تحویل سلاح‌های تازه به نیروهای مسلح عربستان و همچنین ایستادگی در کنار ریاض به منظور دفاع از امنیت خلیج فارس و گشوده نگاه داشتن تنگه هرمز از جمله مهم‌ترین موضوعات مطرح در مذاکرات روز جمعه بین پادشاه عربستان و نخست وزیر بریتانیاست.
عربستان مهم‌ترین شریک تجاری و اقتصادی بریتانیا در خاورمیانه محسوب می‌شود. متقابلاً بریتانیا از جمله متحدان بزرگ سیاسی و شرکای عمده تجاری عربستان است.
میزان سرمایه‌گذاری‌های مستقیم عربستان در بریتانیا به ۶۲ میلیارد پوند بالغ می‌شود. علاوه بر همکاری‌های فنی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، بریتانیا در ردیف بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان نیازهای تسلیحاتی عربستان قرار دارد.
از زمان شکل گرفتن «بهار عرب» در کشورهای مسلمان خاورمیانه، و به‌خصوص با از دست دادن حسنی مبارک به عنوان یک متحد قدرتمند منطقه‌ای، عربستان بیش از پیش افزایش ظرفیت و قدرت نظامی خود را مورد توجه قرار داده است.
حضور نظامی ۸ ماه گذشته عربستان در بحرین و کسب موفقیت در مهار نا‌آرامی‌های سیاسی منامه، موجب شد که دولت ریاض مسئولیت کامل دفاع از پادشاهی سعودی و حفظ امنیت منطقه‌ای را بر عهده ظرفیت‌های داخلی خود قرار دهد.
بروز بحران جاری در آب‌های خلیج فارس و تهدید تهران به مسدود ساختن تنگه هرمز، در ادامه رویارویی جامعه جهانی با طرح‌های توسعه اتمی تهران، برنامه‌های افزایش قدرت نظامی عربستان را اینک سرعت بیشتری بخشیده است.
سرانه هزینه‌های دفاعی
عربستان طی ده سال گذشته یکی از بالا‌ترین هزینه‌های سرانه نظامی در جهان را در انحصار خود داشته است. طی سال گذشته سرانه هزینه‌های دفاعی آن کشور که بیشتر مربوط به خرید ادوات پیشرفته نظامی، به‌خصوص تجهیزات نیروی هوایی بوده، به ۱۸۰۰ دلار بالغ شده است. در زمان مشابه هزینه سرانه دفاعی چین کمتر از ۸۰ دلار، هند ۵۰ دلار و پاکستان ۴۰ دلار بود.
بر این اساس عربستان سال گذشته ۱۱.۸ درصد از درآمد ناخالص ملی خود را به هزینه‌های دفاعی تخصیص داده است، حال آن که سهم نیروهای مسلح آمریکا از تولیدات ناخالص ملی آن کشور ۴.۷ درصد، ترکیه ۳ درصد و ایران تنها ۱.۸ درصد بوده است.
جز امارات و عربستان که نام آنها در صدر لیست کشورهای دارای بالا‌ترین هزینه‌های نظامی جهان قرار دارد، دیگر کشورهای جنوبی خلیج فارس مانند کویت و قطر نیز با تفاوت‌های اندک، در ردیف ده کشور دارای بالا‌ترین سرانه هزینه‌های نظامی، نسبت به ارزش تولیدات ملی، قرار دارند.
با این وجود عربستان مصمم است که با استفاده از اندوخته‌های مالی عظیم، ظرفیت‌های دفاعی خود را بیش از پیش تقویت کند.
سرخوردگی از آمریکا
پادشاهی عربستان از نحوه برخورد دولت اوباما با جنبش آزادی‌خواهی موسوم به «بهار عرب» در منطقه خلیج فارس و شمال آفریقا چندان خشنود نیست.
پس از رویداد تروریستی ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ و متعاقب آن اشغال عراق از سوی نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۰۳، دولت جرج بوش نیز با ابتکار وزیر خارجه خود، کوندالیزا رایس، تحت عنوان «طرح خاورمیانه بزرگ» تغییرات سیاسی در ریاض را مورد توجه قرار داده بود.
از این لحاظ عربستان کاهش حضور نیروهای آمریکایی در آن کشور و تکیه بر نیروهای مسلح خود در جهت تحکیم وضعیت داخلی و همچنین داشتن توان کافی برای مقابله با چالش‌های منطقه‌ای به‌خصوص در قبال جمهوری اسلامی ایران را ضروری دانسته و در دستور کار قرار داده است.
در جهت تحقق این سیاست، فرماندهی نیروی هوایی آمریکا در منطقه که پیشتر در عربستان سعودی مستقر بود اینک به قطر منتقل شده است. در جهت تامین سخت‌افزار‌های نظامی مورد نیاز و همچنین آموزش نیروهای مسلح نیز، عربستان به سیاست متنوع ساختن منابع به جای تکیه غالب به آمریکا روی کرده است.
علاقه‌مندی بریتانیا به داشتن نقش سیاسی فعال در خلیج فارس، و حضور نظامی آن کشور در منطقه، جاذبه‌های توسعه همکاری با لندن را برای پادشاهی سعودی افزایش داده است.
در همین حال رکود جاری اقتصادی در بریتانیا که صرفه‌جویی در هزینه‌های دفاعی آن کشور را اجتناب‌ناپذیر ساخته، از یک سو، و از سوی دیگر عزم همزمان عربستان دایر بر تسریع در اجرای برنامه‌های توسعه توان نظامی آن کشور، ضمن کاهش تکیه بر آمریکا، همکاری نزدیک لندن و ریاض را از جاذبه‌های تازه‌ای برخوردار کرده است.
گفت‌وگوهای روز جمعه نخست وزیر بریتانیا با پادشاه و ولیعهد عربستان، در کنار بررسی زمینه‌های گسترش همکاری‌های دوجانبه، این بخش مهم از علائق مشترک و مکمل رهبران دو کشور را مورد توجه خاص قرار خواهد داد. در اوج تنش جاری در منطقه خلیج فارس، نخست وزیر بریتانیا دومین چهره برجسته جهانی است که همزمان با نخست وزیر چین راهی دیدار با سران عربستان سعودی می‌شود.
عربستان مهم‌ترین شریک تجاری و اقتصادی بریتانیا در خاورمیانه محسوب می‌شود. متقابلاً بریتانیا از جمله متحدان بزرگ سیاسی و شرکای عمده تجاری عربستان است.
میزان سرمایه‌گذاری‌های مستقیم عربستان در بریتانیا به ۶۲ میلیارد پوند بالغ می‌شود. علاوه بر همکاری‌های فنی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، بریتانیا در ردیف بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان نیازهای تسلیحاتی عربستان قرار دارد.
از زمان شکل گرفتن «بهار عرب» در کشورهای مسلمان خاورمیانه، و به‌خصوص با از دست دادن حسنی مبارک به عنوان یک متحد قدرتمند منطقه‌ای، عربستان بیش از پیش افزایش ظرفیت و قدرت نظامی خود را مورد توجه قرار داده است.
حضور نظامی ۸ ماه گذشته عربستان در بحرین و کسب موفقیت در مهار نا‌آرامی‌های سیاسی منامه، موجب شد که دولت ریاض مسئولیت کامل دفاع از پادشاهی سعودی و حفظ امنیت منطقه‌ای را بر عهده ظرفیت‌های داخلی خود قرار دهد.
بروز بحران جاری در آب‌های خلیج فارس و تهدید تهران به مسدود ساختن تنگه هرمز، در ادامه رویارویی جامعه جهانی با طرح‌های توسعه اتمی تهران، برنامه‌های افزایش قدرت نظامی عربستان را اینک سرعت بیشتری بخشیده است.
سرانه هزینه‌های دفاعی
عربستان طی ده سال گذشته یکی از بالا‌ترین هزینه‌های سرانه نظامی در جهان را در انحصار خود داشته است. طی سال گذشته سرانه هزینه‌های دفاعی آن کشور که بیشتر مربوط به خرید ادوات پیشرفته نظامی، به‌خصوص تجهیزات نیروی هوایی بوده، به ۱۸۰۰ دلار بالغ شده است. در زمان مشابه هزینه سرانه دفاعی چین کمتر از ۸۰ دلار، هند ۵۰ دلار و پاکستان ۴۰ دلار بود.
بر این اساس عربستان سال گذشته ۱۱.۸ درصد از درآمد ناخالص ملی خود را به هزینه‌های دفاعی تخصیص داده است، حال آن که سهم نیروهای مسلح آمریکا از تولیدات ناخالص ملی آن کشور ۴.۷ درصد، ترکیه ۳ درصد و ایران تنها ۱.۸ درصد بوده است.
جز امارات و عربستان که نام آنها در صدر لیست کشورهای دارای بالا‌ترین هزینه‌های نظامی جهان قرار دارد، دیگر کشورهای جنوبی خلیج فارس مانند کویت و قطر نیز با تفاوت‌های اندک، در ردیف ده کشور دارای بالا‌ترین سرانه هزینه‌های نظامی، نسبت به ارزش تولیدات ملی، قرار دارند.
با این وجود عربستان مصمم است که با استفاده از اندوخته‌های مالی عظیم، ظرفیت‌های دفاعی خود را بیش از پیش تقویت کند.
سرخوردگی از آمریکا
پادشاهی عربستان از نحوه برخورد دولت اوباما با جنبش آزادی‌خواهی موسوم به «بهار عرب» در منطقه خلیج فارس و شمال آفریقا چندان خشنود نیست.
پس از رویداد تروریستی ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ و متعاقب آن اشغال عراق از سوی نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۰۳، دولت جرج بوش نیز با ابتکار وزیر خارجه خود، کوندالیزا رایس، تحت عنوان «طرح خاورمیانه بزرگ» تغییرات سیاسی در ریاض را مورد توجه قرار داده بود.
از این لحاظ عربستان کاهش حضور نیروهای آمریکایی در آن کشور و تکیه بر نیروهای مسلح خود در جهت تحکیم وضعیت داخلی و همچنین داشتن توان کافی برای مقابله با چالش‌های منطقه‌ای به‌خصوص در قبال جمهوری اسلامی ایران را ضروری دانسته و در دستور کار قرار داده است.
در جهت تحقق این سیاست، فرماندهی نیروی هوایی آمریکا در منطقه که پیشتر در عربستان سعودی مستقر بود اینک به قطر منتقل شده است. در جهت تامین سخت‌افزار‌های نظامی مورد نیاز و همچنین آموزش نیروهای مسلح نیز، عربستان به سیاست متنوع ساختن منابع به جای تکیه غالب به آمریکا روی کرده است.
علاقه‌مندی بریتانیا به داشتن نقش سیاسی فعال در خلیج فارس، و حضور نظامی آن کشور در منطقه، جاذبه‌های توسعه همکاری با لندن را برای پادشاهی سعودی افزایش داده است.
در همین حال رکود جاری اقتصادی در بریتانیا که صرفه‌جویی در هزینه‌های دفاعی آن کشور را اجتناب‌ناپذیر ساخته، از یک سو، و از سوی دیگر عزم همزمان عربستان دایر بر تسریع در اجرای برنامه‌های توسعه توان نظامی آن کشور، ضمن کاهش تکیه بر آمریکا، همکاری نزدیک لندن و ریاض را از جاذبه‌های تازه‌ای برخوردار کرده است.
گفت‌وگوهای روز جمعه نخست وزیر بریتانیا با پادشاه و ولیعهد عربستان، در کنار بررسی زمینه‌های گسترش همکاری‌های دوجانبه، این بخش مهم از علائق مشترک و مکمل رهبران دو کشور را مورد توجه خاص قرار خواهد داد. در اوج تنش جاری در منطقه خلیج فارس، نخست وزیر بریتانیا دومین چهره برجسته جهانی است که همزمان با نخست وزیر چین راهی دیدار با سران عربستان سعودی می‌شود.
