در پی برخوردهای خشونت آمیز میان اویغورهای مسلمان و چینی‌های «هان» در منطقه «سین کیانگ » در شمال غربی چین، که برپایه آمارهای رسمی نزدیک به ۱۶۰ کشته و بیش از هزار زخمی برجا گذاشت، دولت چین تلاش می‌کند کنترل اوضاع را حفظ کند.
نیروهای امنیتی چین، منطقه را شدیدا تحت کنترل گرفته‌اند.
با این همه در « ارومچی»، مرکز ایالت «سین کیانگ »، به رغم دستور دولت مبنی بر بسته بودن مساجد، برخی از مسجدها روز جمعه باز بودند و نماز جمعه را برگزار کردند.
این مسجدها به این دلیل باز شدند که هزاران تن از مسلمانان در پشت در آنها گرد آمده بودند و می‌خواستند برای برگزاری نماز، به آنها اجازه داده شود به مسجد بروند.
هنوز معلوم نیست در ِ مسجدها به سبب تغییر سیاست دولت بازشدند یا تنها به سبب نگرانی نیروهای امنیتی از واکنش جمعیت به بسته بودن مساجد. این هم هنوز معلوم نیست که در شهر ارومچی که دو میلیون وسیصد هزار نفر جمعیت دارد، چند مسجد روز جمعه باز شدند.
قبلاً روی در همه مسجدهای ارومچی آگهی‌هایی چسبانده شده بود مبنی بر این که آنها روز جمعه تعطیل هستند.
یک مقام چینی که نخواست نامش فاش شود، به رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی گفت دستور بستن مسجدها برای حفظ امنیت عمومی صادر شده بود.
به گفته کارشناسان، حزب کمونیست حاکم بر چین به این سبب دستور بستن مساجد را صادر کرد که پس از یک هفته برخوردهای قومی، نگران بود گردهمایی بزرگ دینی اویغورهای مسلمان عاملی برای تشدید ناآرامی‌ها باشد.
سربازان چینی در برابر مسجدهای ارومچی
سخنگوی وزارت خارجه چین می‌گوید پکن خود می‌تواند بحران را کنترل کند و نیازی به دخالت جامعه بین المللی نیست؛ « دولت چین تدابیر قانونی را اتخاذ کرده است. این یک مسئله کاملاً داخلی چین است. هیچ دلیلی وجود ندارد که از شورای امنیت خواسته شود در این باره بحث کند.
ما امیدورایم جامعه بین المللی بتواند حقیقت را ببیند و دریابد، و از تلاش دولت چین برای حفظ یکپارچگی کشور و اتحاد گروه‌های قومی و ثبات اجتماعی ِ آن پشتیبانی کند ».
« سین کیانگ » از مدت‌ها پیش، صحنه تنش‌های قومی است که نابرابری میان اویغورها و چینی‌های «هان»، کنترل دولت بر دین و فرهنگ و سیل مهاجرت «هان»ها به « سین کیانگ » به آن دامن می‌زند. اکنون در بسیاری از شهرهای بزرگ «سین کیانگ »، از جمله در «ارومچی »، «هان»ها اکثریت جمعیت را تشکیل می‌دهند.
با این حال، سخنگوی وزارت خارجه چین، خشونت‌های « ارومچی » را به « سه نیروی مختلف خارجی » نسبت می‌دهد. این تعبیری است که مقام‌های رسمی چین برای افراط‌گرایان دینی، جدایی‌خواهان و تروریست‌ها به کار می‌برند.
لباس‌شخصی‌ها و شبه‌نظامیان چینی نیز به سربازان آن کشور در ارومچی کمک می‌کنند.
سخنگوی وزارت خارجه چین می‌گوید: «ما مدارک فراوانی به دست آورده ایم که ثابت می‌کند این افراد توسط گروه‌های تروریستی خارجی، از جمله القاعده، آموزش دید‌ه‌اند و با این نیروهای تبه‌کار در خارج، ارتباط تنگاتنگ دارند. به این سبب ما از همه ملت‌ها می‌خواهیم همکاری خود را برای حفظ صلح افزایش دهند و از صلح و ثبات در چین پشتیبانی کنند ».
چین « کنگره جهانی اویغور » و رئیس آن « ربیعه قادر» را، که در آمریکا در تبعید خودخواسته به سر می‌برد، مسئول خشونت‌های هفته گذشته معرفی می‌کند. اما خانم قادر این اتهام را نادرست می‌داند و می‌گوید ریشه مسائل «سین کیانگ» را باید در ده‌ها سال سیاست‌های سرکوبگرانه رهبری حزب کمونیست چین جست‌وجو کرد.
ربیعه قادر می‌گوید: «من امیدوارم هر دو طرف خویشتنداری نشان دهند و صلح برقرار شود. و همچنین، امیدوارم دولت چین از انتشار گزارش‌های یکجانبه که باعث سرخوردگی مردم آنجا می‌شود، دست بردارد، سرکوبی خشونت آمیز را متوقف کند و به مردم اجازه دهد حرفشان را بزنند و نظرشان را بگویند. در این صورت صلح و ثبات برقرار خواهد شد. مقامات چینی گفته‌اند که قصد دارند مردمان زیادی را اعدام و تعداد بیشتری را زندانی کنند. چنین اعمالی وضع را در منطقه وخیم‌تر می‌کند ».
اویغورها از ترکانی هستند که با مردمان آسیای میانه پیوندهای زبانی و فرهنگی دارند. بیشتر آنها مسلمان‌اند. اویغورها اکنون تقریباً نیمی از جمعیت ۲۰ میلیون نفری ایالت « سین کیانگ » را تشکیل می‌دهند. بیشتر ِ «هان »هایی که اکنون اکثریت جمعیت «ارومچی» را تشکیل می‌دهند، در دو دهه اخیر از نقاط دیگر چین به « سین کیانگ» مهاجرت کرده‌اند.
نیروهای امنیتی چین، منطقه را شدیدا تحت کنترل گرفته‌اند.
با این همه در « ارومچی»، مرکز ایالت «سین کیانگ »، به رغم دستور دولت مبنی بر بسته بودن مساجد، برخی از مسجدها روز جمعه باز بودند و نماز جمعه را برگزار کردند.
این مسجدها به این دلیل باز شدند که هزاران تن از مسلمانان در پشت در آنها گرد آمده بودند و می‌خواستند برای برگزاری نماز، به آنها اجازه داده شود به مسجد بروند.
هنوز معلوم نیست در ِ مسجدها به سبب تغییر سیاست دولت بازشدند یا تنها به سبب نگرانی نیروهای امنیتی از واکنش جمعیت به بسته بودن مساجد. این هم هنوز معلوم نیست که در شهر ارومچی که دو میلیون وسیصد هزار نفر جمعیت دارد، چند مسجد روز جمعه باز شدند.
قبلاً روی در همه مسجدهای ارومچی آگهی‌هایی چسبانده شده بود مبنی بر این که آنها روز جمعه تعطیل هستند.
یک مقام چینی که نخواست نامش فاش شود، به رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی گفت دستور بستن مسجدها برای حفظ امنیت عمومی صادر شده بود.
به گفته کارشناسان، حزب کمونیست حاکم بر چین به این سبب دستور بستن مساجد را صادر کرد که پس از یک هفته برخوردهای قومی، نگران بود گردهمایی بزرگ دینی اویغورهای مسلمان عاملی برای تشدید ناآرامی‌ها باشد.
سخنگوی وزارت خارجه چین می‌گوید پکن خود می‌تواند بحران را کنترل کند و نیازی به دخالت جامعه بین المللی نیست؛ « دولت چین تدابیر قانونی را اتخاذ کرده است. این یک مسئله کاملاً داخلی چین است. هیچ دلیلی وجود ندارد که از شورای امنیت خواسته شود در این باره بحث کند.
ما امیدورایم جامعه بین المللی بتواند حقیقت را ببیند و دریابد، و از تلاش دولت چین برای حفظ یکپارچگی کشور و اتحاد گروه‌های قومی و ثبات اجتماعی ِ آن پشتیبانی کند ».
« سین کیانگ » از مدت‌ها پیش، صحنه تنش‌های قومی است که نابرابری میان اویغورها و چینی‌های «هان»، کنترل دولت بر دین و فرهنگ و سیل مهاجرت «هان»ها به « سین کیانگ » به آن دامن می‌زند. اکنون در بسیاری از شهرهای بزرگ «سین کیانگ »، از جمله در «ارومچی »، «هان»ها اکثریت جمعیت را تشکیل می‌دهند.
با این حال، سخنگوی وزارت خارجه چین، خشونت‌های « ارومچی » را به « سه نیروی مختلف خارجی » نسبت می‌دهد. این تعبیری است که مقام‌های رسمی چین برای افراط‌گرایان دینی، جدایی‌خواهان و تروریست‌ها به کار می‌برند.
سخنگوی وزارت خارجه چین می‌گوید: «ما مدارک فراوانی به دست آورده ایم که ثابت می‌کند این افراد توسط گروه‌های تروریستی خارجی، از جمله القاعده، آموزش دید‌ه‌اند و با این نیروهای تبه‌کار در خارج، ارتباط تنگاتنگ دارند. به این سبب ما از همه ملت‌ها می‌خواهیم همکاری خود را برای حفظ صلح افزایش دهند و از صلح و ثبات در چین پشتیبانی کنند ».
چین « کنگره جهانی اویغور » و رئیس آن « ربیعه قادر» را، که در آمریکا در تبعید خودخواسته به سر می‌برد، مسئول خشونت‌های هفته گذشته معرفی می‌کند. اما خانم قادر این اتهام را نادرست می‌داند و می‌گوید ریشه مسائل «سین کیانگ» را باید در ده‌ها سال سیاست‌های سرکوبگرانه رهبری حزب کمونیست چین جست‌وجو کرد.
ربیعه قادر می‌گوید: «من امیدوارم هر دو طرف خویشتنداری نشان دهند و صلح برقرار شود. و همچنین، امیدوارم دولت چین از انتشار گزارش‌های یکجانبه که باعث سرخوردگی مردم آنجا می‌شود، دست بردارد، سرکوبی خشونت آمیز را متوقف کند و به مردم اجازه دهد حرفشان را بزنند و نظرشان را بگویند. در این صورت صلح و ثبات برقرار خواهد شد. مقامات چینی گفته‌اند که قصد دارند مردمان زیادی را اعدام و تعداد بیشتری را زندانی کنند. چنین اعمالی وضع را در منطقه وخیم‌تر می‌کند ».
اویغورها از ترکانی هستند که با مردمان آسیای میانه پیوندهای زبانی و فرهنگی دارند. بیشتر آنها مسلمان‌اند. اویغورها اکنون تقریباً نیمی از جمعیت ۲۰ میلیون نفری ایالت « سین کیانگ » را تشکیل می‌دهند. بیشتر ِ «هان »هایی که اکنون اکثریت جمعیت «ارومچی» را تشکیل می‌دهند، در دو دهه اخیر از نقاط دیگر چین به « سین کیانگ» مهاجرت کرده‌اند.
