با ارائه لایحه بودجه دولت به مجلس انتقادهای زیادی از سوی مجلس و دیگر نهادها و کارشناسان اقتصادی متوجه این لایحه شده است. منتقدین لایحه بودجه سال ۹۱ را فاقد ساختاری همگون و متناسب با اوضاع اقتصادی ایران و جهان ارزیابی می‌کنند. اما چه ویژگی‌هایی لایحه بودجه دولت برای سال ۹۱ دارد؟
فریدون خاوند، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصاد در پاریس می گوید «در لایحه بودجه آقای احمدی‌نژاد برای سال ۱۳۹۱ حجم بودجه ۵۱۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته گرفته شده که در مقایسه با بودجه مصوب سال ۱۳۹۰ که ۵۰۸ هزار میلیارد تومان است.»
وی می افزاید «اصولا افزایش آن بسیار بسیار ناچیز است و حتی اگر نرخ تورم رسمی کشور را که بالای ۲۲ درصد است در نظر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که حتی بودجه ۱۳۹۱ نسبت به بودجه سال جاری کاهش واقعی نشان می‌دهد.»
وفریدون خاوند می گوید «آقای احمدی‌نژاد بر این اساس استدلال کرده که بودجه‌اش دارای انضباط مالی است و این انضباط در آن رعایت شده. اما منتقدین میگویند که این بودجه ارقامش به شدت مغشوش است، منابع تامین هزینه‌هایش روشن نیست، اعتبارهایش مشخص نیست و کار به جایی رسیده حتی که کسی مثل آقای احمد توکلی رییس مرکز پژوهش‌های مجلس اصولا این بودجه را بودجه درهم و برهم توصیف کرده و هیات رییسه مجلس هم تصمیم گرفته که این بودجه را برای بررسی‌های بیشتر بفرستد به مرکز پژوهش‌های مجلس و دیوان محاسبات. این اگر بی‌سابقه نباشد در تاریخ جمهوری اسلامی دست کم بسیار بسیار نادر است و حتی نوعی تحقیر است در مورد دولت. »
*******************
در حالی که همه کارشناسان اقتصادی چه آنانی که همراه دولت‌اند و چه کارشناسان بی‌طرف از اوضاع نابسامان اقتصادی کشور میگویند و نسبت به ادامه این وضع هشدار می‌دهند معاون امور حقوقی و مجلس وزیر اقتصاد و دارایی در گفت‌وگویی با خبرگزاری فارس که روز سه‌شنبه منتشر شد محرومیت زدایی، خودکفایی و کاهش فاصله طبقاتی را از جمله سه دستاورد بزرگ انقلاب اسلامی خواند. کمال‌الدین شهریاری در گفت‌وگو با فارس میگوید پس از انقلاب روز به روز سهم درآمدهای نفتی در بودجه رو به کاهش بوده است.
معاون امور حقوقی و مجلس وزیر اقصاد میگوید در حال حاضر بیش از ۹۸ درصد از روستاهای کشور از تاسیسات زیربنایی برق، آب لوله‌کشی، جاده و حتی گاز برخوردار شده اند. به باور آقای شهریاری تحریم آمریکا و دیگر کشورهای غربی هم به توسعه فن‌آوری و بومی کردن صنعت در کشور کمک کرده است. آهنگ خودکفایی به گفته آقای شهریاری از همان روزهای پس از انقلاب آغاز شد و از تغییر ساختار و ترکیب هزینه‌های بودجه و احداث زیرساخت‌های رشد و توسعه اقتصادی به سوی محرومیت زدایی در مناطق محروم سمت‌گیری شد.
کامران دادخواه استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در بوستون به رادیو فردا می گوید «اینکه گفته میشود قبل از انقلاب درآمد سرانه مردم ایران ۲۱۰۰ بود و حالا که ۵۰۰۰ دلار شده بیش از آن شده. به این نکته توجه نمیشود که در فاصله ۱۹۷۸ تا امروز ارزش دلار خودش یک سوم شده. بنابراین اگر شما بخواهید بر پایه قدرت خرید ۲۱۰۰ دلار در سال های انقلاب محاسبه کنید امروز باید در آمد سرانه دستکم ۶۳۰۰ دلارباشد.»
کامران دادخواه درمورد کم شدن وابستگی بودجه و اقتصاد به نفت هم می گوید «گفته های معاون وزارت اقتصاد درست نیست چون واقعیت این است که الان بیش از هر موقع دیگر اقتصاد ایران متکی به درآمد نفت است.»
آقای دادخواه می افزاید «البته مثلا در بودجه مقداری از درآمدهای نفتی را تحت عنوان مالیات‌های درآمدهای نفتی میگویند. یا در قسمت صادرات بعضی قسمت‌ها را جدا می‌کنند و به این صورت وانمود می‌کنند که چیزی غیر از نفت صادر شده است. اما هیچکدام از این حرف‌ها واقعیت ندارد. بازی با الفاظ و بازی با لغت‌هاست.»
وی می افزاید «این که ادعا می شود که ایران سالی ۶۰ میلیارد دلار از در آمدهای نفتی را پس انداز میک کند هم درست نیست چون اگر این واقعیت داشت فقط ده سال گذشته باید ۶۰۰ میلیارد دلار پس انداز شده باشد و یک جایی باشد. کو؟ همین ۵ سال گذشته ۳۰۰ میلیارد دلار باید جایی باشد. آن کجاست؟ کجاست که ما نمی‌بینیم؟ ادعا در مورد خود کفائی هم درست نیست. صحبت از خودکفایی کردن اصولا درست نیست چون مگر آمریکا خودکفاست؟ مگر انگلیس خودکفاست؟ مگر ژاپن خودکفاست؟ مگر چین خودکفاست؟ خودکفایی معنایی ندارد در دنیای اقتصاد امروز. دنیای اقتصادی که جهانی شده دیگر صحبت از خودکفایی کردن حرف مسخره‌ای است زدنش. »
*
به رغم خوش‌بینی‌هایی که می‌شد چشم‌انداز حل بحران مالی یونان چشم‌اندازی روشن است روزهای گذشته بار دیگر ابرهای سیاهی این چشم‌انداز را تیره و تار کرده اند. اکنون دیگر ابراز نظر درباره قبول ورشکستگی دولت یونان تعجب‌آور نیست بلکه شماری از مقام‌های اتحادیه اروپا گزینه یک ورشکستگی تنظیم شده را امری غیرمحتمل نمی‌دانند.
مهرداد عمادی، کارشناس اقتصادی و مشاور اتحادیه اروپا در لندن در پاسخ به این پرسش که چه عواملی مانع پرداخت وامهای تصویب شده اتحادیه اروپا به یونان میشود به رادیو فردا میگوید: «یک مشکل مربوط به یونانی‌ها میشود و یک مشکل مربوط به بانک‌هایی میشود که با یونان دادوستد اعتباری داشتند. مشکل اول در مورد یونان این است که علی‌رغم این که دولت لوکاس پاپادموس را داشتیم و ایشان تعهداتی که در آن زمان آقای پاپاندروس نمی‌توانستند بپذیرند پذیرفتند در چارچوب کاهش هزینه‌های دولتی علی‌رغم اینها پیشرفت‌هایی که حسابداران و کارشناسان اتحادیه از یونان گزارش می‌دهند این است که این کاهش هزینه‌ها و برنامه‌های ریاضتی در همه جا اجرا نمیشود.»
وی می افزاید «اما بخش دوم این دشواری این است که بانک‌هایی که پذیرفته بودند تا حتی دو ماه پیش که درصد قابل توجهی حتی رقم ۴۰ درصد پذیرفته شد در یک گردهمایی بانکها در آلمان که ۴۰ درصد بدهی‌های یونان را بپذیرند که بخشوده شود که بازپراخت بقیه برای دولت یونان ممکن‌تر شود متاسفانه بعضی از این بانکها در چارچوب این تعهد به جای این که این مساله را بپذیرند وامهایی که از یونان داشتند را در بازار آزاد شروع کردند به فروش.»
ظاهرا همه این امیدواری را دارند در نهایت دولت‌های اتحادیه اروپا دست بالا خواهند زد و به هر وسیله‌ای مانع ورشکستگی یونان می‌شوند. بنابراین پرسش این است که آیا واقعا اتحادیه اروپا به هر قیمتی مانع ورشکستگی خواهد شد؟ مهرداد عمادی میگوید پاسخ این پرسش نه است.
فریدون خاوند، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصاد در پاریس می گوید «در لایحه بودجه آقای احمدی‌نژاد برای سال ۱۳۹۱ حجم بودجه ۵۱۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته گرفته شده که در مقایسه با بودجه مصوب سال ۱۳۹۰ که ۵۰۸ هزار میلیارد تومان است.»
وی می افزاید «اصولا افزایش آن بسیار بسیار ناچیز است و حتی اگر نرخ تورم رسمی کشور را که بالای ۲۲ درصد است در نظر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که حتی بودجه ۱۳۹۱ نسبت به بودجه سال جاری کاهش واقعی نشان می‌دهد.»
وفریدون خاوند می گوید «آقای احمدی‌نژاد بر این اساس استدلال کرده که بودجه‌اش دارای انضباط مالی است و این انضباط در آن رعایت شده. اما منتقدین میگویند که این بودجه ارقامش به شدت مغشوش است، منابع تامین هزینه‌هایش روشن نیست، اعتبارهایش مشخص نیست و کار به جایی رسیده حتی که کسی مثل آقای احمد توکلی رییس مرکز پژوهش‌های مجلس اصولا این بودجه را بودجه درهم و برهم توصیف کرده و هیات رییسه مجلس هم تصمیم گرفته که این بودجه را برای بررسی‌های بیشتر بفرستد به مرکز پژوهش‌های مجلس و دیوان محاسبات. این اگر بی‌سابقه نباشد در تاریخ جمهوری اسلامی دست کم بسیار بسیار نادر است و حتی نوعی تحقیر است در مورد دولت. »
*******************
در حالی که همه کارشناسان اقتصادی چه آنانی که همراه دولت‌اند و چه کارشناسان بی‌طرف از اوضاع نابسامان اقتصادی کشور میگویند و نسبت به ادامه این وضع هشدار می‌دهند معاون امور حقوقی و مجلس وزیر اقتصاد و دارایی در گفت‌وگویی با خبرگزاری فارس که روز سه‌شنبه منتشر شد محرومیت زدایی، خودکفایی و کاهش فاصله طبقاتی را از جمله سه دستاورد بزرگ انقلاب اسلامی خواند. کمال‌الدین شهریاری در گفت‌وگو با فارس میگوید پس از انقلاب روز به روز سهم درآمدهای نفتی در بودجه رو به کاهش بوده است.
معاون امور حقوقی و مجلس وزیر اقصاد میگوید در حال حاضر بیش از ۹۸ درصد از روستاهای کشور از تاسیسات زیربنایی برق، آب لوله‌کشی، جاده و حتی گاز برخوردار شده اند. به باور آقای شهریاری تحریم آمریکا و دیگر کشورهای غربی هم به توسعه فن‌آوری و بومی کردن صنعت در کشور کمک کرده است. آهنگ خودکفایی به گفته آقای شهریاری از همان روزهای پس از انقلاب آغاز شد و از تغییر ساختار و ترکیب هزینه‌های بودجه و احداث زیرساخت‌های رشد و توسعه اقتصادی به سوی محرومیت زدایی در مناطق محروم سمت‌گیری شد.
کامران دادخواه استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در بوستون به رادیو فردا می گوید «اینکه گفته میشود قبل از انقلاب درآمد سرانه مردم ایران ۲۱۰۰ بود و حالا که ۵۰۰۰ دلار شده بیش از آن شده. به این نکته توجه نمیشود که در فاصله ۱۹۷۸ تا امروز ارزش دلار خودش یک سوم شده. بنابراین اگر شما بخواهید بر پایه قدرت خرید ۲۱۰۰ دلار در سال های انقلاب محاسبه کنید امروز باید در آمد سرانه دستکم ۶۳۰۰ دلارباشد.»
کامران دادخواه درمورد کم شدن وابستگی بودجه و اقتصاد به نفت هم می گوید «گفته های معاون وزارت اقتصاد درست نیست چون واقعیت این است که الان بیش از هر موقع دیگر اقتصاد ایران متکی به درآمد نفت است.»
آقای دادخواه می افزاید «البته مثلا در بودجه مقداری از درآمدهای نفتی را تحت عنوان مالیات‌های درآمدهای نفتی میگویند. یا در قسمت صادرات بعضی قسمت‌ها را جدا می‌کنند و به این صورت وانمود می‌کنند که چیزی غیر از نفت صادر شده است. اما هیچکدام از این حرف‌ها واقعیت ندارد. بازی با الفاظ و بازی با لغت‌هاست.»
وی می افزاید «این که ادعا می شود که ایران سالی ۶۰ میلیارد دلار از در آمدهای نفتی را پس انداز میک کند هم درست نیست چون اگر این واقعیت داشت فقط ده سال گذشته باید ۶۰۰ میلیارد دلار پس انداز شده باشد و یک جایی باشد. کو؟ همین ۵ سال گذشته ۳۰۰ میلیارد دلار باید جایی باشد. آن کجاست؟ کجاست که ما نمی‌بینیم؟ ادعا در مورد خود کفائی هم درست نیست. صحبت از خودکفایی کردن اصولا درست نیست چون مگر آمریکا خودکفاست؟ مگر انگلیس خودکفاست؟ مگر ژاپن خودکفاست؟ مگر چین خودکفاست؟ خودکفایی معنایی ندارد در دنیای اقتصاد امروز. دنیای اقتصادی که جهانی شده دیگر صحبت از خودکفایی کردن حرف مسخره‌ای است زدنش. »
*
به رغم خوش‌بینی‌هایی که می‌شد چشم‌انداز حل بحران مالی یونان چشم‌اندازی روشن است روزهای گذشته بار دیگر ابرهای سیاهی این چشم‌انداز را تیره و تار کرده اند. اکنون دیگر ابراز نظر درباره قبول ورشکستگی دولت یونان تعجب‌آور نیست بلکه شماری از مقام‌های اتحادیه اروپا گزینه یک ورشکستگی تنظیم شده را امری غیرمحتمل نمی‌دانند.
مهرداد عمادی، کارشناس اقتصادی و مشاور اتحادیه اروپا در لندن در پاسخ به این پرسش که چه عواملی مانع پرداخت وامهای تصویب شده اتحادیه اروپا به یونان میشود به رادیو فردا میگوید: «یک مشکل مربوط به یونانی‌ها میشود و یک مشکل مربوط به بانک‌هایی میشود که با یونان دادوستد اعتباری داشتند. مشکل اول در مورد یونان این است که علی‌رغم این که دولت لوکاس پاپادموس را داشتیم و ایشان تعهداتی که در آن زمان آقای پاپاندروس نمی‌توانستند بپذیرند پذیرفتند در چارچوب کاهش هزینه‌های دولتی علی‌رغم اینها پیشرفت‌هایی که حسابداران و کارشناسان اتحادیه از یونان گزارش می‌دهند این است که این کاهش هزینه‌ها و برنامه‌های ریاضتی در همه جا اجرا نمیشود.»
وی می افزاید «اما بخش دوم این دشواری این است که بانک‌هایی که پذیرفته بودند تا حتی دو ماه پیش که درصد قابل توجهی حتی رقم ۴۰ درصد پذیرفته شد در یک گردهمایی بانکها در آلمان که ۴۰ درصد بدهی‌های یونان را بپذیرند که بخشوده شود که بازپراخت بقیه برای دولت یونان ممکن‌تر شود متاسفانه بعضی از این بانکها در چارچوب این تعهد به جای این که این مساله را بپذیرند وامهایی که از یونان داشتند را در بازار آزاد شروع کردند به فروش.»
ظاهرا همه این امیدواری را دارند در نهایت دولت‌های اتحادیه اروپا دست بالا خواهند زد و به هر وسیله‌ای مانع ورشکستگی یونان می‌شوند. بنابراین پرسش این است که آیا واقعا اتحادیه اروپا به هر قیمتی مانع ورشکستگی خواهد شد؟ مهرداد عمادی میگوید پاسخ این پرسش نه است.
