بخش‌هایی از افراد که باید در فهرست گروه هدف این طرح قرار می‌گرفتند و بزرگ‌نمایی کاستی‌های اجرایی این طرح از سوی مخالفان سیاسی دولت را از آسیب‌های وارده به اجرای طرح سبد کالا، دانسته است.

آقای مردوخی در عین حال در بخش دیگری از یادداشت خود هشدار داده است که دولت از افتادن به ورطه تصمیمات عجولانه پرهیز کند.

به نوشته این اقتصاددان، به دلیل دشواری تشخیص گروه‌های درآمدی هدف برای اجرای هدفمندی یارانه‌ها، دولت آقای روحانی ناچار است برای آنکه «کاری بکند» به همین حد اکتفا کند، اما او در عین حال تاکید کرده است که دولت نباید به تعبیر آقای مردوخی، در این چاله بیفتد.

بایزید مردوخی، به سابقه اعطای سبد کالا به کارمندان دولت در ایام عید و جشن اشاره کرده و تاکید کرده است که‌‌ همان زمان نیز مشکلات زیادی به بار آورد.

مشاور سازمان مدیریت سازمان مدیریت و برنامه ریزی در دولت محمد خاتمی، در پایان یادداشت خود نوشته است، قطعا نیت دولت یازدهم برای سوق‌دادن یارانه‌ها به سمت کالا، نیت خیر بوده است اما حتما باید به شیوه اجرا توجه داشت.

سبد، صف، بی‌تدبیری

حسین قدیانی، رئیس پیشین سازمان بسیج دانشجویی دانشگاه‌های کشور، در سرمقاله‌ای که برای روزنامه اصولگرای «وطن امروز» نوشته، اعطای سبد کالا را «یلدای ستم بر کرامت توده‌های مردم» ناکم گذاشته است.

سرمقاله‌نویس روزنامه وطن امروز، تاکید کرده که «سبد، صف، بی‌تدبیری» آن هم در سرمای چنددرجه زیر صفر برای این مردم معیشت نمی‌شود و پس از آن نوشته است که حالا می‌توان به عمق حکمت نهفته در این مثل پی برد که «به عمل کار برآید، به سخندانی نیست.»

آقای قدیانی در ادامه یادداشت خود تصریح کرده است که اقتصاد با کلید نشان مردم دادن حل نمی‌شود، با سخنرانی حل نمی‌شود، با نگاه به بیرون حل نمی‌شود.

یادداشت‌نویس روزنامه وطن امروز، با استفاده از لفظ «اقتصاد صدقه‌ای» برای توصیف اعطای سبد کالا آن را ادامه منطقی «دیپلماسی صدقه‌ای» اعلام کرده است.

رئیس پیشین سازمان بسیج دانشجویی دانشگاههای کشور در ادامه یادداشت خود، رسیدگی به معیشت مردم به‌واسطه توزیع سبد کالا، را «بی‌تدبیری» نام گذاشته که به تعبیر او با این سبک و سیاق توزیع، با بی‌تدبیری دیگری همراه شده است.

حسین قدیانی، «سبد، صف، بی‌تدبیری» را از صدر تا ذیل، دستپخت دولت به نوشته او اعتدال دانسته و نوشته است که این یکی را دیگر نمی‌توان گردن فلانی و بهمانی انداخت.

کرامت بر باد رفته

مرتضی کاظمی، سرمقاله‌نویس روزنامه دنیای اقتصاد، در یادداشت با عنوان «همه ابعاد سبد کالا» تاکید کرده که چه مخالف و چه موافق اجرای طرح سبد کالا باشیم، «از این نکته مهم غافل نشویم که این طرح متعاقب و طفیل ایده یارانه نقدی است.»

او در ادامه یادداشت خود پرسیده است «که اگر طرح هدفمندی اجرا نشده بود و مردم یارانه نقدی دریافت نکرده بودند، باز هم آقای رئیس‌جمهور پیشنهاد سبد کالایی را مطرح می‌کرد؟»

آقای کاظمی با اشاره به بازخورد منفی کار‌شناسان و شهروندان از طرح موسوم به سبد کالا در شبکه‌های اجتماعی اینترنتی، نوشته است: «فرا‌تر از دنیای مجازی و رسانه‌ها، در دنیای واقعی، واقعیت صف طولانی سبد کالایی، از شور و علاقه و استقبال گروهی از مردم خبر می‌دهد.»

به نوشته سرمقاله‌نویس روزنامه دنیای اقتصاد، «مردمی که به صف شده، علاقه‌مند به دریافت بسته‌های حمایتی همچون سبد کالایی هستند و رفاه بیشتر را می‌طلبند.»

مرتض کاظمی بخشی از انتقادهای وارده به اینجرای این طرح را از دیدگاه فروکاسته شدن از شان و کرامت مردمی که رد این صف‌ها ایستاده‌اند عنوان کرده و می‌نویسد، «مهم‌ترین نقدی که بر این طرح وارد است اعلام زودهنگام و عجولانه ایده اولیه قبل از بحث و تحلیل کار‌شناسان و تحلیلگران است و مهم‌ترین آسیبی که می‌توان در مورد این طرح گوشزد کرد این است که باید مراقب بود توزیع سبد کالایی همچون یارانه نقدی یک حکم لازم‌الاجرای همیشگی تلقی نشود.»