مذاکرات پيرامون برنامه هسته ای ايران در طول بيش از يک دهه، در شهرهای متعددی برگزار شده است؛ از تهران تا نيويورک، از مسقط تا آستانه، و از بغداد تا ژنو. اما در طول دو سال اخير، و خصوصا پس از آنکه ايران اعلام کرد حاضر به گفتگو در يکی از شهرهای ميزبان دفتر سازمان ملل متحد است، وين، ميزبان دورهای متعددی از اين مذاکرات بوده است.
در بهار و تابستان گذشته ماه های متمادی اين شهر ميزبان مذاکرات بود تا آنکه در نوامبر سال ۲۰۱۴ اين گفتگوها برای ۷ ماه بعد هم تمديد شد. از آن زمان، وين روزهای آرامتری را سپری کرد و مذاکرات در شهرهای ديگر دنبال شد، تا اينکه در پی دستيابی ايران و گروه ۵+۱ به چارچوب توافق جامع، در لوزان، بار ديگر، نگاه ها معطوف به شهر وين شد. پايتخت اتريش که ميزبان آژانس بين المللی انرژی اتمی است، همواره با مسايل مرتبط با انرژی هسته ای است.
اين شهر، در هفته های گذشته، ميزبان کارشناسان و همچنين معاونان وزرای خارجه ايران و گروه ۵+۱ بوده، و در اين روزهای پايانی ماه ژوئن، آماده شده است تا ميزبان دور نهايی مذاکراتی باشد که هدف آن دستيابی به توافق جامع تا روز دهم تير ، سی ام ژوئن است.
در رابطه با ميزبانی اين مذاکرات، هانا کاويانی، خبرنگار اعزامی رادیو فردا، با مارتين وايس، سخنگوی وزارت خارجه اتريش که مسئول برگزاری اين مذاکرات است، در وین گفتگو کرده است.
چرا ميزبانی اين مذاکرات برای اتريش جذاب است و برای آن داوطلب می شود؟
ما در اتريش و وين، خود را به عنوان مکانی می بينيم که دنيا با يکديگر ملاقات می کند و هميشه برای ما اين مسئله که پلی بين کشورها ساخته شود خيلی مهم بوده است.
اين مسئله از جنگ سرد وجود داشته و هنوز هم وين يکی از مکان های ملاقات است. ما همچنين يکی از شهرهايی هستيم که سازمان ملل متحد در آن دفتر دارد. در نتيجه برای ما در اختيار گذاشتن اين خدمات بسيار اهميت داشته و وزير خارجه همواره تاکيد کرده که اگر احتياج به مکانی برای اينگونه ديدارها وجود دارد، اتريش آماده ميزبانی و در دادن اين خدمات است و الان هم بسيار خوشحاليم که اين مذاکرات در وين انجام می شود.
ميزبانی اين مذاکرات کار ساده ای نيست. و اتريش اين کار را انجام می دهد. اما به نظرتان اين چه سودی برای اتريش دارد؟
خب در همه مسايل نمی توان توقع داشت که دقيقا آن ميزانی که خدمت می کنيد در ازايش چيزی دريافت کنيد. مثلا بگوييد من هزار يورو سرمايه گذاری کردم و حال می خواهم ۱۵۰۰ يورو سود کنم. با چنين ميزبانی ای ما نشان می دهيم که فضايی باز داريم و تحولات بين المللی برايمان اهميت دارد و می خواهيم به آن کمک کنيم. مطمئننا نه به شکلی که يک ابرقدرت برای حل سختترين مسايل دنيا اقدام می کند . ما می توانيم فضای يک چنين گفتگويی را فراهم کنيم. اگر يک گفتگو به نتيجه نرسد اين مربوط به جزييات آن گفتگوست اما ما می توانيم اين فرصت را فراهم کنيم که در بهترين فضا برای همه طرفها، اين گفتگو انجام شود.
شايد نه به معنای واقعی کلمه، اما شما رقابتی را با شهر ژنو و سوييس در جريان داشتيد برای اينکه ميزبان اين مذاکرات باشيد. پيروزی در اين رقابت چه چالش هايی داشت؟
برای من کمی سخت است که به اين سوال پاسخ دهم. اين تصميم گيرندگان هستند که در نهايت می گويند ما به اين شهر يا شهر ديگر می رويم. اين مذاکرات هسته ای تا به حال به شهرهای بيشماری، از مسکو تا استانبول رفته است. در نهايت مذاکره کنندگان به اين نتيجه رسيدند که وين شهريست که برای همه دسترسی به آن راحت است و همه آنچه شرکت کنندگان لازم دارند را در وين پيدا کردند. اما بايد تاکيد کنم که اين رقابتی بسيار دوستانه بوده و سوييس نيز مطمئننا جای بسيار خوبی برای برگزاری اين مذاکرات است.
ميزبانی اين مذاکرات چه سختی هايی دارد؟
سختی کار در اين است که نحوه پيشرفت ، قابل پيش بينی نيست. مثلا در اين از مذاکرات، ما تا همين چند روز پيش نمی دانستيم که آيا وين ميزبان خواهد بود يا خير. و زمانی که اين موضوع در نهايت به شما ابلاغ می شود، بايد به اين فکر کنيد که احتياج به مرکزی برای بيش از ۴۰۰ خبرنگاری داريد که برای پوشش اين گفتگوها به وين می آيند.
وقتی چنين مرکزی را برپا کرديد، نمی دانيد که آيا تا ۸ شب بايد باز باشد يا تا نيمه شب يا پس از آن. نمی دانيد که اين گفتگوها تا روز سی ام ژوئن به پايان می رسد يا اينکه در آن روز ساعت نگه داشته می شود و کار در روزهای اول يا دوم ژوئيه هم ادامه پيدا می کند. در نتيجه احتياج به انعطاف فراوان و تعداد زيادی آدم داريد که با روحيه ای مثبت کار را دنبال می کنند چرا که وقتی مشکلی پيش می آيد بايد آن را سريع حل کرد و همه را راضی نگه داشت. ما در اتريش سابقه طولانی ای در گردشگری داريم و فکر کنم تجربه در اين زمينه به اين روند هم کمک می کند.
آيا می دانيد تعداد کسانی که در اين زمينه کار می کنند چقدر است؟
راستش دانستن عدد دقيق سخت است چون اين موضوع جنبه های مختلفی دارد. شما بايد افراد پليس و امنيت و ترافيک را از يک سو در نظر بگيريد و کسانی که در زمينه رسانه ها و خدمات ديگر را از سوی ديگر. در نتيجه تنها می توانم بگويم که دهها نفر در اين زمينه کار می کنند.
يک موضوع حساس پيرامون ميزبانی اين مذاکرات، در هفته های اخير، موضوع حملات سايبری و جاسوسی از اماکن برگزاری اين مذاکرات بود. مقام های اتريش و همچنين سوييس گفتند در اينباره تحقيقاتی را آغاز کرده اند. آيا اين موضوع حل شده و شما چگونه با اين چالش در اين دور برخورد می کنيد؟
می توانيد تصور کنيد که من وارد جرييات اين مسئله نخواهم شد. امنيت ارتباطات مطمئننا موضوع بسيار مهمی است. مدتهاست که ما در اينباره می شنويم و همين چند روز پيش مطرح شد که گويا از روسای جمهوری فرانسه هم جاسوسی می شده است.
پس موضوع امنيت ارتباطات مهم است، نه فقط در اين گفتگوها بلکه هر جايی که مربوط به دولتها و رهبران و کمپانی ها و غيره می شود. در اين مورد خاص، بله تحقيقات دراين زمينه در حال انجام است چرا که گزارشهايی مبنی بر احتمال صدمه ديدن امنيت دريافت شده بود. آنچه ما انجام می دهيم، اين است که کارشناسان اتريشی بسيار دقيق در حال بررسی اين موضوع هستند و در اين زمينه با ساير طرفهايی که در اين مذاکرات هستند از جمله ايران، همکاری می کنند. و ما نهايت تلاش خود را می کنيم که فضای اين مذاکرات برای همه طرفها بسيار امن باشد.
سوال آخر من اين است که آيا اتريش به اين گفتگوها به عنوان فرصتی برای ارتقا روابطش با ايران می نگرد؟
به نظر من هربار که ديداری صورت می گيرد، فرصتی برای بهبود روابط است. رابطه ما با ايران سابقه طولانی دارد و بسيار خوب است. ما در تهران سفارت و مرکز فرهنگی داريم و در نتيجه روابط خوبی برقرار است.
اما مثلا در طول اين مذاکرات دهها با شايد صدها خبرنگار از ايران به اينجا می آيند تا آن را پوشش دهند . در نتيجه ارتباطات انسانی بی شماری برقرار می شود و اين برای وزرای خارجه هم اتفاق می افتد و به نظرم اين خيلی خوب است که در چارچوب اين مذاکرات رخ می دهد. خبرنگاران اين مذاکرات را پوشش می دهند، اما با جوانبی از اتريش هم آشنا می شوند که شايد کنجکاوی آنها را برانگيزد. و به نظرم اين دور هم جمع شدن ها و ديدارها ، در نهايت نتيجه مثبتی خواهد داشت.
و آيا حل مسئله هسته ای ، به روابط تهران و وين نيز کمک خواهد کرد؟
اين آشکار است که حل اين مسئله ، به بهبود روابط ايران با دنيا کمک خواهد کرد. اين مذاکرات برای بيش از يک دهه ادامه داشته و تلاش شده تا راه حلی مورد قبول همگان به دست بيايد. و اگر به مقطعی برسيم که همگی بتوانند بر سر يک راه حل توافق کنند، در نتيجه فرصتی بسيار خوب برای ايران خواهد بود که نه تنها با اتريش بلکه با تمام دنيا روابط بسيار بهتری داشته باشد.
