چند سالی است که طرف‌هایی در ایران و افعانستان می‌گویند که به‌زودی راه‌آهن استراتژیک هرات – خواف افتتاح می‌شود، اما تاکنون این طرح اجرایی نشده است .
این طرح برای ایران و افغانستان بسیار مهم است: از طرفی این راه‌آهن شمال افغانستان را از طریق ایران به خطوط ریلی در شمال و غرب از مسیری امن وصل می‌کند. از سوی دیگر ایران می‌تواند کالاهایش را از این طریق به شمال افغانستان که پیوندهای دیرینه تاریخی با مردمانش دارد صادر کند .
به تازگی محمود افخمی رشیدی سرکنسول ایران در هرات گفته است که ایران مصمم به تکمیل بخش سوم راه‌آهن هرات-خواف در افغانستان است.
وی با تأکید بر این که طرف ایرانی آمادگی کامل دارد تا این پروژه را تکمیل کرده و به دولت افغانستان تحویل دهد گفت: «قطعات ۱ و ۲ که در داخل خاک ایران است توسط مهندسان راه‌آهن کار آن تکمیل شده و مراحل نهایی را طی کرده است.»
سرکنسول ایران در هرات از آمادگی کامل طرف ایرانی به دلیل آغاز کار ریل‌گذاری بخش سوم این پروژه در خاک افغانستان خبر داد و افزود: «تجهیزات و امکانات فنی در نقطه صفر مرزی دپو است، مهندسان، نیروهای متخصص و کارگران نیز آماده هستند تا به محض این که مقدمات ورود آنان آماده شود، وارد محل کار شوند. با این وضعیت پروسه ریل‌گذاری در خاک افغانستان تا بعد از عید فطر را شاهد خواهیم بود.»
هم اکنون حدود ۸۰ کیلومتر خط آهن «هرات- خواف» در داخل خاک ایران در دست ساخت است. ایران ۲۰۰ میلیون دلار را به دلیل احداث ۱۴۲ کیلومتر راه‌آهن «هرات – خواف» هزینه کرده که ۶۰ کیلومتر از این راه‌آهن در داخل خاک افغانستان احداث خواهد شد.
راه‌آهن افغانستان به دو بخش شمالی و جنوب تقسیم می‌شود. بخش جنوبی شهر زرنج که در مرز ایران و افغانستان قرار دارد را به کابل متصل می‌کند .
مهم‌ترین بخش راه‌آهن شمالی افعانستان هم که در دست ساخت است شهر هرات را به خواف متصل خواهد کرد .
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی ایران دربارهٔ این خط آهن گفته است: «خط ریلی چابهار ایرانشهر زاهدان زابل بیرجند خواف هرات در دست احداث است که از این طریق ایران به افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان و نهایتا شهر کاشغر چین از طریق راه‌آهن متصل می‌شود. چینی‌ها به سرمایه‌گذاری در این خط آهن علاقه زیادی دارند.»
ابراهیم بای‌سلامی نماینده دوره‌های پنجم و ششم مجلس شورای اسلامی در یادداشتی در روزنامه شرق دربارهٔ اتصال راه‌آهن اروپا به چین از طریق ایران گفته است: «اکنون راه‌آهن از پاریس تا خواف (آخرین شهر در مرز ایران و افغانستان) در حال بهره‌برداری است و به زودی از خواف به هرات خواهد رسید و امتداد راه‌آهن «از هرات تا کاشغر» با سیاست‌گذاری جدی و برنامه اصولی و مشترک ایران و چین و هماهنگی با کشورهای مسیر به راحتی میسر خواهد بود و تکمیل راه‌آهن پاریس - خواف تا پکن، بسیاری از آرزوهای پیشرفت و توسعه ایران و چین را محقق خواهد کرد. گذار شرق از وضعیت ژئوپلیتیک به موقعیت ژئواکونومیک، زمینه رفاه اجتماعی گسترش ابعاد مختلف توسعه به درون زندگی اجتماعی مردم را به نحو مستمر بهبود می‌بخشد.
کریدور هرات به کاشغر، حلقه مفقوده راه‌آهن با استاندارد بین‌المللی اروپایی است و مهم‌ترین مسیر انجام نشده راه‌آهن شرق دنیا، همین مسیر است که ضرورت دارد با اولویت بسیار در دستور کار دولت‌های ایران، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان و چین قرار گیرد. بعد از احداث راه‌آهن خواف به هرات، مسیر هرات به کاشغر برای تکمیل مسیر غرب به شرق، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. بر حسب سیاست‌گذاری و تصمیمات استراتژیک ایران و همکاری کشورهای مسیر به‌ویژه افغانستان و تاجیکستان، که بخش مهمی از ایران فرهنگی هستند، می‌توان به احداث این کریدور فوق‌العاده هم امیدوار شد.»
وی در ادامه یادداشت خود آورده است: «مسیر مزارشریف به حیرتان در مرز ازبکستان، اکنون با ۸۰ کیلومتر ریل روسی به هم متصل شده‌اند، ولی اگر بنا بر گسترش ریل با استاندارد اروپایی باشد، این امکان می‌تواند از طریق گسترش راه‌آهن از شهر شیرخان بندر و از آنجا به شهرهای قروان تپه، دنقره و دوشنبه تاجیکستان تداوم یابد و از دوشنبه به شهر ساری‌تاش قرقیزستان و از آنجا به کاشغر چین متصل خواهد شد.
شهرهای تاجیکستان و قرقیزستان مثل دیگر شهرهای کشورهای آسیای میانه، ریل روسی دارند. برای اتصال خطوط استاندارد بین‌المللی میان اروپا، ایران، افغانستان و چین موافقت و همکاری این کشورها و عزم دولت‌های ایران و جمهوری خلق چین برای احداث و تکمیل این شبکه با ریل اروپایی و ایرانی لازم و ضروری است.»
البته غیر از خط آهن هرات به خواف، راه‌آهن بین چابهار تا زرنج هم برای ایران و افغانستان بسیار مهم است.
ایران هم اکنون با هند و ژاپن در حال توسعه بندر چابهار است؛ و راه‌آهنی هم قرار است چابهار را به زاهدان و پس از آن به زرنج در مرز افغانستان وصل کند؛ و از مسیر دیگری هم چابهار به سرخس در شمال شرق ایران متصل خواهد شد.
با این روش هند از طریق چابهار به کشورهای آسیای میانه و افغانستان وصل خواهد شد. از سوی دیگر این کشورها هم که به دریای آزاد مرتبط نیستند می‌توانند راهی جدید را برای تجارت از طریق چابهار پیدا کنند.
