بار دیگر کتاب‌های درسی و بار دیگر طرحی برای جداسازی یا تالیف کتاب‌های ویژه درسی برای دختران و پسران؛ حجت‌الاسلام محی الدين بهرام محمديان، معاون پژوهشی وزير آموزش و پرورش و رئيس سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی اخیرا در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا گفته است: در نظر داريم برای دختران كه نيازها و علايق خاصي دارند، علاوه بر كتاب‌هایی که برای عموم دانش‌آموزان تاليف كرديم، كتاب‌های ويژه‌ای نيز تاليف كنيم.
او در توضیح این طرح گفته است: به عنوان مثال، دانش‌آموزان دختر در سن ۹سالگی به سن تكليف می‌رسند و از اين رو نياز به آموزش مسائل احكامی‌ويژه دارند كه بايد در اين زمينه برای خودشان كتاب مستقلی داشته باشند.
رئيس سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی گفته است، «برداشت‌های نادرستی در اين زمينه ايجاد كرد كه آموزش و پرورش می‌خواهد كتب درسی را «دخترانه» و «پسرانه» تاليف كند كه ما اين موضوع را همچنان به شدت، رد و تصريح مي‌كنيم كه چنين چيزی در دستور كار آموزش و پرورش نيست.»
پیشتر علیرضا علی احمدی -زمانی که سرپرست این وزارتخانه بود- در همایشی تحت عنوان برنامه درسی ملی عنوان کرده بود که «کتاب‌های درسی دختران و پسران باید به طور جداگانه و براساس نیازهای فردی آنان تنظیم و نگاشته شود.» از همان زمان نگرانی‌های کارشناسان مستقل آموزشی برای تفکیک کتاب‌های درسی افزایش یافت.
سال گذشته علی ذوعلم مدیرکل دفتر برنامه‌‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی وزارت آموزش و پرورش به خبر ان لاین گفته بود: «جداشدن کتاب‌ها هم به این معنی نیست که همه مطالب جدا شود. من قبلا مثال هم زده‌ام که مثلا در تعلیمات دینی، احکام شرعی دختران و پسران فرق می‌کند و آموزش دو کتاب، اصلا به این معنی نیست که دو محتوای مختلف تدریس شود. مثل نیازهای کودکان روستایی با کودکان شهری متفاوت است. همه این تفاوت‌ها را باید در نظر گرفت.»
با وجود آنکه مقام‌های آموزش و پرورش «تفکیک کتاب‌های درسی» را رد می‌کنند اما حتی تالیف کتاب‌های ویژه برای دختران نیز با واکنش‌های گسترده کارشناسان و تحلیل‌گران مستقل آموزشی روبه‌رو شد. واکنش‌هایی که با نگرانی به آینده چنین طرحی بیان می‌شدند؛ تفکیک جنسیتی بیشتر و بیشتر؟
دکتر سعید پیوندی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل آموزشی با اشاره به این طرح به رادیو فردا می‌گوید: «تمام نظام‌های آموزشی جهان عکس این جریان حرکت می‌کنند. حتی در کشورهای اسلامی‌منطقه هم تلاش می‌شود در کتاب‌های درسی تفاوت میان دختر و پسر کم‌رنگ‌تر شود. یکی از اصلی‌ترین عناصر نابرابری در کتاب‌های درسی ایران، تبعیض دائمی میان زن و مرد و دختر و پسر است که در همه کتاب‌های درسی به طور مشهود دیده می‌شود. در همه جا «زن» یک شخصیت «فرودست» است.
دکتر پیوندی بر این باور است که موضوع تفکیک کتاب‌های درسی دختران و پسران تنها به دلیل آموزش‌های ویژه جنسیتی برای دختران که نه سالگی را برای آنها سن تکلیف شدن می‌دانند، نیست: «به نظر من مسئله این است که می‌خواهند زن و مرد را برای نقش‌های اجتماعی متفاوت آماده کنند و برای همین می‌خواهند این آموزش با رنگ و بوی جنسیتی بیشتری مطرح شود که زن‌ها در آن نقش زنانه‌شان تثبیت شوند و مردها در نقش مردانه‌شان و این فرهنگ تبعیض و جدایی جنسیتی بیشتر جا بیافتد. برای اینکه احساس آنها این است که در جامعه ایران دخترها و پسرها کاملاً برخلاف آموزش‌هایی که دیده‌اند مانند دختر و پسر مدرن در همه جای جهان زندگی می‌کنند و این قواعد و هنجارهای سنتی را نمی‌پذیرند.»
اما چگونه می‌شود استدلال کرد که آموزش همسان برای دختران و پسران و از بین بردن معنای تفاوت جنسیتی در آنها می‌تواند از آنها آد‌م‌های خوشبخت‌تری بسازد؟
سعید پیوندی می‌گوید: «اگر به موقعیت زن در جهان نگاه کنیم، در یک قرن پیش زن در دانشگاه و زن تحصیل کرده نداشتیم، حتی در اروپا هم، در حوزه‌های علمی و سیاسی و فرهنگی نیز زنان حضور چندانی نداشتند. ۱۲۰ سال پیش بود که اولین دختر دبیرستان را در فرانسه تمام کرد و اولین زنی که دانشگاه را تمام کرد حدود ۱۱۰ سال پیش بود. ولی امروز زنان نقش مهمی‌در زندگی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی فرانسه و همه جای جهان از جمله ایران دارند. زن‌ها از خانه در آمده‌اند، از مادر بودن صرف و زن خانه‌دار بودن درآمده‌اند و تبدیل به یک انسان اجتماعی تمام عیار شده‌اند. رای می‌دهند، انتخاب می‌شوند، رئیس جمهوری می‌شوند، پزشک می‌شوند... بخش مهمی‌به خاطر نقشی است که نظام آموزشی در ایجاد این برابری ایفا کرده است.
دکتر پییوندی با اشاره به فاصله‌ای که میان موقعیت زن در دوره قاجار و اکنون در ایران وجود دارد، اظهار می‌دارد که این فاصله را نظام آموزشی پر کرده است.
و در پاسخ به اینکه چرا زنان با وجود همه مسائل تبعیض آمیز در ایران پیشرفت کرده‌اند، آقای پیوندی می‌گوید آموزش در ایران برای زن ایرانی به یک سکوی پرش تبدیل شد: «آموزش معنایی فراتر از دیپلم گرفتن و مدرک گرفتن و یاد گرفتن پیدا کرد و به همین سبب زن‌های ایران بیش از جاهای دیگر در جهان در آموزش پیشرفت کردند. امروز حدود ۵۵ درصد دانشجویان در ایران دختر هستند. حدود یک سوم دانشجویان علمی‌و فنی ما را دختران تشکیل می‌دهند که در جهان یکی از بالاترین نسبت‌هاست.»
آقای پیوندی اعتقاد دارد میل به پیشرفت، تثبیت و به رسمیت شناساندن خود در میان دختران و زنان ایران وجود دارد و می‌افزاید: آنچه دختر ایرانی می‌خواهد احترام به حوزه خصوصی، شخصیت اجتماعی و حقوق برابر اوست.
برنامه صدای دیگر را بشنوید:
او در توضیح این طرح گفته است: به عنوان مثال، دانش‌آموزان دختر در سن ۹سالگی به سن تكليف می‌رسند و از اين رو نياز به آموزش مسائل احكامی‌ويژه دارند كه بايد در اين زمينه برای خودشان كتاب مستقلی داشته باشند.
رئيس سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی گفته است، «برداشت‌های نادرستی در اين زمينه ايجاد كرد كه آموزش و پرورش می‌خواهد كتب درسی را «دخترانه» و «پسرانه» تاليف كند كه ما اين موضوع را همچنان به شدت، رد و تصريح مي‌كنيم كه چنين چيزی در دستور كار آموزش و پرورش نيست.»
پیشتر علیرضا علی احمدی -زمانی که سرپرست این وزارتخانه بود- در همایشی تحت عنوان برنامه درسی ملی عنوان کرده بود که «کتاب‌های درسی دختران و پسران باید به طور جداگانه و براساس نیازهای فردی آنان تنظیم و نگاشته شود.» از همان زمان نگرانی‌های کارشناسان مستقل آموزشی برای تفکیک کتاب‌های درسی افزایش یافت.
سال گذشته علی ذوعلم مدیرکل دفتر برنامه‌‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی وزارت آموزش و پرورش به خبر ان لاین گفته بود: «جداشدن کتاب‌ها هم به این معنی نیست که همه مطالب جدا شود. من قبلا مثال هم زده‌ام که مثلا در تعلیمات دینی، احکام شرعی دختران و پسران فرق می‌کند و آموزش دو کتاب، اصلا به این معنی نیست که دو محتوای مختلف تدریس شود. مثل نیازهای کودکان روستایی با کودکان شهری متفاوت است. همه این تفاوت‌ها را باید در نظر گرفت.»
با وجود آنکه مقام‌های آموزش و پرورش «تفکیک کتاب‌های درسی» را رد می‌کنند اما حتی تالیف کتاب‌های ویژه برای دختران نیز با واکنش‌های گسترده کارشناسان و تحلیل‌گران مستقل آموزشی روبه‌رو شد. واکنش‌هایی که با نگرانی به آینده چنین طرحی بیان می‌شدند؛ تفکیک جنسیتی بیشتر و بیشتر؟
دکتر سعید پیوندی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل آموزشی با اشاره به این طرح به رادیو فردا می‌گوید: «تمام نظام‌های آموزشی جهان عکس این جریان حرکت می‌کنند. حتی در کشورهای اسلامی‌منطقه هم تلاش می‌شود در کتاب‌های درسی تفاوت میان دختر و پسر کم‌رنگ‌تر شود. یکی از اصلی‌ترین عناصر نابرابری در کتاب‌های درسی ایران، تبعیض دائمی میان زن و مرد و دختر و پسر است که در همه کتاب‌های درسی به طور مشهود دیده می‌شود. در همه جا «زن» یک شخصیت «فرودست» است.
دکتر پیوندی بر این باور است که موضوع تفکیک کتاب‌های درسی دختران و پسران تنها به دلیل آموزش‌های ویژه جنسیتی برای دختران که نه سالگی را برای آنها سن تکلیف شدن می‌دانند، نیست: «به نظر من مسئله این است که می‌خواهند زن و مرد را برای نقش‌های اجتماعی متفاوت آماده کنند و برای همین می‌خواهند این آموزش با رنگ و بوی جنسیتی بیشتری مطرح شود که زن‌ها در آن نقش زنانه‌شان تثبیت شوند و مردها در نقش مردانه‌شان و این فرهنگ تبعیض و جدایی جنسیتی بیشتر جا بیافتد. برای اینکه احساس آنها این است که در جامعه ایران دخترها و پسرها کاملاً برخلاف آموزش‌هایی که دیده‌اند مانند دختر و پسر مدرن در همه جای جهان زندگی می‌کنند و این قواعد و هنجارهای سنتی را نمی‌پذیرند.»
اما چگونه می‌شود استدلال کرد که آموزش همسان برای دختران و پسران و از بین بردن معنای تفاوت جنسیتی در آنها می‌تواند از آنها آد‌م‌های خوشبخت‌تری بسازد؟
سعید پیوندی می‌گوید: «اگر به موقعیت زن در جهان نگاه کنیم، در یک قرن پیش زن در دانشگاه و زن تحصیل کرده نداشتیم، حتی در اروپا هم، در حوزه‌های علمی و سیاسی و فرهنگی نیز زنان حضور چندانی نداشتند. ۱۲۰ سال پیش بود که اولین دختر دبیرستان را در فرانسه تمام کرد و اولین زنی که دانشگاه را تمام کرد حدود ۱۱۰ سال پیش بود. ولی امروز زنان نقش مهمی‌در زندگی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی فرانسه و همه جای جهان از جمله ایران دارند. زن‌ها از خانه در آمده‌اند، از مادر بودن صرف و زن خانه‌دار بودن درآمده‌اند و تبدیل به یک انسان اجتماعی تمام عیار شده‌اند. رای می‌دهند، انتخاب می‌شوند، رئیس جمهوری می‌شوند، پزشک می‌شوند... بخش مهمی‌به خاطر نقشی است که نظام آموزشی در ایجاد این برابری ایفا کرده است.
دکتر پییوندی با اشاره به فاصله‌ای که میان موقعیت زن در دوره قاجار و اکنون در ایران وجود دارد، اظهار می‌دارد که این فاصله را نظام آموزشی پر کرده است.
و در پاسخ به اینکه چرا زنان با وجود همه مسائل تبعیض آمیز در ایران پیشرفت کرده‌اند، آقای پیوندی می‌گوید آموزش در ایران برای زن ایرانی به یک سکوی پرش تبدیل شد: «آموزش معنایی فراتر از دیپلم گرفتن و مدرک گرفتن و یاد گرفتن پیدا کرد و به همین سبب زن‌های ایران بیش از جاهای دیگر در جهان در آموزش پیشرفت کردند. امروز حدود ۵۵ درصد دانشجویان در ایران دختر هستند. حدود یک سوم دانشجویان علمی‌و فنی ما را دختران تشکیل می‌دهند که در جهان یکی از بالاترین نسبت‌هاست.»
آقای پیوندی اعتقاد دارد میل به پیشرفت، تثبیت و به رسمیت شناساندن خود در میان دختران و زنان ایران وجود دارد و می‌افزاید: آنچه دختر ایرانی می‌خواهد احترام به حوزه خصوصی، شخصیت اجتماعی و حقوق برابر اوست.
برنامه صدای دیگر را بشنوید:
