دانشگاه‌های ایران در روز ۱۶ آذر، روز دانشجو، شاهد تجمع دو گروه متفاوت بود: نخست هواداران رهبر و دولت جمهوری اسلامی ایران، و دیگری دانشجویان منتقد و مخالف دولت.
بر اساس گزارش‌ها، دانشجویان مخالف در تجمع‌هایی که در دانشگاه‌های مختلف شهر تهران، قزوین و گیلان برگزار کردند، ضمن درخواست آزادی زندانیان سیاسی، شعارهایی مانند «مرگ بر دیکتاتور» سر دادند.
سعید قاسمی‌نژاد، سخنگوی دانشجویان لیبرال در خارج از ایران، که مقیم پاریس است، در مورد تجمع‌های دانشجویان مخالف به رادیوفردا می‌گوید:
هر ساله این یک سنت است، از دهه ۱۳۳۰ که دانشگاه‌های ما در روز ۱۶ آذرماه شلوغ بوده است. در زمان شاه در بسیاری از سال‌ها، یک هفته قبل و یک هفته بعد از ۱۶ آذرماه، دانشگاه‌های ما تعطیل می‌شد، چون حکومت نمی‌توانست آن را کنترل کند.
این که روز ۱۶ آذرماه دانشگاه‌ها فعالیت داشته باشند و شلوغ باشند طبیعی است و نشانه اتفاق خاصی نیست.
آن طرف ماجرا هم وقتی حکومت گفت که کاملا فتنه را خوابانده‌ایم و هیچ اتفاقی در دانشگاه‌ها رخ نمی‌دهد، دیدیم که این اتفاق نیافتاده است. و من هم فکر نمی‌کنم آن بخش امنیتی حکومت که واقعا اطلاع دقیقی دارد، این تصور را داشته باشد.
این طرف هم اگر رسانه‌ها و فعالین جنبش سبز باورشان این باشد که این اتفاقی که روز ۱۶ آذرماه افتاده یک اتفاق استثنایی است و اثری استثنایی هم خواهد داشت، به اعتقاد من اشتباه می‌کند.
جنبش دانشجویی همراه با سایر جنبش‌های اجتماعی یک سری مطالباتی دارد. تا زمانی که آن مطالبات هست، این اعتراضات هم کمابیش، کمی کمتر یا کمی بیشتر وجود دارد. به این لحاظ به اعتقاد من اتفاق خیلی خاص و ویژه‌ای نیافتاده است.
اما یک چیز که به نظرم خیلی جالب است و باید به آن توجه کرد این است که دولت آقای احمدی‌نژاد اجازه داده است که در سالن شهید چمران در دانشکده فنی، اصلاح‌طلبان حضور داشته باشند و در آنجا مراسم بزرگداشت روز ۱۶ آذر را برگزار کنند.
به اعتقاد من دولت می‌خواسته تست کند و ببیند که در این روز چه قدر جمعیت حاضر می‌شوند. چه تعداد دانشجو شرکت می‌کنند؟ و چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
به هر حال باید این را هم در نظر داشت که اگر یک مقدار فضا بازتر باشد، دانشجوها حاضر می‌شوند و مطالبات‌شان را بیان می‌کنند و مطالبات‌شان هم تند خواهد بود.
تاثیر مثبتی بر جامعه خواهد داشت. بعد از ۲۲ بهمن‌ماه سال گذشته جامعه ما هنوز هم معترض است. ولی راهی برای نشان دادن این اعتراضات نمی‌یابد. هر بار که ما یک همبستگی اعتراض‌آمیز را شاهد باشیم، آن توده‌هایی که معترضند، اما فرصتی برای ابراز آن اعتراض نمی‌یابند، امیدوار می‌شوند.
به این لحاظ این فرصتی که در روز ۱۶ آذرماه ایجاد شد اثر مثبتی خواهد داشت. همبستگی اجتماعی را بین معترضین بیشتر خواهد کرد. امید را به آنها تا حدودی باز خواهد گرداند.
همزمان با تجمع دانشجویانی که در برخی دانشگاه‌ها صورت گرفت، هواداران دولت جمهوری اسلامی هم تظاهراتی را به مناسبت روز دانشجو برگزار کردند که بر اساس گزارش‌هایی که منتشر شد بیشتر وجه «ضدامپریالیستی» داشت.
در همان اتفاق مادری که در روز دانشجو در دهه ۳۰ افتاد ما واقعا نمی‌دانیم که آن دانشجویانی که کشته شدند خواسته‌هایشان ضد امپریالیستی بوده یا اعتراض به دولت وقت بوده است.
آن چه که ما می‌دانیم این است که در سال‌های اخیر جنبه دموکراسی‌خواهانه اعتراضات روز ۱۶ آذرماه بیشتر بوده است. در سال‌های اخیر حداقل در بخش‌های منتقد حکومت تاکید بر جنبه ضد امپریالیستی را شما خیلی شاهد نیستید، و وجهی که بر آن تاکید می‌شود بیشتر وجه دموکراتیک آن است.
اگر چه آقای احمدی‌نژاد و کلا حکومت جمهوری اسلامی خیلی روی وجه ضد امپریالیستی آن تاکید می‌کند، به نظر من این تاکید موفق نبوده است.
به هر حال آن کسانی که در روز ۱۶ آذرماه اعتراض کردند پیشینه مشخصی داشتند و آنها را نمی‌شود به هیچ وجه به این گرایش وصل کرد.
حتی اگر آقای احمدی‌نژاد برود و با همسر دکتر فاطمی هم دیدار کند باز هم هیچ جور نمی‌شود این کسانی را که در آن روز شهید شدند با بسیجیان امروز وصل کرد.
بر اساس گزارش‌ها، دانشجویان مخالف در تجمع‌هایی که در دانشگاه‌های مختلف شهر تهران، قزوین و گیلان برگزار کردند، ضمن درخواست آزادی زندانیان سیاسی، شعارهایی مانند «مرگ بر دیکتاتور» سر دادند.
سعید قاسمی‌نژاد، سخنگوی دانشجویان لیبرال در خارج از ایران، که مقیم پاریس است، در مورد تجمع‌های دانشجویان مخالف به رادیوفردا می‌گوید:
هر ساله این یک سنت است، از دهه ۱۳۳۰ که دانشگاه‌های ما در روز ۱۶ آذرماه شلوغ بوده است. در زمان شاه در بسیاری از سال‌ها، یک هفته قبل و یک هفته بعد از ۱۶ آذرماه، دانشگاه‌های ما تعطیل می‌شد، چون حکومت نمی‌توانست آن را کنترل کند.
این که روز ۱۶ آذرماه دانشگاه‌ها فعالیت داشته باشند و شلوغ باشند طبیعی است و نشانه اتفاق خاصی نیست.
آن طرف ماجرا هم وقتی حکومت گفت که کاملا فتنه را خوابانده‌ایم و هیچ اتفاقی در دانشگاه‌ها رخ نمی‌دهد، دیدیم که این اتفاق نیافتاده است. و من هم فکر نمی‌کنم آن بخش امنیتی حکومت که واقعا اطلاع دقیقی دارد، این تصور را داشته باشد.
این طرف هم اگر رسانه‌ها و فعالین جنبش سبز باورشان این باشد که این اتفاقی که روز ۱۶ آذرماه افتاده یک اتفاق استثنایی است و اثری استثنایی هم خواهد داشت، به اعتقاد من اشتباه می‌کند.
جنبش دانشجویی همراه با سایر جنبش‌های اجتماعی یک سری مطالباتی دارد. تا زمانی که آن مطالبات هست، این اعتراضات هم کمابیش، کمی کمتر یا کمی بیشتر وجود دارد. به این لحاظ به اعتقاد من اتفاق خیلی خاص و ویژه‌ای نیافتاده است.
اما یک چیز که به نظرم خیلی جالب است و باید به آن توجه کرد این است که دولت آقای احمدی‌نژاد اجازه داده است که در سالن شهید چمران در دانشکده فنی، اصلاح‌طلبان حضور داشته باشند و در آنجا مراسم بزرگداشت روز ۱۶ آذر را برگزار کنند.
به اعتقاد من دولت می‌خواسته تست کند و ببیند که در این روز چه قدر جمعیت حاضر می‌شوند. چه تعداد دانشجو شرکت می‌کنند؟ و چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
به هر حال باید این را هم در نظر داشت که اگر یک مقدار فضا بازتر باشد، دانشجوها حاضر می‌شوند و مطالبات‌شان را بیان می‌کنند و مطالبات‌شان هم تند خواهد بود.
- از طرف دیگر، شما فکر می‌کنید بازتاب این حرکتی که در روز دانشجو صورت گرفت، چه تاثیری می‌تواند بر بدنه جامعه داشته باشد؟
تاثیر مثبتی بر جامعه خواهد داشت. بعد از ۲۲ بهمن‌ماه سال گذشته جامعه ما هنوز هم معترض است. ولی راهی برای نشان دادن این اعتراضات نمی‌یابد. هر بار که ما یک همبستگی اعتراض‌آمیز را شاهد باشیم، آن توده‌هایی که معترضند، اما فرصتی برای ابراز آن اعتراض نمی‌یابند، امیدوار می‌شوند.
به این لحاظ این فرصتی که در روز ۱۶ آذرماه ایجاد شد اثر مثبتی خواهد داشت. همبستگی اجتماعی را بین معترضین بیشتر خواهد کرد. امید را به آنها تا حدودی باز خواهد گرداند.
همزمان با تجمع دانشجویانی که در برخی دانشگاه‌ها صورت گرفت، هواداران دولت جمهوری اسلامی هم تظاهراتی را به مناسبت روز دانشجو برگزار کردند که بر اساس گزارش‌هایی که منتشر شد بیشتر وجه «ضدامپریالیستی» داشت.
- به نظر شما وجه تمایز روز دانشجو در شرایط کنونی جنبه ضدامپریالیستی بودن آن است یا جنبه دموکراسی‌خواهانه آن؟
در همان اتفاق مادری که در روز دانشجو در دهه ۳۰ افتاد ما واقعا نمی‌دانیم که آن دانشجویانی که کشته شدند خواسته‌هایشان ضد امپریالیستی بوده یا اعتراض به دولت وقت بوده است.
آن چه که ما می‌دانیم این است که در سال‌های اخیر جنبه دموکراسی‌خواهانه اعتراضات روز ۱۶ آذرماه بیشتر بوده است. در سال‌های اخیر حداقل در بخش‌های منتقد حکومت تاکید بر جنبه ضد امپریالیستی را شما خیلی شاهد نیستید، و وجهی که بر آن تاکید می‌شود بیشتر وجه دموکراتیک آن است.
اگر چه آقای احمدی‌نژاد و کلا حکومت جمهوری اسلامی خیلی روی وجه ضد امپریالیستی آن تاکید می‌کند، به نظر من این تاکید موفق نبوده است.
به هر حال آن کسانی که در روز ۱۶ آذرماه اعتراض کردند پیشینه مشخصی داشتند و آنها را نمی‌شود به هیچ وجه به این گرایش وصل کرد.
حتی اگر آقای احمدی‌نژاد برود و با همسر دکتر فاطمی هم دیدار کند باز هم هیچ جور نمی‌شود این کسانی را که در آن روز شهید شدند با بسیجیان امروز وصل کرد.
