در رویدادی مهم و برای نخستین بار در ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۶ موافقتنامه همکاری نظامی بین ایالات متحده و دولت اقلیم کردستان به امضا رسید. از سوی آمریکا الیسا اسلوتکین، معاون وزیر دفاع و از سوی دولت اقلیم کردستان کریم سنجاری، وزیر کشور اقلیم این موافقتانه را در حضور مسعود بارزانی، رییس دولت اقلیم کردستان، امضا کردند.
بر اساس این موافقتامه، آمریکا متعهد می‌شود که مبلغ ۴۵۰ میلیون دلار به نیروهای پیشمرگه برای جنگ علیه داعش کمک مالی کند. بخش مهمی‌از این کمک مالی، توانبخشی دولت اقلیم در پرداخت حقوق نیروهای نظامی پیشمرگه است. همچنین بر اساس این توافق اقلیم کردستان متعهد می‌شود که نیروهای خود را در خطوط مقدم با داعش افزایش دهد.
بارزانی در پی امضای این قرارداد مراتب تشکر و قدردانی خود را از آمریکا بابت سرنگونی نظام استبدادی صدام و پشتیبانی نظامی و مالی مستمر از اقلیم و پیشمرگه ابراز داشت و آن را «عامل مهمی در پیروزی بر نیروهای تروریستی» دانست. وی همچنین همکاری و هماهنگی میان آمریکا و نیروهای پیشمرگه را «ایده‌آل» توصیف کرد. مقام آمریکایی نیز امضای این موافقتنامه را دلیلی بر روابط مستحکم میان آمریکا و نیروهای پیشمرگه دانست.
موافقتنامه‌ای علیه داعش یا بغداد؟
از مفاد موافقتنامه چنین استنباط می‌شود که این توافق برای کمک‌رسانی مالی و لجستیکی آمریکا به نیروهای پیشمرگه است تا عملیات آزادسازی استان نینوا به مرکزیت موصل را که تحت تصرف داعش است، تسهیل بخشد.
به رغم چنین هدفی، حضور نداشتن هیچ یک از مقامات دولت مرکزی در مراسم امضای این توافقنامه، پرسش هایی را برانگیخت مبنی بر اینکه آیا این موافقتامه با اطلاع بغداد امضا شده یا بدون آن. در صورت دوم، این اقدام دور زدن دولت مرکزی تلقی می‌شود.
ابراهیم جعفری وزیر خارجه عراق با ابراز ناخرسندی از این اقدام در پاسخ به این پرسش در مصاحبه ای با شبکه «الحره» گفت که این اقدام بدون آگاهی و اطلاع دولت مرکزی انجام شده است. وی امضای این توافق را نقض حاکمیت ملی عراق دانست.
با این توصیف از نظر دولت مرکزی، این موافقتنامه نه صرفاً تقویت بنیه نظامی دولت اقلیم علیه داعش بلکه علیه دولت مرکزی نیز تلقی می‌گردد چرا که در گمان بغداد این اقدام، زمینه جدایی و استقلال کردستان را که بارزانی به صراحت از آن سخن گفته تسریع خواهد کرد. در پی اختلاف اقلیم و دولت مرکزی، بغداد مقدار قابل توجهی از سهم اقلیم از بودجه کشور را قطع کرده بود.
این در حالی است که امید صباح، سخنگوی دولت اقلیم گفته که حصول این توافق حدود دو سال زمان برده است و قرار نیست هیچ پایگاه نظامی چه توسط آمریکا و چه توسط دیگر کشورهای عضو ائتلاف در اقلیم کردستان تأسیس شود.
اما، از سوی دیگر سایت آفاق به نقل از ريناس جانو محمد عضو حزب دمکرات کردستان گفته که بر اساس مفاد این توافق قرار است آمریکا ۵ پایگاه نظامی در حلبچه، اتروش، اربیل، دهوک و سنجار به منظور آموزش نیروهای پیشمرگه برپا کند. وی همچنین دیگر مفاد توافق را تأمین حقوق پیشمرگه برای ده سال و تجهیز آنان به سلاح‌های پیشرفته اعلام کرد.
نتیجه:
توافق امضا شده میان آمریکا و دولت اقلیم از سه جهت حایز اهمیت است:
یکم؛ این نخستین موافقتامه میان آمریکا و دولت اقلیم کردستان است. تا پیش از این میان دو طرف هیچ گونه قراردادی امضا نشده بود. امضا این توافق با دولت اقلیم و نه از طریق دولت مرکزی، وزن سیاسی دولت اقلیم کردستان را افزایش می‌دهد. همین تلقی موجب نگرانی کسانی است که معتقدند این اقدام استقلال اقلیم کردستان از عراق را که بارزانی بارها و بدون پرده از آن سخن گفته تسریع خواهد بخشید.
دوم؛ در این مراسم هیچ یک از مقامات دولت مرکزی حضور نداشتند ولی بر خلاف اظهارات وزیر خارجه عراق، استوارت جونز، سفیر آمریکا در بغداد تصریح کرده که حصول توافق با دولت اقلیم با علم و آگاهی دولت مرکزی به دست آمده است. در تصاویری که از این مراسم مخابره شده، پرچم دولت عراق دیده می‌شود.
سوم؛ دیگر اهمیت این قرارداد این است که این موافقتامه، توافق همکاری نظامی میان آمریکا و دولت اقلیم است. برای مثال اگر این نخستین توافق، همکاری علمی و دانشگاهی بود چندان حساسیت برانگیز نبود به ویژه اگر قرار باشد آمریکا پایگاه‌های نظامی در اقلیم برپا کند.
آنچه جای تردید نیست اینکه هرچه زمان بیشتر می‌گذرد پیوندهای اقلیم کردستان با دولت مرکزی عراق سست‌تر می‌شود و در عوض روند استقلالی که مسعود بارزانی وعده آن را داده سرعت بیشتری می‌گیرد.
————————————
یادداشت‌ها نظر نویسندگان خود را بازتاب می‌دهند و بیانگر دیدگاهی از رادیو فردا نیستند
