با گذشت بیش از یک سال از آغاز فعالیت دولت نهم، ترسیم چشم‌اندازی مشخص برای سینمای ایران کار دشواری به نظر می‌رسد. سیاست‌های سینمایی بخصوص در بعد نظارتی و ممیزی با تناقض‌های آشکاری روبرو است که تحلیل وضعیت آینده را سخت می‌کند.
از یک سو بر خلاف انتظارها، اداره کل نظارت و ارزشیابی معاونت امور سینمایی مجوز نمایش بسیاری از فیلم‌های «مساله دار» سال‌های اخیر را صادر کرده و این فیلم‌ها در طول یک سال گذشته روی پرده سینماها رفته‌اند و از سوی دیگر اقدام‌های سختگیرانه‌ای برای صدور مجوز ساخت فیلم‌های جدید انجام می‌شود و تمهیدهایی برای کنترل سینماگران به کار می‌رود. دخالت معاونت امور سینمایی در تحولات مربوط به خانه سینما، بردن سینماگران به دیدار با رهبر جمهوری اسلامی و اعلام «بیعت» آنها با آیت‌الله خامنه‌ای، ایجاد محدودیت در برگزاری جشن سینمای ایران و تبدیل آن به یک رویداد کاملا دولتی و تهدید تهیه‌کنندگان به منظور عدم پخش تبلیغ فیلم‌های سینمایی از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان از جمله این اقدام‌هاست.
اما در یک نگاه گذرا، سیاست‌های سینمایی جدید از آنچه پس از پیروزی محمود احمدی‌نژاد در انتخابات سال گذشته پیش‌بینی می‌شد، متعادل‌تر است. انتخاب محمدرضا جعفری جلوه به عنوان معاون امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در مقام مدیر شبکه اول تلویزیون جمهوری اسلامی با معاونان پیشین سینمایی ارشاد روابط گرم و همکاری نزدیکی داشت، نشان داد که دولت نهم قصد ندارد حداقل در حوزه سینما شمشیر را از رو ببندد.
نخستین آزمون مدیران سینمایی جدید، برگزاری بیست و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر بود. درحالی‌که تصور می‌شد بسیاری از فیلم‌های تولید شده امکان نمایش در جشنواره را نیابند، نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه فیلمساز معترضی مثل جعفر پناهی پس از سال‌ها مجوز حضور فیلمش در جشنواره فجر را به دست آورد. آفساید هرچند در بخش مهمان جشنواره به نمایش درآمد، اما به اندازه کافی فرصت دیده شدن را پیدا کرد و سپس به محاق توقیف رفت. البته عدم صدور مجوز اکران عمومی این فیلم قابل پیش بینی بود، اما خوشبین ترین ناظران هم برای نمایش آن در جشنواره هیچ شانسی قائل نبودند.
البته آسان‌گیری‌هایی از این دست، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را با مشکلاتی روبرو کرده و جایگاه حسین صفار هرندی را نزد سیاستمداران و طرفداران تندرو دولت متزلزل ساخته است. پس ازجشنواره برخی نمایندگان مجلس از نحوه برگزاری آن و اکران برخی فیلم‌ها در نیمه دوم سال 84 ابراز ناخشنودی کردند و زمزمه‌هایی مبنی بر سوال و حتی استیضاح وزیر ارشاد به گوش رسید. صفار هرندی پس از برگزاری جشنواره در یک کنفرانس خبری گفت: « آنچه كه در ماه‌هاي اخير نمايش داده شده توليدات فرهنگي قبل از ما است».
بهانه جدید انتقادها نمایش فیلم طبل بزرگ زیر پای چپ (کاظم معصومی) بود که پس از نمایش در بیست و سومین جشنواره فیلم فجر، مجوز نمایش عمومی نگرفته بود. اما اظهارنظرهایی از این دست، انتقادهای تندروها از عملکرد فرهنگی دولت بخصوص در حوزه سینما را متوقف نکرد و این جریان در طول سال 85 هم ادامه یافت. با نزدیک شدن به نخستین سالگرد آغاز فعالیت دولت نهم و هفته دولت این موضعگیری‌ها به شکل آشکارتری منتشر شد. یکم شهریور، ایسنا خبرگزاری دانشجویان ایران متن نامه سرگشاده بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت به وزیر ارشاد را منتشر کرد که در آن از عدم تغيير و تحول در سياست‌هاي فرهنگي به شدت انتقاد شده بود. دو روز بعد، صفار هرندی در جمع مسوولان بسيج دانشجويي کشور در مشهد با انتقادهای مشابهی روبرو شد و ایسنا از قول او نوشت: «درِ سينما را نمي‌توان بست؛ حتی اگر در سينما شاهد زشتي‌هايي هم باشيم كه حاصل بدفهمي‌هاي گذشته و حال ماست، حتی اگر به قيمت خراب شدن امثال بنده باشد و حتی اگر اين عملكردها برخلاف شعارهايي باشد كه در گذش ته مي‌دادم». بهانه جدید انتقادها نمایش فیلم طبل بزرگ زیر پای چپ (کاظم معصومی) بود که پس از نمایش در بیست و سومین جشنواره فیلم فجر، مجوز نمایش عمومی نگرفته بود و تابستان امسال اکران شد. این فیلم ضد جنگ با حضور چهار شخصیت در فضایی محدود می‌گذرد و از زبان یکی از شخصیت‌هایش انتقادهای جدی به جنگ و ریشه‌های ایدئولوژیک آن وارد می‌کند.
شاید به دلیل همین فضای انتقادی باشد که جواد شمقدری فیلمساز و مشاور هنری رئیس جمهور به میدان می‌آید و از عملکرد فرهنگی دولت دفاع می‌کند. او در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس با تاكيد بر اينكه وضعيت فعلي فرهنگي و هنري اصلا مورد قبول و تائيد نيست گفته است: « در صورتي كه همه برنامه‌ها به نحوه احسن اجرا شود، ما بعد از سه سال مي‌توانيم ثمره شيرين تحولات جديد را در حوزه هنر مشاهد كنيم».
در این میان، سکوت معنادار رسانه‌های طرفدار جریان اصلاحات قابل توجه است. آنها همواره سیاست‌های فرهنگی کابینه دوم سید محمد خاتمی را عقب‌نشینی از برنامه‌ها و شعارهای مربوط به فضای باز فرهنگی می‌دانستند و آن را به باد انتقاد می‌گرفتند. اما طی یک سال اخیر در انفعال، شاهد خاموش کشمکش میان مسئولان فرهنگی و افراد تندرو سنت‌گرا بوده‌اند و احتمالا در خفا از آن ابراز رضایت می‌کنند.
از یک سو بر خلاف انتظارها، اداره کل نظارت و ارزشیابی معاونت امور سینمایی مجوز نمایش بسیاری از فیلم‌های «مساله دار» سال‌های اخیر را صادر کرده و این فیلم‌ها در طول یک سال گذشته روی پرده سینماها رفته‌اند و از سوی دیگر اقدام‌های سختگیرانه‌ای برای صدور مجوز ساخت فیلم‌های جدید انجام می‌شود و تمهیدهایی برای کنترل سینماگران به کار می‌رود. دخالت معاونت امور سینمایی در تحولات مربوط به خانه سینما، بردن سینماگران به دیدار با رهبر جمهوری اسلامی و اعلام «بیعت» آنها با آیت‌الله خامنه‌ای، ایجاد محدودیت در برگزاری جشن سینمای ایران و تبدیل آن به یک رویداد کاملا دولتی و تهدید تهیه‌کنندگان به منظور عدم پخش تبلیغ فیلم‌های سینمایی از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان از جمله این اقدام‌هاست.
سیاست‌های سینمایی جدید از آنچه پس از پیروزی محمود احمدی‌نژاد در انتخابات سال گذشته پیش‌بینی می‌شد، متعادل‌تر است.
اما در یک نگاه گذرا، سیاست‌های سینمایی جدید از آنچه پس از پیروزی محمود احمدی‌نژاد در انتخابات سال گذشته پیش‌بینی می‌شد، متعادل‌تر است. انتخاب محمدرضا جعفری جلوه به عنوان معاون امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در مقام مدیر شبکه اول تلویزیون جمهوری اسلامی با معاونان پیشین سینمایی ارشاد روابط گرم و همکاری نزدیکی داشت، نشان داد که دولت نهم قصد ندارد حداقل در حوزه سینما شمشیر را از رو ببندد.
نخستین آزمون مدیران سینمایی جدید، برگزاری بیست و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر بود. درحالی‌که تصور می‌شد بسیاری از فیلم‌های تولید شده امکان نمایش در جشنواره را نیابند، نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه فیلمساز معترضی مثل جعفر پناهی پس از سال‌ها مجوز حضور فیلمش در جشنواره فجر را به دست آورد. آفساید هرچند در بخش مهمان جشنواره به نمایش درآمد، اما به اندازه کافی فرصت دیده شدن را پیدا کرد و سپس به محاق توقیف رفت. البته عدم صدور مجوز اکران عمومی این فیلم قابل پیش بینی بود، اما خوشبین ترین ناظران هم برای نمایش آن در جشنواره هیچ شانسی قائل نبودند.
البته آسان‌گیری‌هایی از این دست، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را با مشکلاتی روبرو کرده و جایگاه حسین صفار هرندی را نزد سیاستمداران و طرفداران تندرو دولت متزلزل ساخته است. پس ازجشنواره برخی نمایندگان مجلس از نحوه برگزاری آن و اکران برخی فیلم‌ها در نیمه دوم سال 84 ابراز ناخشنودی کردند و زمزمه‌هایی مبنی بر سوال و حتی استیضاح وزیر ارشاد به گوش رسید. صفار هرندی پس از برگزاری جشنواره در یک کنفرانس خبری گفت: « آنچه كه در ماه‌هاي اخير نمايش داده شده توليدات فرهنگي قبل از ما است».
بهانه جدید انتقادها نمایش فیلم طبل بزرگ زیر پای چپ (کاظم معصومی) بود که پس از نمایش در بیست و سومین جشنواره فیلم فجر، مجوز نمایش عمومی نگرفته بود.شاید به دلیل همین فضای انتقادی باشد که جواد شمقدری فیلمساز و مشاور هنری رئیس جمهور به میدان می‌آید و از عملکرد فرهنگی دولت دفاع می‌کند. او در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس با تاكيد بر اينكه وضعيت فعلي فرهنگي و هنري اصلا مورد قبول و تائيد نيست گفته است: « در صورتي كه همه برنامه‌ها به نحوه احسن اجرا شود، ما بعد از سه سال مي‌توانيم ثمره شيرين تحولات جديد را در حوزه هنر مشاهد كنيم».
در این میان، سکوت معنادار رسانه‌های طرفدار جریان اصلاحات قابل توجه است. آنها همواره سیاست‌های فرهنگی کابینه دوم سید محمد خاتمی را عقب‌نشینی از برنامه‌ها و شعارهای مربوط به فضای باز فرهنگی می‌دانستند و آن را به باد انتقاد می‌گرفتند. اما طی یک سال اخیر در انفعال، شاهد خاموش کشمکش میان مسئولان فرهنگی و افراد تندرو سنت‌گرا بوده‌اند و احتمالا در خفا از آن ابراز رضایت می‌کنند.
