تداوم کنونی رکود در بازار جهانی نفت دلایل گوناگون دارد که یکی از آنها، از دیدگاه منابع مهم کارشناسی، زیر پا گذاشتن انضباط از سوی اعضای سازمان «اوپک» است.
وظیفه اصلی اوپک، در نقش یک کارتل، تأثیرگذاری بر قیمت نفت از راه تنظیم عرضه آن از سوی ۱۲ کشور عضو است.
در فاصله سپتامبر ۲۰۰۸ تا ژانویه ۲۰۰۹ میلادی سازمان اوپک به منظور مقابله با کاهش تقاضای نفت و فراهم آوردن زمینه اوج‌گیری دوباره بهای این کالا، سقف تولید خود را چهار میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز کاهش داد و این کاهش را طبعا میان ۱۲ عضو خود سرشکن کرد.
کاهشی چنین قابل ملاحظه تغییری در وضعیت بازار نفت به سود صادرکنندگان این کالا به وجود نیاورد.
میانگین بهای سبد نفتی اوپک، که در ژوییه ۲۰۰۸ به هر بشکه ۱۳۱ دلار رسیده بود، هم اکنون پیرامون هر بشکه ۴۱ دلار نوسان می‌کند. به بیان دیگر میانگین بهای نفت صادراتی این سازمان در فاصله حدود شش ماه ۶۵ در صد، معادل ۸۶ دلار، سقوط کرده است.
چرا اوپک، به رغم تصمیم به کاهش بی‌سابقه سقف تولیدش، نتوانسته است به سود خود بر بازار تأثیر بگذارد؟
چند رسانه اروپایی و خاورمیانه‌ای به نقل از نیکولا سرکیس می‌نویسند که تنها حدود نیمی از کاهش مصوب اوپک واقعا از سوی اعضای این سازمان رعایت شده است.
نیکولا سرکیس، کارشناس مشهور مسایل انرژی و مدیر مرکز عربی مطالعات نفتی، اعضای اوپک را به دلیل عدم پایبندی به تعهداتشان و منتقل کردن پیام‌های متناقض به مصرف کنندگان عامل این شکست می‌داند.
چند رسانه اروپایی و خاورمیانه‌ای به نقل از نیکولا سرکیس می‌نویسند که تنها حدود نیمی از کاهش مصوب اوپک واقعا از سوی اعضای این سازمان رعایت شده است.
نیکولا سرکیس این رفتار را به «خودکشی» تشبیه می‌کند و می‌افزاید که عدم پايبندي اعضاي اوپک به سهميه‌های توليدی آنها تأثير زيادی در كاهش قيمت نفت و نیز فرو افتادن اعتبار این سازمان داشته است.
بوتلهو دو وازکونسلوس، رئیس آنگولایی اوپک، نیز تایید می‌کند که اعضای این سازمان هنوز به تعهد خود مبنی بر کاهش چهار میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه‌ای تولیدشان عمل نکرده‌اند.
و سر انجام لئو درولاس، مدیر مرکز مطالعات جهانی انرژی، می‌گوید که اوپک هنوز به تصمیم خود مبنی بر کاهش چهار میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه‌ای سقف تولیدش عمل نکرده است.
کاهش واقعی سقف تولید این سازمان، از دیدگاه او، تا ماه مارس آینده حداکثر به سه میلیون و ۴۰۰ صد هزار بشکه خواهد رسید.
کاهش تقاضا
بی انضباطی اعضای اوپک، آن گونه که این منابع می‌گویند، مسلما در پایین ماندن بهای نفت بی‌تأثیر نیست؛ اما عامل اصلی رکود کنونی بازار طلای سیاه بدون تردید بحران اقتصاد جهانی است که گسترش آن به قدرت‌های نوظهور، به ویژه چین، تقاضای نفت و در نتیجه بهای آن را به گونه‌ای چنین چشمگیر پایین آورده است.
نهادهای مهم کارشناسی، از جمله آژانس بین‌المللی انرژی، اتحادیه فرانسوی صنایع نفتی و انستیتوی فرانسوی نفت پیش‌بینی می‌کنند که زیر تأثیر رکود حاصل از بحران جهانی، تقاضای نفت در سال ۲۰۰۹ میلادی کاهش خواهد یافت.
و اما در زمینه پیش‌بینی نوسان‌های آتی بهای نفت، اختلاف نظر میان نهادهای مهم کارشناسی کم نیست.
اولیویه آپر، مدیر انستیتوی فرانسوی نفت، سه‌شنبه سوم فوریه گفت بهای نفت طی چند ماه آینده بر پایه سه عامل عمده نوسان خواهد کرد: دامنه واقعی بحران اقتصادی، چگونگی اداره این بحران از سوی سازمان اوپک و تنش‌های ژئوپولیتیک به ویژه در خاورمیانه.
از دیدگاه او، بهای هر بشکه نفت در کوتاه مدت بین بشکه‌ای ۳۰ تا ۴۰ دلار نوسان خواهد کرد، ولی در پایان سال ۲۰۰۹ به بشکه‌ای ۶۰ دلار افزایش خواهد یافت.
مورگان استانلی، بانک عظیم سرمایه‌گذاری آمریکا، درباره آینده بازار نفت نظر بدبینانه‌تری دارد. بر پایه گزارشی که سه‌شنبه سوم فوریه از سوی این بانک انتشار یافت، میانگین بهای نفت خام در سال ۲۰۰۹ میلادی پیرامون هر بشکه ۳۵ دلار نوسان خواهد کرد.
همان گزارش می‌گوید که با توجه به ضعف شدید اقتصاد جهانی، این احتمال وجود دارد که در سه ماهه دوم سال جاری میلادی، بهای هر بشکه نفت خام به ۲۵ دلار کاهش یابد.
