چرا تویوتا دوباره بزرگترین خودروساز جهان شد؟

در سال ۲۰۱۵ شرکت فولگس واگن سعی کرد تا به بزرگترین ترین خودروساز جهان بدل شود این شرکت در شش ماهه اول سال ۲۰۱۵ هم توانست از تویوتا که چندین سال بزرگترین خودرو ساز جهان بود پیشی گیرد.

اما در نهایت با رسوایی‌های به بار آمده توسط این شرکت، باز هم تویوتا توانست بزرگ‌ترین خودرو ساز جهان در سال باشد.

وقتی مشخص شد فولکس واگن با استفاده از روشی سعی کرده سازمان‌های مسئول کنترل آلودگی هوا را دور بزند این گروه عظیم به لرزه افتاد.

داده‌های چندین پژوهشگاه و چند سازمان غیردولتی حکایت از آن دارد که فولکس واگن تقلبی بزرگ در زمینه محیط زیست انجام داده‌است. برخی خودروهای این شرکت تا ۱۵ برابر بیشتر از سطح استاندارد آلایندگی در آمریکا اکسید نیتروژن تولید می‌کردند حال آنکه مهندسان فولکس واگن، خودرو را طوری طراحی کرده بودند که در زمان تست آلودگی، میزان آلودگی خودرو در حد استاندارد باشد.

با بر ملأ شدن این تخلف بزرگ، سهام فولکس واگن به شدت دچار افت شد به گونه‌ای که طی دو روز ۳۵ درصد از ارزش سهام فولکس واگن از دست رفت. با ادامه بحران در فولکس واگن مدیر عامل گروه فولکس واگن و جمعی از مدیران ارشد این شرکت یا استعفا دادند یا کنار گذاشته شدند.

با چنین رخدادی در فولگس واگن بود که تویوتا حتی با وجود افت میزان تولیدش توانست همچنان بزرگ‌ترین خودرو سازان جهان بماند.

میزان تولید تویوتا در سال ۲۰۱۵ حدود ۱۰ میلیون و ۱۵۰ هزار دستگاه گزارش شده است این آمار نشان می‌دهد میزان فروش این شرکت نسبت به سال ۲۰۱۴ اندکی افت دارد. بحران در شرکت فولکس واگن، سبب شد این شرکت آلمانی ۹ میلیون و ۹۳۰ هزار دستگاه خودرو در سال ۲۰۱۵ به فروش رساند و در رتبه دوم قرار گیرد.

در رتبه سوم هم شرکت جنرال موتورز قرار گرفت. شرکتی که پیش از بحران مالی در ایالات متحده بزرگترین خودرو ساز جهان بود. این شرکت هم اکنون پس از چندین سال تجدید ساختار از وضعیت بحرانی در آمده و در حال رشد کردن است. در سال ۲۰۱۵ شرکت جنرال موتورز با حجم فروشی معادل ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه خودرو در ردیف سوم شرکتهای خودروسازی پرفروش در دنیا قرار گرفت.

تویوتا بزرگترین خودرو ساز جهان در سال ۲۰۱۵ سعی در توسعه سیستم‌های اتوماتیک رانندگی داشت. اما بزرگترین درخشش این شرکت در زمینه تکنولوژی در این سال معرفی خودرویی با سوخت هیدروژن بود.

خودرو تویوتا میرای که از سوخت هیدروژن استفاده می‌کند در سال ۲۰۱۵ معرفی شد. هیدروژن یکی از فراوان‌ترین عناصر در طبیعت است. با سوختن هیدروژن هم تنها آب تولید می‌شود. شرکت‌های مختلفی از جمله تویوتا با روش پیل سوختی سعی در استفاده از هیدروژن در خودرو دارند که Mirai اولین محصول تجاری شده این روش است.

این خودرو با یک باک پر هیدروژن، قادر است ۵۰۲ کیلومتر را طی کند. قدرت موتور الکتریکی این خودرو ۱۵۲ اسب بخار است. در این خودرو هیدروژن که در مخازنی با فشار ۷۰ مگا پاسکال (۷۰۰ برابر فشار هوا) ذخیره شده به سمت واحد پیل سوختی حرکت می‌کند در این واحد هیدروژن با اکسیژن هوا مخلوط می‌شود و حاصل این واکنش تولید آب و برق است. برق توسط موتور الکتریکی برای حرکت دادن خودرو مصرف می‌شود وآب هم از اگزوز خودرو خارج می‌شود. در هنگام فشار بر روی پدال گاز در حالت درجا، اگر لیوانی را جلوی اگزوز خودرو بگیرید بعد از مدتی از آب پر می‌شود. شتاب صفر تا صد کیلومتر این خودرو ۹ ثانیه و قیمتش ۶۰ هزار دلار است.

اما شرکت تویوتا که طی چهار سال گذشته بزرگ‌ترین تولید کننده خودرو در جهان بوده و همچنان پرچمدار بسیاری از ابتکارات مهندسی در صنعت خودرو مانند خودروهای هیبریدی و هیدروژنی است چگونه شکل گرفته است ؟

شرکت تویوتا در واقع ریشه‌اش به یک شرکت نساجی باز می‌گردد. ساکیشی تویودا بنیاین گذار شرکت تویوتا در سال ۱۸۹۴ یک دستگاه بافندگی ابداع می‌کند که این ابداع سرچشمه شکل گیری تویوتا می‌شود.

با اتکا به این ابداع وی در سال ۱۹۲۶ کارخانه ریسندگی تویودا را تأسیس می‌کند. سه سال بعد با فارغ التحصیل شدن کیشیرو پسر ساکیشی تویودا از رشته مهندسی مکانیک، اولین جرقه‌های تغییرات آینده به سمت خودرو سازی در شرکت ریسندگی تویو دا زده می‌شود.

وی در سال‌های تحصیل در رشته مکانیک رؤیا ساخت اتومبیل در ژاپن را در سر داشت.

در سال ۱۹۳۰ کیشیرو تحقیق بر روی موتورهای گازوئیلی را آغاز کرد. این تحقیقات سبب اعتراض مدیران محافظه کار شرکت می‌شود، اما کیشیرو بر روی خواست خود تاکید می‌کند و در سال ۱۹۳۳ دپارتمان اتومبیل را در قسمت کوچکی از کارخانه ریسندگی پدر، راه‌اندازی می‌کند. هدف او تولید اتومبیل‌های مناسب با شرایط ژاپن بود.

در سال ۱۹۳۵ اولین کارخانه خودروسازی تویوتا، آغاز به کار کرد و سال بعد، لوگوی تویودا به تویوتا تغییر داده شد. تلاش و همت کیشیرو تویودا باعث شد، که از دل کارخانه پدر، کارخانه جدید خودروسازی تأسیس شود. بلافاصله پس از راه‌افتادن شرکت جدید، روش‌های نوینی در مدیریت و اداره کارخانه، به کار گرفته می‌شود.

کیشیرو تویودا جوان در کارخانه ریسندگی پدرش ساکیشی تویودا، با ایده استفاده از نوار نقاله، خط مونتاژ تولید موتور گازوئیلی کوچکی را، با کمک مهندسان جوان دیگر راه‌انداخت. پدر کیشیرو معتقد بود، هیچ فرایندی را نمی‌توان کامل نامید و همیشه جایی برای بهبود وجود دارد و همین اندیشه بهبود بود، که فرایند کایزن یا بهبود مستمر را در تویوتا نهادینه کرد.

تأسیس شرکت جدید تولید خودرو در گوشه کوچکی از کارخانه ریسندگی پدر، اندیشه ساده و جمع و جور کارکردن و بی‌ریخت و پاش بودن و آراستگی محیط کار را، در ذهن و دل کارکنان شرکت جدید، جا داد و بدین ترتیب شرکت خودروسازی تویوتا، مدل سیستم تولیدی خاص خود را، به دنیا عرضه کرد. بنیان سیستم تولید تویوتا، فلسفه حذف کامل اتلاف‌هاست! کیشیرو معتقد بود، شرایط ایده‌آل برای تولید وقتی است، که ماشین آلات و افراد با هم کار کنند، تا بدون هیچ‌گونه اتلافی ارزش افزوده ایجاد شود.

در سال ۱۹۴۰ مرکز تحقیقات تویوتا برای طراحی جدیدترین خودروها ساخته شد البته این مرکز طراحی طی حدود دو دهه بیشتر مرکزی بود که خودروهای خارجی را کپی می‌کرد و در اصل این مرکز یک واحد مهندسی معکوس بود.

با اینکه تویوتا در ابتدا بیشتر یک شرکت کپی کار بود تا یک شرکت خلاق اما اصول مدیرتی درست، هر روز سبب رشد این شرکت می‌شد. یکی از ایده‌های مدیریتی که سبب رشد تویوتا شد ایده کایزن است.

ایده کایزن توسط اونوتایشی، یکی از مهندسان خلاق تویوتا ، ابداع شد. تایچی اونو، پیشتاز سیستم تولید تویوتا در دهه ۱۹۵۰، بر این باور بود، که بزرگترین مشکل وقتی است، که هیچگونه مشکلی وجود نداشته باشد. او به طور مستمر به کارکنان می‌گفت به هر موضوعی که برخورد می‌کنید، پنج بار بپرسید «چرا؟» مثالی که خود او می‌زد؛ یک دستگاه جوشکاری بود، که در وسط کار متوقف می‌شود و با این پنج پرسش، ریشه مشکل پبدا می‌شود و این پنج سؤال به این ترتیب هستند.

چرا دستگاه متوقف شد؟ زیرا از مدار آن بیش از حد بار کشیده شده و فیوزش سوخته است.

چرا از مدار بیش از حد بار کشیده شده؟ زیرا یاتاقان‌ها به خوبی روانکاری نشده بودند.

چرا یاتاقان‌ها خوب روانکاری نشده بودند؟ زیرا گردش پمپ روغن ناقص صورت می‌گیرد. چرا گردش روغن به خوبی صورت نمی‌گیرد؟ زیرا خروجی آن با آشغال‌های فلزی مسدود شده است.

چرا خروجی آن مسدود شده است؟ زیرا فیلتری روی پمپ وجود ندارد.

بدین ترتیب پاسخ مشکل پیدا می‌شود. گرچه ابداع‌گر اصل پنج چرا، ساکیشی تویودا بود، ولی اونو این اصل را توسعه داد. اونو معتقد بود، علت ریشه‌ای مشکلات را کشف کردن، خود عامل و کلید حل مشکلات بعدی است.

این پرسشگری نهادینه شده در مدیران و مهندسان تویوتا سبب رشد هر روزه این شرکت است اصولی که از روز تأسیس این شرکت تا امروز اصول بنیادین این شرکت را شکل داده‌اند.