تقارن ۱۳ آبان امسال با مراسم عاشورا باعث شد تا اصول‌گرایان افراطی و اقتدارگرایان حامی ولایت مطلقه رهبری از این فرصت برای ترویج گفتمان ضد غربی، ستیزه‌جویی در سیاست خارجی و حمله به روحانی استفاده نمایند. سخنران مراسم بزرگداشت سی و پنجمین سالگرد تسخیر سفارت آمریکا، علیرضا پناهیان، از روحانیون تندرو و نزدیک به رهبری بود.
نقطه عزیمت پناهیان گروه‌های فشار بوده‌است اما در دهه گذشته با حضور در مجالس دینی و سیاسی کوشیده تا در جایگاه نظریه‌پرداز مذهبی و سیاسیِ نیروهای معتقد به ولایت مطلقه و بدون هیچگونه محدودیت قرار بگیرد.
وی در سخنانی تند اعلام داشت آمریکا کماکان دشمن اصلی ایران و جهان اسلام است و در زمانه کنونی مصداق یزید و جمهوری اسلامی نماد یاران امام حسین است و منطق عاشورا ضدیت با غرب را تجویز می‌نماید. اما او در عین حال تصریح کرد قدرت حسینی‌های امروز بیشتر است و علاوه بر ۷۲ میلیون ایرانی به جای ۷۲ نفر تعداد زیادی دیگر نیرو در سراسر جهان در برابر آمریکا ایستاده‌است و این بار عاشورا فرجام پیروزمندانه پیدا می‌کند.
پناهیان در راستای سیاست حکومت در استفاده ابزاری از عاشورا و سیره رفتاری امام حسین با برخوردی پوپولیستی و سطحی، تصویرسازی کاذب و سست‌بنیادی از تطبیق عاشورا با آرایش سیاسی کنونی جهان ارائه داد. او که با سخنان هیجانی و شعاری می‌کوشید خواست داعش در حمله به کربلا را به آمریکا نسبت دهد، سخنی به میان نیاورد که در غیاب حملات هوایی آمریکا به داعش امکان سقوط بغداد و به خطر افتادن نجف و کربلا، دو شهر مقدس شیعیان، وجود داشت.
به نظر می‌رسد خلاف واقع‌گویی وی که با تحریف توأمان حادثه تاریخی کربلا و رویدادهای کنونی منطقه خاورمیانه و دنیا همراه بود هدف کلی ضرورت حفظ برخورد خصمانه با آمریکا و مخالفت با سیاست نرمش‌جویانه روحانی در سیاست خارجی را دنبال می‌کرد.
سخنان پناهیان را در سه سرفصل کلی می‌توان دسته‌بندی کرد. از آنجایی که وی یکی از سخنرانان اصلی برنامه‌های مذهبی و سیاسی بیت رهبری است، از این‌رو سخنان وی تنها دیدگاه‌های یک روحانی افراطی را نمایان نمی‌سازد بلکه دریچه‌ای برای فهم نوع نگاه گروه‌های ذی‌نفوذ در قدرت نیز هست.
مبارزه آشتی‌ناپذیر با آمریکا به عنوان «دشمن بشریت»
پناهیان تصویر بسیار تیره‌ای از آمریکا و غرب ارائه می‌دهد که بزرگ‌ترین شر برای مردم ایران و محرومان در جهان است و دولتی وحشی است که با کشتار و اذیت و آزار سیستماتیک مردم جهان به بقای خود ادامه می‌دهد. وی حتی خواهان دریافت حقوق مضاعف و به نوعی کاپیتولاسیون وارونه برای مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران شد.
فرازی از سخنان وی در این خصوص بشرح زیر است:
«چون با وحشی‌ها مذاکره می‌کنند باید حقوق مضاعف داده شود، اگر با آدم‌ها مذاکره می‌کردند به این حقوق نیاز نبود. ما در همین روز اعلام می‌کنیم به مذاکره‌کنندگان و نمایندگان این ملت باید حقوق مضاعف داده شود چون طرف مقابل آنها وحشی هستند و اگر سر عقل نیایند ما خودمان آنها را سر عقل خواهیم آورد.»
«بنابراین حرکتی که توسط بخش اصلی قدرت در سالگرد ۱۳ آبان راه افتاد در صدد تثبیت این انگاره است که تغییری در سیاست خصمانه نظام با آمریکا داده نخواهد شد و مذاکرات کنونی صرفاً در مسیر تنش‌زدایی مقطعی و کسب قوا برای رویارویی در جبهه‌های تقابل آینده است. سخنان وی باطل‌کننده دیدگاه‌هایی است که با ساده‌اندیشی در حال تبلیغ گذار جمهوری اسلامی از خصومت با امریکا به روابط دوستانه هستند.
تحکیم حضور در بلوک ضد آمریکا و اسلام‌گرایی بنیادگرا
پناهیان که خود اعلام نمود مخاطب سخنانش مردم مسلمان منطقه هستند تاکید کرد مذاکره با آمریکا در راستای تلاش حکومت برای نابودی استکبار جهانی است. او گفت ملت‌های منطقه بدانند ایران تا انتقام خون ملت‌های مظلوم منطقه را نگیرد از پا نخواهد نشست. در واقع حرف‌های پناهیان نگرانی حکومت را آشکار می‌سازد که مبادا مذاکره با آمریکا و کنار رفتن تابوی گفت‌وگوی مستقیم با دولتمردان آمریکا باعث شود نیروهای ضد غرب در داخل کشور و منطقه از جمهوری اسلامی به دلیل سازشکاری ناامید گردند.
پناهیان سعی کرد تا بگوید جمهوری اسلامی در کنار گرایش‌های ضد آمریکایی در منطقه است. رمزگشایی سخنان وی می‌تواند به این نتیجه منتهی شود که در معادلات کنونی منطقه بخش مسلط قدرت کماکان تقابل اصلی را با آمریکا می‌داند و همسویی در مبارزه با داعش جنبه مقطعی و گذرا دارد و حکومت کماکان می‌خواهد بین نیروهای اسلام‌گرا ائتلاف و وحدت راهبردی حول تقابل با آمریکا و اسرائیل در منطقه شکل بگیرد. بخشی از سخنان وی در این زمینه روشنگر است:
«آمریکایی‌های خبیث فکر نکنند از این گفت‌وگو آبرو کسب می‌کنند، ملت‌های مظلوم منطقه بدانند این مذاکره‌ها آخرین اتمام حجت ما است و مریدان پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) منتظر فرمان عاشورایی هستند تا آنها را نابود کنند و ملت‌های منطقه بدانند ایران تا انتقام خون ملت‌های مظلوم منطقه را نگیرد از پا نخواهد نشست.»
پناهیان در بخش‌هایی از سخنانش تهدید کرد در صورتی که انتظارات از مذاکرات هسته‌ای محقق نشود آنها دولت آمریکا را وادار می‌سازند تا به خواست حکومت تن در دهد.
تخطئه دولت روحانی
پناهیان به دولت روحانی هشدار داد که از در سازش با آمریکا در نیاید. وی اظهار داشت: «امروز استکبار در حال اضمحلال است، مبادا با یک دولت زبون، به نرمی مذاکره شود و باید از اباعبدالله یاد بگیریم و با قدرت مذاکره کنیم و به آنها بگویید که ما با تروریست‌های آدمخوار اگر هم گفت‌وگو کنیم با آنها کنار نخواهیم آمد. در غیر این صورت لکه ننگی برایمان خواهد بود.»
او نسبت به سخنان روحانی واکنش نشان داد که از مذاکره امام حسین با دشمن برای تقویت مذاکرات هسته‌ای استفاده کرد. اما سخنان پناهیان تلاشی است تا دولت در چارچوب خطوط قرمز رهبری و اصول‌گرایان افراطی در مذاکرات مربوط به توافق جامع عمل نماید. همچنین توافق احتمالی منجر به تقویت خط سازش با آمریکا نگردد. در عین حال تاکید وی بر اینکه این مذاکرات اتمام حجت است، فرضیه‌ای را قوت می‌بخشد که مدافعان سیاست تقابل و تشدید برخورد، مترصد ناکامی مذاکرات جاری هستند تا اقدامات تهاجمی را شروع کنند. نقدی رئیس سازمان بسیج نیز مدعی شد مذاکرات برای سازش نیست بلکه برای روشن کردن حقایق است.
اما به نظر می‌رسد سویه اصلی سخنان وی روشن کردن این موضوع است که رابطه خصمانه و تیره با آمریکا دستخوش تغییر استراتژیک واقع نخواهد شد و کماکان پاسخ جمهوری اسلامی به آمریکا «نه» است. در طعنه زدن به روحانی و مدافعان تنش‌زدایی با غرب در همه حوزه‌ها، علم الهدی امام جمعه مشهد نیز اظهاراتی مشابه پناهیان انجام داد و گفت: «روزی استکبار یزید بود و روزی اوباما و کری است، برخی جریان‌های سیاسی بدانند این مملکت، مملکت عاشورا و مملکت حسین (ع) است و نمی‌توانند در همدستی با آمریکا به اهداف خود برسند و به دنبال سازش باشند، با سازش کردن با یزید که اقتصاد درست نمی‌شود، اینجا مملکت قمر بنی‌هاشم (ع) است، اینجا جبهه امام حسین (ع) است ما کربلا را جهانی کردیم بعد انتظار دارید در مملکتی که قمر بنی‌هاشم (ع) دست خود را در کربلا از دست داد ما بخاطر اقتصاد و معیشت با آمریکا و یزید زمان دست بدهیم و بیعت کنیم؟»
در مجموع سخنان پناهیان بخشی از سیاست شبیه‌سازی کاذب و عوام‌فریبانه واقعه تاریخی عاشورا با حوادث جاری سیاسی است که نیروهای نزدیک به رهبری و اقتدارگرایان در محرم امسال دنبال کرده و می‌کنند. آنها در این کار تا حدی به افراط افتادند که مرتضی آقا تهرانی نماینده مجلس و از اعضاء جبهه پایداری مدعی شد تصویب طرح امر به معروف و نهی از منکر، ناله و فریاد یزیدصفتان مستکبر غربی را درآورده است.
اظهارات فوق نشانگر مقاومت این نیروها در برابر تحولات سیاسی و فرهنگی است که با نزدیک شدن دولت اعتدال به نیمه عمر خود در حال افزایش است.
