استعفای غیر منتظره ویلیام هیگ دو روز پیش از اعلام تغییرات گسترده در ترکیب دولت ائتلافی دیوید کامرون، فلیپ هموند، وزیر دفاع آن کشور را به مقام دیپلمات ارشد بریتانیا ارتقا داد. هموند که به دلیل پست پیشین خود با مسائل منطقه خاورمیانه از نزدیک آشنا است در اجرای مسئولیت تازه چندان به مرور وقایع منطقه نیاز نخواهد داشت.
فلیپ هموند ۵۸ ساله در «اسکس» به دبیرستان رفته و در آکسفورد در رشته علوم سیاسی و فلسفه تحصیل کرده است. پیش از رسیدن به مجلس عوام در سال ۱۹۹۷، هموند در تولید، تجارت و خرید و فروش املاک فعال بوده و علیرغم بی‌بهره بودن از ثروت خانوادگی (با حدود ۹ میلیون پوند دارایی) یکی از ثروتمند‌ترین اعضاء دولت به شمار می‌رود.
طی دو سال گذشته دو استعفا در دولت دیوید کامرون زمینه ارتقاء سریع هموند از دستیاری وزیر خزانه‌داری به مقام وزیر خارجه بریتانیا را فراهم ساخت: ابتدا جانشین شدن لیام فاکس وزیر دفاع وقت بریتانیا بعد از استعفای او در سال ۲۰۱۱، سپس استعفای ویلیام هیگ از پست وزارت خارجه در ۱۴ ژوئیه و جانشینی او.
وزیر خارجه تازه بریتانیا که به دلیل داشتن پست وزارت دفاع در شورای امنیت ملی آن کشور نیز عضو است، و به این دلیل مستقیما در مسیر تحولات روابط خارجی قرار داشته، دارای نگاه انتقادی و تمایلات سرد به جامعه اروپا است.
وی سال گذشته طی یک اظهار نظر جنجالی یاد آور شد «چنانچه امروز و بر سر وضعیت کنونی جامعه اروپا انتخابی بود، من به خروج بریتانیا از جامعه اروپا رای می‌دادم تا باقی ماندن در آن».
انتخابات مجلس نمایندگان بریتانیا طی ده ماه آینده برگزار خواهد شد. دیوید کامرون وعده داده است که در صورت برنده شدن در انتخابات موضوع باقی ماندن و یا خروج بریتانیا از جامعه اروپا را به همه پرسی بگذارد.
طی دو ماه آینده همه‌پرسی بسیار بااهمیت‌تری در شمال آن کشور برگزار می‌شود که نتیجه آن یا به استقلال اسکاتلند و جدایی از بریتانیا و یا یکپارچه ماندن جزیره در شکل کنونی آن منجر خواهد شد.
مسئولیت‌های هموند
برخلاف مقام هم سطح او در آمریکا، وزیر خارجه بریتانیا به شکل سنتی بیشتر مجری تصمیمات کادر اداری، نهاد‌های امنیتی و «مصالح عالی» کشور است، تا متکی بر ابتکار و یا تصمیمات شخصی. از این لحاظ وزیر خارجه بریتانیا بیشتر یک مقام تشریفاتی ارشد و هماهنگ‌کننده است تا یک مجری موثر در تغییرات روابط خارجی.
به همین دلیل، تغییر وزیران خارجه، هم در دولت‌های کارگری و هم دولت‌های محافظه کار، به‌خصوص طی سه دهه اخیر معمولا پیش از به پایان رسیدن عمر دولت انجام می‌شده، در حالی که وزیران خزانه‌داری حداقل یک دوره کامل با نخست‌وزیر وقت همراه بوده‌اند.
در تغییرات اخیر دولت، ویلیام هیگ به عنوان رهبر مجلس عوام معرفی شد؛ مسئولیتی بیش و کم تشریفاتی که بعد از تغییر رابین کوک، وزیر خارجه پیشین بریتانیا به وی نیز واگذار و امکان ادامه حضور وی در هیئت دولت را فراهم ساخته بود.
طی ماه‌های گذشته ویلیام هیگ به دلیل قرار گرفتن در کنار خانم آنجلینا جولی هنرپیشه هالیوود به منظور دفاع از زنان در برابر خشونت‌های جنسی شهرت بیشتری یافت تا ایفای نقش در مذاکرات اتمی با ایران. ایفای چنین نقشی توسط وزیر خارجه جدید، با در نظر گرفتن روحیه فیلیپ هموند، دور از انتظار است.
فیلیپ هموند، جانشین ویلیام هیگ، که به صرفه‌جویی در هزینه‌ها شهرت دارد، دارای سابقه خدمت در وزارت خزانه‌داری است. چنانچه دولت محافظه‌کاران محتاج ائتلاف با حزب لیبرال نبود، پست معادل معاون وزیر خزانه داری که اینک به حزب کوچک لیبرال واگذار شده، در اختیار فیلیپ هموند قرار می‌گرفت و در نتیجه او به مرتبه کنونی نمی‌رسید.
مسئولیت اصلی وزیر خارجه بریتانیا تامین منافع ملی آن کشور در خارج، حمایت از اتباع بریتانیا و حقوق و منافع تجاری آن‌ها در اقصی نقاط دنیا است. در حقیقت یکی از وظایف اصلی وزیر خارجه بریتانیا نمایندگی فروش تسلیحات و تولیدات صنعتی و خدمات آن کشور است.
هموند و مسائل منطقه‌ای
در منصب وزیر دفاع، فیلیپ هموند زمینه خروج نیروهای نظامی بریتانیا از افغانستان را فراهم ساخت. صرفه جویی‌های او در وزارت دفاع ضمن تغییر آرایش، کاهش نفرات و تجهیزات نظامی کشور و زبده ساختن قدرت عملیات آن‌ها به جای حفظ تعداد، کاهش هزینه‌های عمومی دولت و بازسازی اقتصادی بریتانیا را تسهیل ساخت.
بزرگ‌ترین وظیفه و مشغولیات هموند طی ده ماه آینده و پیش از برگزاری انتخابات سراسری بریتانیا، تعیین تکلیف نحوه حضور آن کشور در جامعه اروپا است. به این دلیل وزیر خارجه تازه بریتانیا وقت کمتری برای پرداختن به مسائل سایر مناطق، به جز اروپا خواهد داشت.
عادی ساختن مناسبات با تهران و شاید سرعت بخشیدن به روند فعال سازی سفارت بریتانیا در تهران از جمله مواردی است که می‌تواند تا حدودی تحت تاثیر تغییرات تازه در وزارت خارجه بریتانیا قرار گیرد.
در مورد سوریه نقش کم‌رنگ بریتانیا با آمدن هموند به وزارت خارجه همچنان ادامه خواهد یافت. در مورد عراق میزان حمایت لندن از یکپارچگی آن کشور تا حدود زیادی تحت تاثیر فروش سلاح‌های بیشتر به عربستان و امکان کمک به استخراج نفت از سوی دولت خود مختار اقلیم کردستان خواهد بود. نگاه انتقادی بریتانیا به دولت شیعه مالکی طی ماه‌های آینده ادامه خواهد یافت.
چند روز پیش از اعلام استعفای ویلیام هیگ از وزارت خارجه، کمیسیون روابط خارجه مجلس عوام گزارشی از روند مناسبات تهران و لندن را منتشر ساخت. نحوه رفتار وزیر خارجه تازه بریتانیا در قبال تهران بر اساس خطوط اعلام شده در گزارش یاد شده همچنان محتاطانه، و نه با تغییراتی تازه ادامه خواهد یافت.
در رابطه با مذاکرات اتمی جمهوری اسلامی و گروه موسوم به ۵+۱، هموند سیاست دنباله‌روی از خط مشی وزارت خارجه آمریکا و ابتکار عمل جان کری در تعامل با تهران را ادامه می‌دهد.
با پایان یافتن زمان خدمت کاترین اشتون به عنوان دیپلمات ارشد جامعه اروپا و جانشینی احتمالی او با رادوسلاو شیکورسکی، وزیر خارجه لهستان، می‌توان انتظار داشت که نقش مستقیم و غیر مستقیم بریتانیا در رابطه با پرونده اتمی ایران در وضعیت انفعالی کنونی باقی بماند.
-------------------------------------
یادداشت‌ها بیانگر نظر نویسندگان آنهاست و نه بازتاب دیدگاه‌های رادیو فردا.
