به نظر شما کدام ملت، پايه های نخستين تمدن جهان را بر روی کره زمين بنيان گذاشتند؟ ايرانی ها يا سومری ها؟
تا چندی پيش بسياری از تاريخ شناسان سومرهای را دارای قديمی ترين تمدن جهان می دانستند که در جنوب عراق امروزی زندگی ميکردند. تاريخ شناسان قديم نوشته اند که سومری ها ۴۵۰۰ سال پيش از ميلاد، اولين مدنيت بشری را در اين نقطه از جهان به وجود آورده اند.
اما يک پژوهشگر تاريخ، بر پايه اسناد و مدارکی که بدست آورده، در چند سخنرانی در آمريکا و اروپا، شهر سوخته را گهواره تمدن جهان اعلام کرده و می گوید: «کهن ترين تمدن در جنوب شرقی ايران و شهرسوخته وجود داشته است.» اين فرضيه پيش از اين نيز مطرخ شده بود اما اکنون مدارک تازه تری در اين زمينه بدست آمده است.
راديو فردا در گفت وگو با محمود کوير نويسنده و پژوهشگرتاريخ ايران ابتدا در باره منشاء تمدن جهان و مکان آن می پرسد.
اين تمدن نزديک به هفت هزار سال پيش در جنوب شرقی ايران در کنار هلیل‌رود، شهر سوخته، اسپيددژ پديد آمد و کهن ترين سکونت گاه بشر و مرکز تجارت و هنر و درحقيقت پلی بين فرهنگ ها و تمدن های ديگر بوده است.
اين يک نظريه جديد در مورد پيدايش تاريخ و تمدن بشری است.
پيشتر از اين می گفتند که سومری ها قديمی ترين تمدن بشری را دارند. اما الان شما با پژوهش هايی که انجام داده ايد به اين باور و دريافت رسيده ايد که ايرانی ها قديمی ترين تمدن بشری را به وجود آورده اند.
به هر حال اين تمدن چه خدماتی برای نوع بشر به همراه داشته است
به طور خيلی خلاصه بايد بگويم که قديمی ترين خط جهان که تا کنون تصور می شد که در سومر به وجود آمده است، در «کُنار صندل» پيدا شده است که ۳۰۰ سال از تمام خطوط باقيمانده جهان کهن تر است.
قديمی ترين اسطوره جهان، گيلگمش، بر روی صدها جام زر از اينجا به جاههای ديگر راه پيدا کرده است.
بزرگترين و قديمی ترين زيگورات جهان ، يعنی نيايشگاه و رصد خانه قديمی دنيا در اين منطقه و در فضايی به اندازه چهارصد متر در چهارصد متر بنا شده بوده است.
اولين نقاشی متحرک دنيا به شکل يک بز و درخت اولين بار بر روی يک ظرف در اين منطقه پيدا شده است و از نظر پزشکی بسيار پيشرفت کرده بوده است.
نخستين چشم مصنوعی دنيا را در کاسه سر يک اسکلت در يک گور در آنجا يافته اند و اينها درحقيقت متعلق به دوران گذار به عصر برنج بوده است.
ما کوره های ذوب مس بسياری را در آنجا يافتيم و در حقيقت می شود گفت که قديمی ترين فلزکاران جهان نيز در اين منطقه می زيسته اند.
آقای کوير، به گيلگمش اشاره کرديد. اين حماسه گيلگمش و لوحه های مربوط به آن کجا و کی پيدا شده است؟
برای اولين بار هرمز رسام، يک ايرانی تبار موصلی که بعدها به بريتانيا رفت و درحقيقت لوح حقوق بشر کوروش را هم ايشان کشف کرد و دانش آموخته دانشگاه آکسفورد بود، برای اولين بار لوحه های گيلگمش را يافت و بعدها ... آلمانی آن را رمز خوانی کرد و در سال ۱۸۷۲ جورج اسميت آنها را به انگليسی ترجمه کرد.
لوحه های گيلگمش ۱۲ لوحه اند که در کتابخانه آشور به همراه ۳۰ هزار لوحه ديگر نگهداری می شد و اين کتابخانه در سال ۱۸۴۹ کشف شد.
در اين پژوهش های شما که طی مراحل آن به اين نتيجه رسيديد که کهن ترين تمدنها از ايران آغاز شده، شهر سوخته در کجا و در چه منطقه جغرافيايی قرار داشته است؟
شهر سوخته يکی از مهمترين مراکز اين تمدن بوده است. لايه هايی که برداشت شده است تا شش هزار سال تاريخ اين شهر را نشان می دهد.
تا به حال در چهار دوره مختلف آن منطقه مورد کاووش های باستان شناسی قرار گرفته است. وسايل آرايشی بسيار زياد ، ۱۲ نوع پارچه يک جواهرسازی بی مانند، سفال گری بسيار کم نظير و شهرسازی بسيار مدرن که محله های امن و ساختمان سازی بسيار پيشرفته را نشان می دهد در اين کاووش ها کشف شده است.
شهر سوخته در واقعی يکی از مراکز اين تمدن است که ما آن را تمدن ارتا نام گذری کرده ايم.
در گل نوشته ای سومری به اين تمدن ارتا اشاره شده است. در اين گلنوشته ها نوشته شده که در شرق سومر تمدنی وجود دارد که از عظمت اين تمدن ياد شده است.
پس اين شهر سوخته در ايران کنونی نيست؟
چرا در ايران کنونی و در نزديکی شهر زابل است. البته بسيای از اشيا اين شهر غارت شده است. نزديک به چهار هزار گور در آنجا وجود داشته که حدس زده می شود که در هر کدام بيش از ۲۵ شيئی باستانی وجود داشته است ولی بخش بزرگی از اين اشياء متاسفانه به وسيله افراد بومی و قاچاقچيان غارت شده است.
الان موزه ها و حراجی های سراسر دنيا پر است از اشياء بی مانند و بی نظير اين تمدن.
