پس از یک هفته دیپلماسی بی‌وقفه در مورد چگونگی پایان دادن به جنگ در اوکراین، که شکاف‌ها بین ایالات متحده و دیگر قدرت‌های غربی را عمیق‌تر کرده و پرسش‌های جدیدی دربارهٔ آیندهٔ کمک‌های آمریکا به اوکراین برانگیخته است، چین در حال بررسی راه‌هایی برای بهره‌برداری از این شرایط است.
اختلافات دیپلماتیک بین ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش که جدیدترین آن در پی تنش لفظی در دفتر کاخ سفید بین دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و ولودیمیر زلنسکی، همتای اوکراینی‌اش، پدید آمد، فرصت‌های جدیدی را برای پکن جهت ترمیم روابط آسیب‌دیدهٔ خود با اروپا فراهم می‌کند.
این وضعیت می‌تواند به آسیا نیز سرایت کند؛ جایی که کشورهای همسو با واشینگتن، مانند تایوان، درست هنگامی که چین در تلاش برای افزایش فشار و اعمال نفوذ قدرتمندانه‌تر در اقیانوس آرام است، باید با پیامدهای یک ایالات متحدهٔ معامله‌گر دست‌و‌پنجه نرم کنند که می‌تواند فرصت‌هایی را برای چین ایجاد کند.
اندرو اسمال، محقق ارشد در بنیاد مارشال در آلمان و مشاور سابق کمیسیون اروپا در امور استراتژی چین، به رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفته است: «این به‌طور قطع برای چین مطلوب بوده است. پکن فرصت‌های بیشتری را که این وضعیت می‌تواند همراه داشته باشد رصد می‌کند؛ از موقعیت‌های مربوط به تایوان گرفته تا همکاری‌های بین‌المللی بیشتر با روسیه و یک ایالات متحدهٔ ضعیف‌تر».
چین چطور می‌تواند از تغییر سیاست در ایالات متحده بهره‌مند شود؟
چین حتی پیش از بحرانی که اخیراً در واشنگتن رخ داد و زلنسکی مجبور شد زودتر از موعد کاخ سفید را بدون امضای قرارداد مهم معدنی ترک کند، برای تعامل با بروکسل و پایتخت‌های اروپایی اقدام کرده بود.
سه مقام اتحادیه اروپا به رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی گفتند چین با تلاش‌های مداوم دیپلماتیک خود به دنبال بهره‌برداری از نگرانی‌هایی است که اقدامات ایالات متحده برای بازنگری در روابط با روسیه و پایان سریع جنگ در اوکراین ممکن است ایجاد کند و کشورهای اروپایی را از همراهی متحد خود محروم سازد.
پکن، که با وجود اعلام بی‌طرفی در جنگ اوکراین از روسیه در تهاجم نظامی به اوکراین حمایت کرده، اکنون به دنبال گسترش پیشنهاد خود و بهره‌برداری از شکاف دو سوی اقیانوس اطلس است. از جملهٔ این شکاف‌ها، طرح ترامپ برای اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر کالاهای ساخت اتحادیه اروپا است که بروکسل اعلام کرده با اقدامات متقابل علیه اقتصاد ایالات متحده پاسخ داده خواهد شد.
اسمال می‌گوید که این تلاش چین همچنان در «مراحل حقیقت‌یابی» آغازین قرار دارد و پکن می خواهد «ببیند چه نوع فرصت‌هایی در این بستر جدید ایجاد خواهد شد».
به گفتهٔ اسمال «هر آنچه چین پیشنهاد دهد با شک و تردید مواجه خواهد شد، اما پکن گمان می‌کند اگر این مراحل اولیه را به خوبی پشت سر بگذارند، فرصت‌هایی ایجاد خواهد شد، به ویژه اگر تعرفه‌ها اعمال شوند».
آیا چین می‌خواهد در اوکراین میانجی‌گری کند؟
چین تاکنون ترجیح داده است که در حاشیهٔ فعالیت‌های متعدد دیپلماتیک از زمان روی کار ترامپ باقی بماند، اما هم‌زمان مقامات چینی در حال بررسی طرف اروپایی بودند.
وانگ یی، وزیر امور خارجهٔ چین، در ماه فوریه و در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت که معتقد است تمام ذینفعان باید در مذاکرات صلح شرکت کنند و نقش اروپا را، پیش از گفتگوی‌های ایالات متحده و روسیه در ریاض که شامل مقامات اوکراین و اروپا نبود، برجسته کرد.
شوژا آنا فرنتزی، استادیار دانشگاه ملی دونگ‌هوا در تایوان و مشاور سابق پارلمان اروپا به رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی گفت: «اگر من جای چین بودن به اروپایی‌ها چیزی را می‌گفتم که می‌خواهند بشنوند و آن این است که اروپا و کی‌یف باید بر سر میز برای بحث در مورد اوکراین حضور داشته باشند».
پکن همچنین می‌بایست از این تصور که تلاش‌های دیپلماتیک ان بیشتر جنبه‌ای تبلیغاتی دارد تا میانجی‌گری واقعی، عبور کند. کمی پس از شروع جنگ، شی جین‌پینگ رهبر چین شتافت تا چین را به عنوان کشوری بی‌طرف نشان دهد و دیپلمات‌های چینی در نهادهای بین‌المللی خواستار صلح شدند.
در سال ۲۰۲۳ پکن یک طرح صلح ۱۲ ماده‌ای برای اوکراین منتشر کرد که به نظر می‌رسید برای آماده‌سازی صحنه برای آتش‌بس و مذاکرات صلح طراحی شده بود، اما هیچ نقشهٔ روشنی برای پایان دادن به جنگ ارائه نکرد و مقامات غربی آن را به عنوان تنظیم صحنه برای صلح با شرایط روسیه قلمداد کردند.
در رخدادی مشابه، مقامات اتحادیه اروپا می‌گویند پکن هنوز هیچ پیشنهاد تازه‌ای به این بلوک، فراتر از سخنانی در مورد غیرقابل اعتماد بودن ایالات متحده و عادی‌سازی روابط تجاری، ارائه نکرده است.
آیا تنش‌ها در دیپلماسی اوکراین بر آسیا تأثیر خواهد داشت؟
دولت ترامپ گفته است که تلاش‌های آن به منظور وادار کردن متحدان به پرداخت سهم بزرگتری از نیازهای دفاعی خود، تنظیم مجدد روابط تجاری و پایان داده به جنگ در اوکراین طراحی شده است.
پیت هگست، وزیر دفاع ایالات متحده، همچنین گفته است که اگر ایالات متحده کمک‌های نظامی به اوکراین را کاهش دهد، این امر به واشنگتن اجازه خواهد داد تا منابع خود را بر منطقهٔ آسیا و اقیانوسیه متمرکز کند. جایی که به گفتهٔ دولت آمریکا مقابله با چین در اولویت است.
اما نشانه‌های اولیه‌ای وجود دارد که نگرش واشنگتن برای پایان دادن به جنگ در اوکراین ممکن است تأثیراتی در شرق دور داشته باشد؛ به ویژه در تایوان، جزیرهٔ خودمختاری که پکن مصمم است آن را، اگر از پذیرش مسالمت‌آمیز اتحاد با چین سرپیچی کند، به خود الحاق کند.
تایوان مدت‌هاست که با احتمال حملهٔ چین روبه‌رو بوده است، اما به نظر می‌رسد فشارها در حال افزایش باشد.
وزارت دفاع چین در ۲۸ فوریه استفاده از زور علیه تایوان را رد نکرد و آن وو چیان، سخنگوی این وزارت‌خانه، به ایالات متحده هشدار داد که «حیله‌گری‌های پنهانی در مورد تایوان به خود آنان بازخواهد گشت».
این اظهارات پس از آن منتشر شد که مقامات ایوانی گفتند یک کشتی باربری با خدمه‌هایی از اتباع چین را، به ظن قطع کردن یک کابل ارتباطی زیردریایی، توقیف کرده‌اند.
پس از ان ارتش چین آنچه را که تایپه تمرین‌های تیراندازی از پیش‌اعلام نشده اعلام کرد، در ساحل جنوبی این جزیره برگزار کردند.
توانایی تایوان برای دفع یک حملهٔ احتمالی به این بستگی دارد که آیا ایالات متحده آمادهٔ کمک است یا خیر و دولت تایوان کمک‌های ایالات متحده به اوکراین را به نوعی نشانگری برای واکنش واشنگتن در صورت وقوع بحران با چین در نظر گرفته است.
رایان هاس، مدیر سابق میز چین در شورای امنیت ملی ایالات متحده، گفت که تلاش‌های ترامپ برای پایان دادن به جنگ در اوکراین و نزاع اخیر او با زلنسکی در کاخ سفید، بدون شک اضطراب در تایپه را افزایش خواهد داد. اما افزود که موقعیت منحصر به فرد تایوان به عنوان تولید‌کنندهٔ ۹۰ درصد از پیشرفته‌ترین نیمه‌رساناهای جهان، آن را در وضعیت خاصی در مقابل ایالات متحده قرار می‌دهد.
ترامپ خواستار افزایش هزینه‌های دفاعی تایپه شده و گفته است که می‌خواهد برخی از کارخانه‌های تولید نیمه‌رساناهای این جزیره، که این تراشه‌ها را عمدتاً برای شرکت‌های فناوری ایالات متحده تولید می‌کنند، به آمریکا منتقل کند.
با این حال، هر نوع جابه‌جایی فرآیندی پرهزینه و طولانی خواهد بود.
