دو پرسش عمده بر صد و چهل و سومين نشست فوق العاده وزيران «اوپک»، که روز پنجشنبه در ابوجا پايتخت نيجريه برگزار می شود، سنگينی می کند: چگونگی حفظ بهای نفت بالای هر بشکه شصت دلار، و نحوه مقابله با کاهش ارزش دلار در برابر ديگر ارزهای بين المللی.
در نشست ماه اکتبر «اوپک» در دوحه، کشور های عضو سازمان تصميم گرفتند به منظور جلوگيری از کاهش بهای نفت، توليد رسمی خود را از آغاز ماه نوامبر يک ميليون و دويست هزار بشکه در روز کاهش دهند.
آيا نشست امروز «اوپک» در ابوجا سقف توليد سازمان را پايين تر خواهد آورد؟ با توجه به وضعيت بازار و موضعگيری غالب در ميان نمايندگان کشور های عضو، حفظ توليد در سطح کنونی محتمل ترين گزينه به نظر می رسد .
و اما پرسش دوم: آيا اعضای «اوپک»، به دليل کاهش قدرت خريدشان در پی سقوط ارزش دلار آمريکا، نقش ممتاز اسکناس سبز را در معاملات نفتی بين المللی تغيير خواهند داد؟ به رغم نگرانی صادر کنندگان نفت از وضعيت دلار، بعيد به نظر می رسد نشست امروز «اوپک» جای مهمی را به اين مسئله اختصاص دهد .
ولی در ورای اين دو پرسش، نکته ای که اين روز ها توجه ناظران مسايل نفتی بين المللی را به خود جلب کرده، چشم انداز گسترش «اوپک» است .
نيجريه آخرين کشوری است که در سال ۱۹۷۱ به اين سازمان راه يافت. بعد از گذشت سی و پنج سال، آنگولا نخستين کشوری خواهد بود که به احتمال قريب به يقين، در ماه مارس ۲۰۰۷، بر کرسی دوازدهمين عضو «اوپک» تکيه خواهد زد. کشور آمريکايی اکوادور نيز، که در سال ۱۹۹۲ «اوپک» را ترک گفت، خواستار بازگشت به اين سازمان شده است. بوليوی هم زنگ ورود به «اوپک» را به صدا در آورده و گويا سودان نيز وسوسه پيوستن به اين سازمان را دارد .
«اوپک» در سپتامبر ۱۹۶۰ ميلادی با شرکت ايران، عراق، کويت، عربستان سعودی و ونزوئلا در بغداد پايه گذاری شد و در دهه ۱۹۷۰ ميلادی، با به لرزه در آمدن اقتصاد کشور های پيشرفته صنعتی در پی دو «شوک» بر خاسته از اوجگيری بی سابقه بهای نفت، اقتدار آن به اوج رسيد .
اما از نخستين سال های ۱۹۸۰ ميلادی، با کاهش بهای نفت، ونيز جنگ ايران و عراق و ديگر درگيری های ميان اعضای «اوپک»، اين سازمان در سراشيب افتاد و سال های سال از تاثير گذاری بر بازار جهانی نفت به سود کشور های صادر کننده اين کالا، ناتوان ماند .
در سال ۱۹۹۸، همزمان با سقوط قیمت نفت به سطح بشکه ای هشت دلار، کم نبودند کارشناسانی که از مرگ قريب الوقوع «اوپک» سخن می گفتند.
اما در پی تغييرات به وجود آمده در سياست ايران در دوران زمامداری محمد خاتمی و نزديک شدن مواضع تهران و رياض، «اوپک» جانی تازه گرفت و با استفاده از پويايی دوباره اقتصاد بين المللی، در بازگرداندن رونق به بازار جهانی نفت نقشی مهم ايفا کرد، رونقی که همچنان ادامه دارد .
امروز «اوپک» اقتدار گذشته خود را باز يافته و آماده پذيرش کشور هايی تازه می شود که بعضی از آنها می توانند، با پيوستن به ايران و ونزوئلا، وزنه مخالفان غرب را در درون اين سازمان سنگين تر کنند. همين چشم انداز، «آژانس بين المللی انرژی» را، که سخنگوی کشور های پيشرفته مصرف کننده نفت است، نگران کرده است .
با اين همه حتی اگر چهار کشور تازه (آنگولا، اکوادور، سودان و بوليوی) نيز به «اوپک» بپيوندد، وزنه آنها چنان نيست که در شکلبندی توليد و بازرگانی جهانی نفت تغييری بنيادی به وجود آورد.
شماری از صادر کنندگان عمده نفت – روسيه، مکزيک، کانادا، نروژ- همچنان خارج از حوزه فعاليت «اوپک» قرار دارند و کشور های عضو اين سازمان در حال حاضر تنها چهل در صد نفت جهان را توليد می کنند .
