لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
یکشنبه ۴ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۶:۱۲

نقش کاترین اشتون در مذاکرات اخیر ایران با غرب


لیدی کاترین اشتون (راست) در کنار هیلاری کلینتون، همتای آمریکایی خود
لیدی کاترین اشتون (راست) در کنار هیلاری کلینتون، همتای آمریکایی خود
وب‌سایت خبری «ال مانیتور» بر اساس تازه‌ترین اظهار نظرهای دیپلمات‌های غربی می‌نویسد که گرچه پس از انجام گفت‌وگوهای اخیر در مورد بحران هسته‌ای ایران، دو طرف آن را «مثبت و سازنده» توصیف کردند، شواهدی تازه نشان می‌دهد که این مذاکرات نزدیک بوده است به شکست بینجامد.

ملاقات مذاکره‌کنندگان ارشد دو طرف یعنی سعید جلیلی از ایران و کا‌ترین اشتون از طرف غرب در جریان یک میهمانی شام در محل کنسول‌گری ایران در شهر استانبول صورت گرفته و چند ساعت به طول انجامیده است. به گفته یک دیپلمات اروپایی، صحبت‌های دو طرف در طول این دیدار به موضوع اصلی مذاکرات کشیده نشده، ولی شاید توانسته است زمینه را برای نجات مذاکرات اصلی در روز شنبه فراهم کند.

در پایان مذاکرات رسمی که شنبه شب انجام شد، سعید جلیلی و کا‌ترین اشتون یک بار دیگر به طور جداگانه با یکدیگر ملاقات و گفت‌وگو کردند. این مذاکره ۹۰ دقیقه‌ای در دفتر وزیر خارجه ترکیه برگزار شد.

یک دیپلمات غربی که از روند مذاکرات اطلاع دارد می‌گوید که مسئله اصلی در این دیدار تاکید سعید جلیلی بر تعلیق تحریم نفت ایران توسط اتحادیه اروپا بود که قرار است از اول ماه ژوئیه به اجرا درآید.

دیپلمات‌های غربی می‌گویند که سعید جلیلی در این دیدار با سماجت فراوان و شاید نزدیک به صد بار خواستار لغو یا به تعویق انداختن این تحریم‌ها شده است. کا‌ترین اشتون نیز چند روز پس از پایان گفت‌ؤگو‌ها در اظهار نظرهای خصوصی خود به سماجت سعید جلیلی اشاره کرد.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در آن ملاقات به نماینده ایران می‌گوید که درخواست لغو این تحریم‌ها واقع‌بینانه نیست و علاوه بر این تصمیم‌گیری در این زمینه در حوزه اختیارات او نیست.

گزارشگر وب‌سایت «ال مانیتور» از قول دیپلمات‌های غربی حاضر در این مذاکرات می‌نویسد که بخش اول گفت‌وگو‌ها که صبح روز شنبه انجام شد خیلی مثبت و سازنده به نظر می‌آمد و حتی چنین احساس می‌شد که نمایندگان ایران حاضرند با نمایندگان هر یک از شش کشور دخیل در گفت‌وگو‌ها به طور دوجانبه دیدار و گفت‌وگو کنند. اما در غروب آن روز ایران از دیدار جداگانه با هیئت نمایندگی هر یک از کشور‌ها به غیر از هیئت نمایندگی چین انصراف داده است.

در فاصله دو بخش از گفت‌وگو‌ها در روز شنبه، وزیر خارجه ترکیه برای کمک به تدقیق طرح پیشنهادی ایران با هیئت مذاکره‌کننده این کشور دیدار کرده و احتمالا مقامات ترکیه در این ملاقات به نمایندگان ایران پیشنهاد کرده‌اند که به طور جداگانه با هیئت‌های دیپلماتیک هر یک از کشور‌ها ملاقات کنند.

سخنگوی وزارت خارجه ترکیه این حد از میانجی‌گری وزیر خارجه آن کشور را تکذیب و تاکید می‌کند که تنها نقشی که احمد داووداوغلو ایفا کرده است فراهم کردن زمینه برای دیدار جداگانه و مجدد سعید جلیلی و کا‌ترین اشتون بوده است.

به نظر می‌رسد که مقامات ایرانی نیز نمی‌خواهند چنین نقش مهمی را به مقامات ترکیه بدهند و با توجه به بروز مشکلات اخیر در مناسبات دو کشور بر سر بحران سوریه، یکی از دیپلمات‌های ایران گفته است که ایران به میانجی‌گری یا کمک داووداوغلو برای تسهیل دیدار بین نمایندگان دو طرف نیازی نداشته و ندارد.

نکته دیگری که باعث شد فضای ابهام و سردرگمی در این مذاکرات ایجاد شود خبری بود که خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، بعدازظهر روز شنبه مخابره کرد و مدعی شد که سعید جلیلی با درخواست نماینده آمریکا برای مذاکرات جداگانه موافقت کرده است.

این خبر به فاصله چند ساعت تکذیب شد. وندی شرمن، رئیس هیئت آمریکایی، در واکنش به این شایعه گفت: «ما از چنین چیزی خبر نداریم، ولی در عین حال برای انجام هر گونه دیدار و گفت‌وگویی آماده‌ایم.»

یک دیپلمات غربی حاضر در گفت‌وگوهای استانبول می‌گوید که در طول مذاکرات بین هیئت نمایندگی ایران و هیئت‌های نمایندگی شش کشور به نظر می‌رسید که نمایندگان ایران با دقت به سخنان همه توجه می‌کنند و واکنش و رفتار آنها به هنگام سخنان وندی شرمن، نماینده دولت آمریکا، نشان می‌داد که هیئت ایرانی با تمرکز و دقت فراوان سخنان وی را دنبال می‌کند.

به گفته دیپلمات‌های غربی، مسلما انجام مذاکرات دوجانبه بین هیئت‌های ایرانی و آمریکایی می‌توانست بر میزان اعتماد حاصل از این دوره مذاکرات بیفزاید، ولی عملی نشدن چنین دیداری را نباید به معنای نقطه‌ضعف یا ناکامی این دوره از گفت‌وگو‌ها تلقی کرد.

گزارشگر وب‌سایت «ال مانیتور» در پایان این گزارش به نقش ویژه کا‌ترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در این مذاکرات اشاره کرده و از قول دیپلمات‌های غربی می‌نویسد که وی ضمن اتخاذ موضعی بسیار قاطع و سرسختانه در مقابل ایران در عین حال توانسته است فضای لازم برای ادامه گفت‌وگو را تضمین کند. علاوه بر این باید در نظر داشت که وظیفه وی به عنوان سرپرست هیئت‌های اعزامی از سوی کشورهای پنج به علاوه یک بسیار دشوار است، چون حفظ موضعی واحد در بین همه این کشور‌ها کار ساده‌ای نیست.

با توجه به این که روند مذاکرات بر سر بحران هسته‌ای ایران حدود یک سال و نیم متوقف شده بود کا‌ترین اشتون در جریان دیدار جداگانه خود در طول مهمانی شام در غروب روز جمعه توانست شرایط مساعدی را برای مذاکرات رسمی در روز شنبه فراهم کند. در عین حال خانم اشتون ضمن رد درخواست ایران برای لغو یا تعلیق تحریم نفت ایران از سوی اتحادیه اروپا، توانست انجام دور بعدی مذاکرات هسته‌ای را تضمین کند.

دور بعدی مذاکرات روز ۲۳ ماه مه در شهر بغداد انجام خواهد شد و زمان‌بندی آن فقط دو هفته دیر‌تر از تاریخی است که دولت آمریکا مد نظر داشت. ظاهرا دلیل این تاخیر دو هفته‌ای برنامه‌ها و گرفتاری‌های کاری خانم اشتون بوده است. شاید این حد از تاخیر تصمیمی عمدی از سوی کا‌ترین اشتون باشد تا به دو طرف فرصت بیشتری برای دور بعدی مذاکرات بدهد.
XS
SM
MD
LG