کدام بالگردها به سمت ایران می آیند ؟

روز شش فرودین ۱۳۹۵ بالگردی در حال انتقال یک بیمار از شهرستان خنج به شیراز بود که سقوط کرد و ۹ نفر از سرنشینان این اورژانس هوایی کشته شدند. این حادثه و حادثه هایی از این دست نشان می دهد که ناوگان هلی کوپتری ایران بسیار فرسوده شده و نیاز به نوسازی سریع در بخش های مختلف ترابری دارد.

ایران به دلیل وضعیت و تنوع جغرافیایی نیاز به یک ناوگان گسترده از انواع هلی کوپتر برای عملیات های گوناگون دارد. نیازی که برای ناوگان ترابری ایران بیش از ۴۰۰ هلی کوپتر جدید ارزیابی می شود.

هم اکنون بر اساس این نیاز و با توجه به برداشته شدن تحریم هوایی ، مذاکرات گسترده ای با برخی شرکت‌های آمریکایی، اروپایی و روس برای خرید هلی کوپتر های مختلف شروع شده است.

شرکت سیکورسکی از زیر مجموعه لاکهید مارتین، بزرگ‌ترین شرکت سازنده تسلیحات و تجهیزات نظامی آمریکا، گفته است که درحال مطالعه و ارزیابی احتمال فروش هلی کوپتر‌های تجاری و غیر نظامی به ایران است.

ناتالی پروایت، معاون رئیس فروش و بازاریابی شرکت سیکورسکی می گوید که این شرکت درخواست‌های بسیاری را از مشتریان فعلی خود، شرکت‌های عملیاتی و استیجاری، برای همکاری در خصوص هلی کوپتر‌ها در ایران دریافت کرده است .

وی اضافه کرده است: هلی کوپترهای «اس ۷۶» یاهلی کوپترهای «اس ۹۲» که قابلیت پرواز طولانی را دارند می توانند گزینه‌های مناسبی برای ایران باشند.

دو هلی کوپتر اس ۷۶ و اس ۹۲ را می توان به ترتیب هلی کوپترهای سایز متوسط و سایز بزرگ ارزیابی کرد. هلی کوپترهایی که رقیب‌های گسترده‌ای هم در اروپا و روسیه دارند.

هم اکنون وزارت راه و شهرسازی ایران مذاکرات گسترده‌ای را با شرکت ایرباس آغاز کرده این مذاکرات تا کنون به قرار داد خرید ۱۱۸ فروند هواپیمای ایرباس منجر شده است . یکی از شرکت‌های زیر مجموعه ایرباس بخش هلی کوپتر سازی این شرکت است که یکی از اصلی‌ترین سازندگان هلی کوپتر در اروپاست.

این شرکت دارای مدل ۱۳۵ h و ۱۴۵ h است که یکی از بهترین گزینه‌ها برای ایران محسوب می شوند مخصوصا که این مدل‌ها برای شرایط کوهستانی توسعه پیدا کرده اند. هم اکنون ایران دارای ناوگان گسترده فرسوده‌ای از هلی کوپتر‌های شرکت بل است که این مدل‌ها ایرباس می توانند جایگزین این هلی کوپتر‌ها شوند.

در کلاس متوسط هم مدل ایرباس ۱۶۰ h و در بخش سنگین هم مدل۲۱۵ h می تواند نیاز‌های هوایی ایران را بر طرف کنند البته در این بخش مذاکرات گسترده‌ای با روسیه برای خرید هلی کوپتر‌های میل ۱۷ انجام گرفته است.

میل ۱۷ بالگرد ترابری- نظامی دوموتورهٔ روسی است که در شرکت هلیکوپترسازی میل مسکو طراحی شده و از سال ۱۹۷۷ ساختش آغاز شده و در حدود ۱۵۰۰۰ فروند میل-۱۷ تا به حال ساخته شده که در ۷۰ کشور مشغول خدمت هستند.

میل-۱۷ بر اساس بدنه پروازی بالگرد ترابری میل-۸ ساخته شده و به همین جهت گاهی مدلی از میل-۸ هم محسوب می‌شود. میل-۱۷ بالگردی با پروانهٔ اصلی ۵ پره و دو موتور توربوشفت هر یک به قدرت دو هزار ۱۹۰ اسب بخار است.

وزن خالی این بالگرد هفت هزار و ۴۰۰ کیلوگرم است و قادر است با حداکثر ۱۳ تن وزن از زمین برخیزد. میل-۱۷ ظرفیت حمل ۳۰ نفر یا ۴ تن بار در داخل یا ۵ تن بار در خارج بالگرد را دارد و حداکثر سرعت آن به ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت و سرعت صعود آن به ۸ متر بر ثانیه می‌رسد. برد عملیاتی میل-۱۷ حدود ۴۶۵ کیلومتر و سقف پرواز خدمتی آن ۶ هزار متر است.

در مقابل هلی کوپتر‌های میل روسی شرکت اگوستا ایتالیا هم می تواند بخشی از نیاز ترابری ایران را تامین کند این شرکت همکاری گسترده‌ای با شرکت بوئینگ دارد و هلی کوپتر‌های بوئینگ سی‌اچ-۴۷ شنوک در خارج از خاک اروپا در این شرکت ساخته می شوند.

هم اکنون مدل ۱۰۹ و ۱۳۹ این شرکت می تواند نیاز ایران در بخش‌های ترابری سبک و متوسط را تا حدود زیادی پوشش دهد.

مدل ۱۰۹ هفت نفره و مدل ۱۳۹ پانزده نفره است.

البته در بخش ترابری متوسط و سبک شرکت بل آمریکا همچنان یکی از بهترین سازندگان هلی کوپتر در جهان است شرکتی که ستون اصلی ناوگان هلی کوپتری ایران را هم اکنون تشکیل داده است.

بل ۴۱۲ که مدل توسعه یافته بل ۲۱۴ است می تواند بهترین گزینه برای ایران باشد چرا که ناوگان هوایی ایران شناخت کاملی از مدل ۲۱۴ که پدر بزرگ این مدل است دارد.

پیش از انقلاب، ایران یکی از بزرگترین خریداران هلی کوپتر در جهان بود که البته بخش زیادی از این هلی کوپتر‌ها را هلی کوپتر‌های نظامی تشکیلی می دادند ولی در این میان هلی کوپتر بل ۲۱۴ کاربرد دوگانه نظامی ترابری دارد و هم اکنون در کنار هلی کوپتر میل ۱۷ روسی از اصلی‌ترین هلی کوپتر هایی است که ایران در بخش غیر نظامی و برای مصارف مختلف مانند آمبولانس هوایی یا هلال احمر از آن‌ها استفاده می کند.

در سال ۱۹۷۲ ایران که به دنبال یک هلیکوپتر مناسب برای شرایط اقلیمی و جغرافیایی مرتفع و گرم بود به سراغ شرکت بل در آمریکا رفت. شرکت بل در این سال بر اساس نیاز ایران دست به طراحی مدلی گرفت که بعد ها مدل ۲۱۴ اصفهان نام گرفت.

از سال ۱۹۷۲ کار بر روی طراحی یک مدل مطابق با نیازهای ایران آغاز شد. در این مدل که بل-۲۱۴ آ نام داشت یک موتور پرقدرت‌تر نصب شده بود. بل-۲۱۴ با موتوری با قدرت ۲۹۳۰ اسب بخار و پروانه ارتقایافتهٔ خود توانایی حمل میزان بار بیشتر و عملکرد بهتری را در آب‌هوای گرم و ارتفاعات بالا داشت.

هوای گرم و ارتفاع بالا از سطح دریا دشوارترین شرایط اقلیمی برای پرواز هلیکوپترهاست و این وضعیت جغرافیایی در ایران زیاد دیده می‌شود. اولین مدل بل-۲۱۴ آ در سال ۱۹۷۴ به پرواز درآمد و اولین فروند از مدل تولیدی بل-۲۱۴ در ۲۶ آوریل ۱۹۷۵ در اختیار ارتش ایران قرار گرفت و سه روز بعد سرلشکر منوچهر خسروداد فرمانده هوانیروز ایران و کلم‌ای بیلی خلبان آزمایش‌گر ارشد شرکت بل پنج رکورد جدید را با آن ثبت کردند.

هلیکوپتر آن‌ها در یک دقیقه و ۵۸ ثانیه به ارتفاع سه هزار متری رسید، پس از پنچ دقیقه و ۱۳ ثانیه در ارتفاع شش هزار متر از سطح دریا قرار گرفت، در ۱۵ دقیقه و ۵ ثانیه از ۹ هزار متر عبور کرد، ۳۰ ثانیه در ارتفاع ۹۰۱۰ متری دوام آورد و بیشترین ارتفاعی که توانست لمس کند ۹۰۷۰ متر بود.

بعد از طی مراحل طراحی و تست قراردادی به مبلغ ۵۰۰ میلیون دلار برای ۲۸۷ فروند از این هلیکوپتر به امضا رسید. سفارش ایران به قدری بزرگ بود که یک شعبه جدید برای تولید مدل سفارشی ایران تاسیس شد. شرکت بل همچنین کارخانه‌ای را در اصفهان تاسیس کرد تا حدود ۴۰۰ فروند از این هلیکوپتر و مدل بزرگتر و دوموتوره آن بل-۲۱۴ اس‌تی (۵۰ فروند بل-۲۴آ و ۳۵۰ فروند بل-۲۱۴ اس‌تی) در آن ساخته شوند.

مدل بعدی تولیدی بل-۲۱۴ برای ایران یک مدل مخصوص برای عملیات جستجو و نجات با نام بل-۲۱۴ سی بود. در مجموع ۲۹۳ فروند از مدل بل-۲۱۴آ و ۳۹ فروند از مدل بل-۲۴سی تا هنگام انقلاب اسلامی به ایران تحویل داده شد.

در پی موفقیت چشمگیر هلیکوپتر « بل-۲۱۴ اصفهان »، شرکت بل در طی سالهای پیش از انقلاب اقدام به طراحی یک هلیکوپتر بسیار پیشرفته دوموتوره بر مبنای بدنه هلیکوپتر «اصفهان» و اختصاصاً برای ایران با نام بل-۲۱۴ اس‌تی کرد .قرار بود که این هلیکوپتر در مجتمع تولید هلیکوپتر در ایران ، واقع در شاهین شهر اصفهان تولید شود اما بعد از انقلاب این طرح لغو شد و این هلی کوپتر بجای ایران از عراق سر درآورد.