زمانی که محمود درويش، شاعر نامی فلسطين برای نخستين بار پس از سال ۱۹۷۰ ميلادی، سال تبعيدش، در شبی ادبی در شهر حيفای اسرائيل از «پيروزی» حماس سخن گفت، شوخی با رنج آميخته شد.
اين شب شعر از سوی مجله مشرف و حزب عرب – اسرائيلی «جبهه دمکراتيک برای صلح و برابری» برگزار گرديد.
اکثر نمايندگان عرب پارلمان اسرائيل که در اين همايش ادبی حاضر بودند، ترجيح دادند پای صحبت های محمود درويش بنشينند تا اينکه در مراسم تفويض رياست جمهوری جديد اسرائيل به شيمون پرز، شرکت کنند.
درويش، شاعر ملی فلسطين در برابر دو هزار علاقه مند گفت: «ما از اغماء برخاستيم تا پرچم تک رنگ (پرچم سبز حماس) را ببينيم و پرچم چهار رنگ فلسطين را حذف کنيم!»
وی با صدايی گرم، با دکلمه اشعارش به رزمجويان «حماس» و وفاداران «الفتح» کنايه زد و حاضرين در سالن را مجذوب خود کرد.
او با اشاره به درگيری های درونی فلسطينی ها يادآوری کرد: «زندانی هايی که از سوی نيروی نظامی حفاظت می شدند، زندانيان ديگر را برهنه، به سوی دوربين هايی که پيروزی را فيلم می گرفتند؛ می راندند.»
درويش به طعنه ادامه داد: «ما پيروز شديم. غزه استقلال خود را بازيافت. يک ملت واحد از اين پس دو دولت و دو زندان خواهد داشت. ما قربانيانی در لباس جلادان هستيم!»
وی اضافه کرد: «ما نشان داديم که بيش از يک پدر داريم؛ نه به اين خاطر که حرام زاده ايم؛ بلکه بدين خاطر که ما از خودخواهی خود کور شديم. ما پيروز شديم، اما با آگاهی بر اينکه اشغالگر (اسرائيل) در واقع پيروز شد.»
شاعر ۶۶ ساله فلسطينی در طول مراسم شديدأ مورد تشويق حاضرين قرار گرفت. اين شب شعر از طريق صفحه های بزرگ تلويزيون توسط هزاران عرب اسرائيلی در حيفا دنبال می شد و شبکه تلويزيونی الجزيره نيز آن را به شکل زنده پخش می کرد.
محمود درويش «روحيه گتويی اسرائيلی» و سياست اسرائيل را که «مانع از ايجاد حکومت سالم فلسطينی می شود» مورد انتقاد قرار داد.
درويش در جای ديگری از سخنان خود گفت: «معتدلين را مجبور می کنند آن قدر امتياز دهند تا در نهايت همچون خيانتکاران جلوه کنند؛ و افراطيون در چشم محرومان به قهرمانانی مبدل می شوند که قادر به ارائه راه حل اند!»
وی اسرائيل را متهم به پراکندن تخم درگيری ها در ميان فلسطينيان کرد وعامل گسترش خشونت را نيز «اشغالگران» ناميد.
او تنها موفقيت فلسطينی ها را پس از سال ها مبارزه عليه «اشغالگران اسرائيلی»، «نمردن و زنده ماندن» دانست و گفت: «اين ملت که دشمن موفق به نابودی سياسی آن نشده است چگونه می تواند به ديوانگی درون خود نقطه پايان بگذارد.»
شعرخوانی محمود درويش در حيفا پس از ۳۷ سال صورت می گرفت.
محمود درويش که نماد فرهنگی فلسطينيان محسوب می شود، هم اکنون رييس «اتحاديه نويسندگان فلسطينی»، بنيانگذار يکی از مهم ترين فصل‌نامه‌های ادبی و مدرن عرب به نام الکرمل و از بنيانگذاران «پارلمان بين المللی نويسندگان» همراه با ژاک دريدا، پی ير بورديو و... است. وی پيش از اين عضو هيئت اجرائی سازمان آزاديبخش فلسطين نيز بوده است.
درويش يکی از شاعران مهم جهان عرب و نسل خود است. او در سال ۱۹۴۱ در البروا به دنيا آمد؛ در اسرائيل بزرگ شد و در سال ۱۹۷۰ تبعيد را برگزيد.
پس از سال ها اقامت در خارج از کشور و به ويژه در پاريس، در سال ۱۹۹۵ ساکن غزه شد. در پايان همين سال اسرائيل مانع از ورود وی به خاک کشورش برای شرکت در يک جشنواره فرهنگی عربی – اسرائيلی شد.
درويش در ماه مه سال ۱۹۹۶ ميلادی برای نخستين بار اجازه يافت پا بر خاک اسرائيل بگذارد و در مراسم تشييع پيکر اميل حبيبی، نويسنده عرب – اسرائيلی، شرکت کند.
محمود درويش در اشعار خود بيش از هر چيز از نابرابری، رنج جمعی، تبعيد و دوری از وطن سخن می گويد. آثار او به بيش از ۲۲ زبان ترجمه شده اند.
در شعرها و گفته های درويش، همچنين از لذت های زندگی معمولی، از بوی قهوه و ياسمن های گل داده، از برابری حقوق زن و مرد، از يهودی ها و مسلمان ها و مسيحی هايی که دوستشان دارد؛ می خوانيم.
از مجموعه اشعار معروف وی می توان به پرنده بدون بال، اوراق زيتون، حافظه ای برای فراموشی و جايی که بودی و جايی که هستی نام برد.
