پیروزی الماس‌بیک اتَمبایف در انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان بی‌شباهت به پیروزی‌های مهندسی شده کمونیست‌های سابق در انتخابات تشریفاتی دیگر جمهوری‌های آسیای مرکزی، و گام قابل ملاحظه‌ای است به جلو در مسیر استقرار دموکراسی و حاکمیت پارلمانی در این کشور فقیر آسیای مرکزی.
با قرائت بیش از ۹۵ درصد آرا، اتَمبایف، از شمال، در حدود ۶۳ درصد آرا را صاحب شد و دو نامزد جنوبی، هر یک در حدود ۱۵ درصد آرا را به دست آوردند. پیش از آغاز رای‌گیری در این کشور انتظار می‌رفت که عدم موفقیت هر یک از سه نامزد اصلی در کسب بیش از ۵۰ درصد از کل آرا در مرحله اول، برگزاری دور دوم انتخابات را اجتناب‌ناپذیر سازد.
تامچی بیک تاشی‌یف و اداخان مادوماروف، دو رقیب اصلی اتَمبایف و نامزد‌های ملی‌گرای جنوبی، وعده داده بودند که در صورت پیروزی در انتخابات، پایگاه نظامی آمریکا در نزدیکی باشکیک، پایتخت قرقیزستان، را تعطیل خواهند کرد.
از سوی دیگر اتَمبایف وعده داده بود که در صورت پیروزی، حقوق کارمندان دولت را افزایش می‌دهد. او همچنین وعده داد که پایگاه نظامی آمریکا را بعد از پایان قرارداد جاری در سال ۲۰۱۴ تعطیل خواهد کرد.
دو کشور آمریکا و روسیه در قرقیزستان دارای پایگاه نظامی‌اند. اگرچه بعد از خروج اعلام شده نیرو‌های ناتو از افغانستان، نیاز به این پایگاه بزرگ هوایی آمریکا کاهش خواهد یافت، در عین حال واشینگتن مصمم است که این پایگاه نظامی را، به دلیل اهمیت راهبردی فوق‌العاده‌اش در قلب آسیای مرکزی حفظ کند.
فرهنگ اعتراض
قرقیزستان در غرب چین و در جمع چهار همسایه دیگر آسیای مرکزی، کشوری است متفاوت. برخلاف چهار کشور قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان و تاجیکستان که از دو دهه پیش تاکنون به دست مردان اقتدارگرای زمان اتحاد شوروی اداره می‌شوند، مردم قزقیزستان دو رهبر سابق این کشور یعنی عسکر آقایف و جانشین او، باقیف، را با خشونت از کار برکنار ساخته‌اند.
طی نا‌آرامی‌های سال گذشته که به برکناری باقیف انجامید، ۴۴۷ نفر جان خود را از دست دادند. بیشتر نا‌آرامی‌ها در بخش جنوبی کشور روی داد که در آن ازبک‌ها و قرقیز‌ها در مقابل هم قرار دارند.
قرقیزستان اگرچه به دلیل نا‌آرامی‌های داخلی و توسعه فرهنگ اعتراض نزد مردم، بی‌ثبات‌تر از دیگر کشورهای آسیای مرکزی به نظر می‌رسد، در عین حال دارای مطبوعاتی آزاد‌تر و محیطی باز‌تر برای مطرح شدن افکار عمومی است.
طی شش سال گذشته گروه‌های سیاسی متنوع، مطبوعات مستقل و سازمان‌های غیردولتی در این کشور ریشه گرفته‌اند. اتَمبایف، نامزد پیروز انتخابات اخیر، که سرمایه‌داری از نسل تازه است، دارایی خود را از راه چاپ و نشر کتاب، و به‌ویژه فروش نسخه‌های متعدد از رمان معروف «پدرخوانده» به دست آورده است.
رفتار‌های دموکراتیک
بعد از برکناری سال گذشته باقیف از منصب رئیس جمهوری، خانم روزا اوتونبایوا، رهبری موقت کشور را به دست گرفت.
پیش از انجام انتخابات رئیس جمهوری، خانم اوتونبایوا انتخابات مجلس قرقیزستان را برگزار کرد که طی آن حزب ملی‌گرای «اتا- ژورت» به رهبری تاشیف، یکی از دو نامزد رقیب اتَمبایف، به پیروزی رسید.
خانم اوتونبایوا که پیشتر مسئولیت سفارت قرقیزستان در آمریکا و بریتانیا را بر عهده داشته، از نامزد شدن در انتخابات رئیس جمهوری خودداری ورزید.
اتَمبایف، نامزد پیروز انتخابات، نیز که سمت نخست وزیری را عهده‌دار بود، در ماه سپتامبر، به منظور شرکت در انتخابات از سمت خود کناره‌گیری کرد.
انتخابات قرقیزستان را فرستادگان اروپایی و آمریکایی و نمایندگان اعزامی از مسکو نظارت می‌کردند. با وجود پاره‌ای ناهماهنگی‌های پراکنده، تقلب انتخاباتی و سوء رفتار‌های سازمان‌یافته در جریان رای‌گیری گزارش نشد، اگرچه دو نامزد شکست‌خورده اعتراض‌هایی را مطرح ساختند.
آینده قزقیزستان
قرقیزستان، از جمهوری‌های اتحاد شوروی سابق، کشوری است با اندکی بیش از ۵ میلیون جمعیت. از مجموع ۳ میلیون دارندگان حق رای بیش از ۶۰ درصد در انتخابات اخیر شرکت جستند که در هر حال با در نظر گرفتن وضعیت آسیای مرکزی و وجود اختلاف‌های قومی شمال-جنوب، و اختلاف‌های داخلی در جنوب، رقم قابل ملاحظه‌ای به شمار می‌رود.
بیش از ۵۰۰ هزار نفر از اتباع قرقیزستان در روسیه به کار مشغول‌اند و اقتصادش متکی و مرتبط با اقتصاد روسیه. از این لحاظ همکاری نزدیک هر دولتی که در باشکیک به روی کار آید، با دولت مسکو اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
اتَمبایف، نامزد پیروز انتخابات رئیس جمهوری، وعده داده است که مناسبات باشکیک با مسکو را عمیق‌تر خواهد ساخت. در عین حال، ثبات دولت آینده در حفظ تعادل در مناسبات با آمریکا و روسیه است.
اتَمبایف همچنین به خوبی می‌داند که حرکت در مسیری غیردموکراتیک و تکیه بیش از اندازه به حمایت مسکو، دولت آینده وی را به همان سرنوشتی دچار خواهد ساخت که پیشتر آقایف و باقیف تجربه کردند.
با قرائت بیش از ۹۵ درصد آرا، اتَمبایف، از شمال، در حدود ۶۳ درصد آرا را صاحب شد و دو نامزد جنوبی، هر یک در حدود ۱۵ درصد آرا را به دست آوردند. پیش از آغاز رای‌گیری در این کشور انتظار می‌رفت که عدم موفقیت هر یک از سه نامزد اصلی در کسب بیش از ۵۰ درصد از کل آرا در مرحله اول، برگزاری دور دوم انتخابات را اجتناب‌ناپذیر سازد.
تامچی بیک تاشی‌یف و اداخان مادوماروف، دو رقیب اصلی اتَمبایف و نامزد‌های ملی‌گرای جنوبی، وعده داده بودند که در صورت پیروزی در انتخابات، پایگاه نظامی آمریکا در نزدیکی باشکیک، پایتخت قرقیزستان، را تعطیل خواهند کرد.
از سوی دیگر اتَمبایف وعده داده بود که در صورت پیروزی، حقوق کارمندان دولت را افزایش می‌دهد. او همچنین وعده داد که پایگاه نظامی آمریکا را بعد از پایان قرارداد جاری در سال ۲۰۱۴ تعطیل خواهد کرد.
دو کشور آمریکا و روسیه در قرقیزستان دارای پایگاه نظامی‌اند. اگرچه بعد از خروج اعلام شده نیرو‌های ناتو از افغانستان، نیاز به این پایگاه بزرگ هوایی آمریکا کاهش خواهد یافت، در عین حال واشینگتن مصمم است که این پایگاه نظامی را، به دلیل اهمیت راهبردی فوق‌العاده‌اش در قلب آسیای مرکزی حفظ کند.
فرهنگ اعتراض
قرقیزستان در غرب چین و در جمع چهار همسایه دیگر آسیای مرکزی، کشوری است متفاوت. برخلاف چهار کشور قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان و تاجیکستان که از دو دهه پیش تاکنون به دست مردان اقتدارگرای زمان اتحاد شوروی اداره می‌شوند، مردم قزقیزستان دو رهبر سابق این کشور یعنی عسکر آقایف و جانشین او، باقیف، را با خشونت از کار برکنار ساخته‌اند.
طی نا‌آرامی‌های سال گذشته که به برکناری باقیف انجامید، ۴۴۷ نفر جان خود را از دست دادند. بیشتر نا‌آرامی‌ها در بخش جنوبی کشور روی داد که در آن ازبک‌ها و قرقیز‌ها در مقابل هم قرار دارند.
قرقیزستان اگرچه به دلیل نا‌آرامی‌های داخلی و توسعه فرهنگ اعتراض نزد مردم، بی‌ثبات‌تر از دیگر کشورهای آسیای مرکزی به نظر می‌رسد، در عین حال دارای مطبوعاتی آزاد‌تر و محیطی باز‌تر برای مطرح شدن افکار عمومی است.
طی شش سال گذشته گروه‌های سیاسی متنوع، مطبوعات مستقل و سازمان‌های غیردولتی در این کشور ریشه گرفته‌اند. اتَمبایف، نامزد پیروز انتخابات اخیر، که سرمایه‌داری از نسل تازه است، دارایی خود را از راه چاپ و نشر کتاب، و به‌ویژه فروش نسخه‌های متعدد از رمان معروف «پدرخوانده» به دست آورده است.
رفتار‌های دموکراتیک
بعد از برکناری سال گذشته باقیف از منصب رئیس جمهوری، خانم روزا اوتونبایوا، رهبری موقت کشور را به دست گرفت.
پیش از انجام انتخابات رئیس جمهوری، خانم اوتونبایوا انتخابات مجلس قرقیزستان را برگزار کرد که طی آن حزب ملی‌گرای «اتا- ژورت» به رهبری تاشیف، یکی از دو نامزد رقیب اتَمبایف، به پیروزی رسید.
خانم اوتونبایوا که پیشتر مسئولیت سفارت قرقیزستان در آمریکا و بریتانیا را بر عهده داشته، از نامزد شدن در انتخابات رئیس جمهوری خودداری ورزید.
اتَمبایف، نامزد پیروز انتخابات، نیز که سمت نخست وزیری را عهده‌دار بود، در ماه سپتامبر، به منظور شرکت در انتخابات از سمت خود کناره‌گیری کرد.
انتخابات قرقیزستان را فرستادگان اروپایی و آمریکایی و نمایندگان اعزامی از مسکو نظارت می‌کردند. با وجود پاره‌ای ناهماهنگی‌های پراکنده، تقلب انتخاباتی و سوء رفتار‌های سازمان‌یافته در جریان رای‌گیری گزارش نشد، اگرچه دو نامزد شکست‌خورده اعتراض‌هایی را مطرح ساختند.
آینده قزقیزستان
قرقیزستان، از جمهوری‌های اتحاد شوروی سابق، کشوری است با اندکی بیش از ۵ میلیون جمعیت. از مجموع ۳ میلیون دارندگان حق رای بیش از ۶۰ درصد در انتخابات اخیر شرکت جستند که در هر حال با در نظر گرفتن وضعیت آسیای مرکزی و وجود اختلاف‌های قومی شمال-جنوب، و اختلاف‌های داخلی در جنوب، رقم قابل ملاحظه‌ای به شمار می‌رود.
بیش از ۵۰۰ هزار نفر از اتباع قرقیزستان در روسیه به کار مشغول‌اند و اقتصادش متکی و مرتبط با اقتصاد روسیه. از این لحاظ همکاری نزدیک هر دولتی که در باشکیک به روی کار آید، با دولت مسکو اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
اتَمبایف، نامزد پیروز انتخابات رئیس جمهوری، وعده داده است که مناسبات باشکیک با مسکو را عمیق‌تر خواهد ساخت. در عین حال، ثبات دولت آینده در حفظ تعادل در مناسبات با آمریکا و روسیه است.
اتَمبایف همچنین به خوبی می‌داند که حرکت در مسیری غیردموکراتیک و تکیه بیش از اندازه به حمایت مسکو، دولت آینده وی را به همان سرنوشتی دچار خواهد ساخت که پیشتر آقایف و باقیف تجربه کردند.
