عباس شعری مقدم، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، با اشاره به مذاکرات ایران با شرکت‌هایی از فرانسه، آلمان، دانمارک، سوئیس، ژاپن و کره جنوبی در زمینه صنعت پتروشیمی گفته است که هنوز قراردادی منعقد نشده است.
به گزارش روز چهارشنبه، ۲۳ بهمن‌ماه، خبرگزاری مهر، وی از آمریکا انتقاد کرده است که هشدارهای آمریکا علیه همکاری تجاری با ایران، شرکت‌های خارجی را در مورد مجاز بودن همکاری با این کشور حتی در زمینه‌هایی که تحریم‌ها لغو شده سردرگم کرده است.
ایران با ۳۳٫۶ تریلیون متر مکعب، معادل ۱۸ درصد کل ذخایر گاز دنیا، بزرگ‌ترین دارنده میادین گازی جهان است. ذخایر نفت ایران نیز با ۱۵۳ میلیارد بشکه، چهارمین جایگاه را در میان کشورها دارد.
با این حال این کشور هنوز از مرحله خام‌فروشی منابع زیرزمینی خود چندان فاصله ملموسی نگرفته است. با نگاهی به فهرست محصولات پتروشیمی صادراتی ایران مشخص می‌شود که عمده‌ترین آنها محصولات پایه و واسطه‌ای است که خود به عنوان خوراک برای تولید محصولات پتروشیمی با ارزش افزوده بالاتر استفاده می‌شود.
بر اساس گزارش گمرک، محصولات پتروشیمی در ۱۰ ماهه اول سال جاری خورشیدی بیش از ۲۶ درصد صادرات غیرنفتی ایران را تشکیل داده که عمده‌ترین آنها پروپان، بوتان، اوره، متانول، پلی‌اتیلن گرید فیلم، قیر نفت (محصول پالایشگاهی) بوده است. هیچ یک از این موارد جزء محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا حساب نمی‌شود و تقریبا خام‌فروشی است.
در همین بازه زمانی ایران اقدام به واردات محصولات پتروشیمی با ارزش افزوده بالا نیز کرده است که حجم آن چشمگیر است. برای نمونه، ایران در ۱۰ ماه اول سال بیش از ۳۰۰ میلیون دلار واردات انواع پلی‌استیرن و ۱۱۱ میلیون دلار پلی اورتان و حدود ۱۸۰ میلیون دلار روپوش لاستیک چرخ و الیافت پلی‌استر کرده است.
سهم تولید فراورده‌های پتروشیمی ایران در تولید ناخالص ملی ایران در سال ۲۰۰۴ حدود ۱٫۲۹ درصد بود که این رقم در سال ۹۰ به ۱٫۵ درصد رسید و طی دو سال گذشته تغییر چندانی نکرده است.
ظرفیت پالایشگاهی ایران حدود ۵۷ میلیون تن است، اما منصور معظمی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان پتروشیمی، تابستان سال گذشته اعلام کرد که ۲۶ درصد از ظرفیت نصب شده پتروشیمی کشور بلااستفاده مانده است.
وی چهار عامل برای عدم استفاده از ظرفیت پتروشیمی‌ها را کمبود خوراک، اشکالات ناشی از کیفیت تجهیزات، اشکالات متاثر از دانش فنی و محدودیت‌های صادرات و در نتیجه افزایش موجودی محصولات برشمرده بود.
صادرات محصولات پتروشیمی ایران در سال ۹۰ حدود ۱۵ میلیارد دلار بود که در سال گذشته ۳۳ درصد کاهش یافت و این رقم در ۱۰ ماهه اول سال جاری به ۹ میلیارد دلار رسیده است.
وابستگی به تکنولوژی خارجی
بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران، می‌گوید که برای تحقق تولید ۱۰۰ میلیون تن محصولات پتروشیمی که برای برنامه پنجم توسعه (۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴) برنامه‌ریزی شده، نیاز به ۷۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید است تا ارزش تولیدات پتروشیمی ایران از ۲۰ میلیارد کنونی به ۴۰ میلیارد برسد.
به گفته وی، همچنین برای توسعه بخش پتروشیمی ایران به لیسانس‌های فنی، تجهیزات، اعتبار لازم، مدیریت، فناوری و سرمایه‌های خارجی نیاز داریم.
هم اکنون پتروشیمی‌های ایران روزانه نیاز به ۳۵ میلیون متر مکعب خوراک گاز طبیعی دارند که بر اساس گزارش وزارت نفت، فعلا به خاطر کمبود گاز تنها ۱۷ میلیون متر مکعب گاز به این واحدها تحویل داده می‌شود. اوایل بهمن‌ماه وزارت نفت ایران از پتروشیمی‌ها خواست که با حداقل ظرفیت کار کنند تا قطعی گاز در بخش خانگی اتفاق نیفتد.
غیر از این مشکلات داخلی، بر اساس گزارشی که در سال ۸۸ وزارت صنعت و معدن ایران با نام «برنامه راهبردی فراورده‌های پتروشیمی» در پورتال اینترنتی خود منتشر کرد و آخرین ویرایش آن اردیبهشت سال جاری انجام شده است، ۸۵ درصد از تکنولوژی و لیسانس‌های فنی پتروشیمی‌های ایران از کشورهای اروپایی خریده شده است که سهم آلمان ۳۵ درصد، بریتانیا ۱۸ درصد، فرانسه ۱۲ و هلند ۱۱ درصد است.
این گزارش می‌افزاید که بیش از نیمی از محصولات تولیدی کشور تا سال ۱۳۹۳ به این ۴ کشور وابسته خواهد بود، البته این آمار جدا از طرح‌هایی هستند که در حال انتخاب لیسانسور هستند که قاعدتاً با توجه به پیشرو بودن این کشورها در این حوزه، تکنولوژی مابقی تولیدات این صنعت در سال‌های آتی نیز که در حدود ۲۲ درصد است، توسط همین کشورها باید تأمین شود.
با ادامه تحریم‌ها و سردرگمی شرکت‌های بین‌المللی، هنوز معلوم نیست که آیا ایران موفق به دو برابر کردن ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی در چند سال آینده خواهد شد یا نه، اما آن چه نویدبخش است، افزایش ۱۷۷ درصدی صادرات محصولات پتروشیمی ایران در سه ماهه گذشته، نسبت به هفت ماه اول سال جاری است.
متوسط صادرات ماهانه پتروشیمی ایران در هفت ماه اول سال ۹۲ حدود ۸۰۰ میلیون دلار بود که این رقم در سه ماهه گذشته به بالای یک میلیارد و ۴۴۲ میلیون دلار رسیده است.
به گزارش روز چهارشنبه، ۲۳ بهمن‌ماه، خبرگزاری مهر، وی از آمریکا انتقاد کرده است که هشدارهای آمریکا علیه همکاری تجاری با ایران، شرکت‌های خارجی را در مورد مجاز بودن همکاری با این کشور حتی در زمینه‌هایی که تحریم‌ها لغو شده سردرگم کرده است.
ایران با ۳۳٫۶ تریلیون متر مکعب، معادل ۱۸ درصد کل ذخایر گاز دنیا، بزرگ‌ترین دارنده میادین گازی جهان است. ذخایر نفت ایران نیز با ۱۵۳ میلیارد بشکه، چهارمین جایگاه را در میان کشورها دارد.
با این حال این کشور هنوز از مرحله خام‌فروشی منابع زیرزمینی خود چندان فاصله ملموسی نگرفته است. با نگاهی به فهرست محصولات پتروشیمی صادراتی ایران مشخص می‌شود که عمده‌ترین آنها محصولات پایه و واسطه‌ای است که خود به عنوان خوراک برای تولید محصولات پتروشیمی با ارزش افزوده بالاتر استفاده می‌شود.
بر اساس گزارش گمرک، محصولات پتروشیمی در ۱۰ ماهه اول سال جاری خورشیدی بیش از ۲۶ درصد صادرات غیرنفتی ایران را تشکیل داده که عمده‌ترین آنها پروپان، بوتان، اوره، متانول، پلی‌اتیلن گرید فیلم، قیر نفت (محصول پالایشگاهی) بوده است. هیچ یک از این موارد جزء محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا حساب نمی‌شود و تقریبا خام‌فروشی است.
در همین بازه زمانی ایران اقدام به واردات محصولات پتروشیمی با ارزش افزوده بالا نیز کرده است که حجم آن چشمگیر است. برای نمونه، ایران در ۱۰ ماه اول سال بیش از ۳۰۰ میلیون دلار واردات انواع پلی‌استیرن و ۱۱۱ میلیون دلار پلی اورتان و حدود ۱۸۰ میلیون دلار روپوش لاستیک چرخ و الیافت پلی‌استر کرده است.
سهم تولید فراورده‌های پتروشیمی ایران در تولید ناخالص ملی ایران در سال ۲۰۰۴ حدود ۱٫۲۹ درصد بود که این رقم در سال ۹۰ به ۱٫۵ درصد رسید و طی دو سال گذشته تغییر چندانی نکرده است.
ظرفیت پالایشگاهی ایران حدود ۵۷ میلیون تن است، اما منصور معظمی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان پتروشیمی، تابستان سال گذشته اعلام کرد که ۲۶ درصد از ظرفیت نصب شده پتروشیمی کشور بلااستفاده مانده است.
وی چهار عامل برای عدم استفاده از ظرفیت پتروشیمی‌ها را کمبود خوراک، اشکالات ناشی از کیفیت تجهیزات، اشکالات متاثر از دانش فنی و محدودیت‌های صادرات و در نتیجه افزایش موجودی محصولات برشمرده بود.
صادرات محصولات پتروشیمی ایران در سال ۹۰ حدود ۱۵ میلیارد دلار بود که در سال گذشته ۳۳ درصد کاهش یافت و این رقم در ۱۰ ماهه اول سال جاری به ۹ میلیارد دلار رسیده است.
وابستگی به تکنولوژی خارجی
بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران، می‌گوید که برای تحقق تولید ۱۰۰ میلیون تن محصولات پتروشیمی که برای برنامه پنجم توسعه (۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴) برنامه‌ریزی شده، نیاز به ۷۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید است تا ارزش تولیدات پتروشیمی ایران از ۲۰ میلیارد کنونی به ۴۰ میلیارد برسد.
به گفته وی، همچنین برای توسعه بخش پتروشیمی ایران به لیسانس‌های فنی، تجهیزات، اعتبار لازم، مدیریت، فناوری و سرمایه‌های خارجی نیاز داریم.
هم اکنون پتروشیمی‌های ایران روزانه نیاز به ۳۵ میلیون متر مکعب خوراک گاز طبیعی دارند که بر اساس گزارش وزارت نفت، فعلا به خاطر کمبود گاز تنها ۱۷ میلیون متر مکعب گاز به این واحدها تحویل داده می‌شود. اوایل بهمن‌ماه وزارت نفت ایران از پتروشیمی‌ها خواست که با حداقل ظرفیت کار کنند تا قطعی گاز در بخش خانگی اتفاق نیفتد.
غیر از این مشکلات داخلی، بر اساس گزارشی که در سال ۸۸ وزارت صنعت و معدن ایران با نام «برنامه راهبردی فراورده‌های پتروشیمی» در پورتال اینترنتی خود منتشر کرد و آخرین ویرایش آن اردیبهشت سال جاری انجام شده است، ۸۵ درصد از تکنولوژی و لیسانس‌های فنی پتروشیمی‌های ایران از کشورهای اروپایی خریده شده است که سهم آلمان ۳۵ درصد، بریتانیا ۱۸ درصد، فرانسه ۱۲ و هلند ۱۱ درصد است.
این گزارش می‌افزاید که بیش از نیمی از محصولات تولیدی کشور تا سال ۱۳۹۳ به این ۴ کشور وابسته خواهد بود، البته این آمار جدا از طرح‌هایی هستند که در حال انتخاب لیسانسور هستند که قاعدتاً با توجه به پیشرو بودن این کشورها در این حوزه، تکنولوژی مابقی تولیدات این صنعت در سال‌های آتی نیز که در حدود ۲۲ درصد است، توسط همین کشورها باید تأمین شود.
با ادامه تحریم‌ها و سردرگمی شرکت‌های بین‌المللی، هنوز معلوم نیست که آیا ایران موفق به دو برابر کردن ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی در چند سال آینده خواهد شد یا نه، اما آن چه نویدبخش است، افزایش ۱۷۷ درصدی صادرات محصولات پتروشیمی ایران در سه ماهه گذشته، نسبت به هفت ماه اول سال جاری است.
متوسط صادرات ماهانه پتروشیمی ایران در هفت ماه اول سال ۹۲ حدود ۸۰۰ میلیون دلار بود که این رقم در سه ماهه گذشته به بالای یک میلیارد و ۴۴۲ میلیون دلار رسیده است.
