لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
یکشنبه ۴ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۴:۵۵

انتخابات رياست جمهوری، سياست خارجی و توانایی‌های رئیس‌جمهور


با نزديک شدن به زمان برگزاری انتخابات رياست جمهوری سال ايران، جهان با دقت نظاره‌گر رقابتی است که در آن جانشين محمود احمدی نژاد تعيين خواهد شد.

در دوره احمدی نژاد سخنان وی در مورد موارد مختلفی از جمله برنامه هسته‌ای، حقوق بشر و اسرائيل، جنجال‌آفرين بوده است.

بر اساس آمارهای اخير صندوق بين‌المللی پول، تحت رياست جمهوری احمدی نژاد در سال ۲۰۱۳، اقتصاد ايران تورم ۲۵ درصدی، بيکاری ۱۳ درصدی، و رشد اقتصادی ناچيز هشت دهم درصدی را تجربه می‌کند.

اين دوره انتخابات در زمان سختی برای جمهوری اسلامی ايران اتفاق می‌افتد. ادامه برنامه هسته‌ای از يک سو و حمايت بی قيد و شرط از رژيم اسد در سوريه باعث تشديد بی‌سابقه تحريم‌های بين‌المللی و افزايش فشار کشورهای منطقه بر ايران شده است.

تحريم‌های غرب اقتصاد ايران را فلج کرده و منجر به سقوط ارزش پول شده است. اين امر باعث گمانه‌زنی‌ها در مورد رئيس جمهوری بعدی شده است که وارث شرايط نابسامان جمهوری اسلامی خوهد بود و اينکه چگونه او اقتصاد را سر و سامان خواهد داد وجايگاه منطقه‌ای و بين‌المللی تهران را بهبود خواهد بخشيد.
آن دسته از محققانی که جمهوری اسلامی ايران را مطالعه می کنند، می دانند که بهتر است که نتيجه ای برای انتخابات رياست جمهوری ايران پيش بينی نکنند. انتخاب دو رئيس جمهور گذشته، محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد، دو نمونه برجسته از غير قابل پيش بينی بودن انتخابات رياست جمهوری ايران است.
مجید رفیع زاده

آن دسته از محققانی که تاریخ و رخدادهای جمهوری اسلامی ايران را مطالعه می‌کنند، می‌دانند که بهتر است نتيجه ای برای انتخابات رياست جمهوری ايران پيش‌بينی نکنند. انتخاب دو رئيس جمهور گذشته، محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد، دو نمونه برجسته از غير قابل پيش‌بينی بودن انتخابات رياست جمهوری ايران است.

اين هفته در آخرين دقايق باقی‌مانده از زمان ثبت نام انتخابات رياست جمهوری، اکبر هاشمی رفسنجانی، رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام، که در سال ۱۳۸۴ در رقابت با محمود احمدی نژاد شکست خورد و اسفنديار رحيم مشايی، مشاور محمود احمدی نژاد، نامزدی خود را اعلام کردند. اگر چه آقای هاشمی رفسنجانی در هفته‌های اخير گفته بود که «بدون موافقت ايشان (آيت الله خامنه ای)، وارد عرصه نخواهم شد چون اگر ايشان موافق نباشند نتيجه ای که به بار می‌آيد معکوس خواهد بود»، اما ورودش به کارزار انتخاباتی بسياری را هيجان زده کرد.

همچنين آقای رفسنجانی بر ترميم سياست خارجی ايران تاکيد کرده و گفت: « ما با اسرائيل سر جنگ نداريم. حالا اگر عرب‌ها جنگ کردند ما کمک می‌کنيم.»

حدود ۱۵۰ نماينده مجلس نامه ای منتشر کرده‌اند که در آن به مواضع اخير اکبر هاشمی رفسنجانی در مورد دشمنی با اسرائيل اعتراض شده است.

حتی در صورت پیروزی آقای رفسنجانی، نبايد انتظار تغييرات چشمگيری را در اين زمينه داشت. سياست ايران در مقابل آمريکا، کشورهای غرب، اسرائيل، سوريه، کشورهای عرب خليج فارس، و برنامه غنی‌سازی هسته‌ای مستقيماّ توسط آيت الله علی خامنه ای اداره می‌شوند. با اين حال، رئيس جمهور آينده ايران می‌تواند لحن سياسی در محافل منطقه‌ای و بين‌المللی را به نمايندگی از رهبر تنظیم کند.

در حالی که انتخابات رياست جمهوری و روند آن در ايالات متحده به طور معمول به مدت دو سال پيش از برگزاری آن آغاز می‌شود در انتخابات رياست جمهوری ايران کارزار انتخابات معمولا حدود دو ماه است.

اگرچه انتخابات ايران غير قابل پيش‌بينی است، اما می‌شود پيش‌بينی کرد که نظام جمهوری اسلامی به دنبال يک دولت دست‌نشانده است که از ويژگی‌های اساسی زير به منظور اطمينان از بقای رژيم است.

مهمترين مشخصه رئيس جمهوری آينده، وفاداری به رهبر و اصول انقلابی ايران است. برای رهبر، علی خامنه‌ای، اين يکی از مهم‌ترين معيارها است.

ويژگی دوم، محبوبيت رئيس جمهوری است. رهبری، پيروان تندرو او و شورای نگهبان بيشتر علاقه‌مند به چهره‌هايی هستند که نه تنها در ميان کادر ارشد سپاه پاسداران دارای محبوبيت باشد، بلکه تا حدی از حمايت شهروندان عادی نيز برخوردار باشد. اکنون نياز به شخصيتی که به طور موثر توانايی مبارزه با کاهش اقتصاد و بيکاری در ايران، و همچنين مديريت فشارها و تحريم‌های منطقه‌ای و بين‌المللی را داشته باشد نیز بيشتر احساس می‌شود.

چالش ديگر انتخابات رياست جمهوری ۱۳۹۲، نامزدی اسفنديار رحيم مشايی، مشاور، نظريه پرداز، و رئيس دفتر سابق محمود احمدی نژاد، است. مشايی که با احمدی نژاد نسبت خانوادگی دارد، به عنوان فردی مذهبی‌-ملی‌گرا و رفيق رئيس‌جمهوری و جانشين وی شناخته می‌شود.
احمدی نژاد نشان داده که اگر رئيس دفتر سابقش اجازه شرکت در انتخابات داده نشود پست رياست جمهوری را ترک به راحتی و بی سر و صدا ترک نخواهد کرد.
مجید رفیع زاده

در ماه‌های اخير احمدی نژاد در سخنرانی‌های که در شهرهای مختلف ايران برگزار شده علناّ به ستايش فضايل و شخصيت مشايی پرداخته است. احمدی نژاد نشان داده که اگر رئيس دفتر سابقش اجازه شرکت در انتخابات داده نشود پست رياست جمهوری را به راحتی و بی‌سروصدا ترک نخواهد کرد. با اين حال، به احتمال زياد نامزدی مشايی برای رياست جمهوری توسط شورای نگهبان رد خواهد شد.

مشايی که با نظرات ملی‌گرايانه‌اش -مانند توصيف ايرانيان به عنوان «دوست همه مردم جهان - حتی اسرائيلی ها»- شناخته شده است در ميان روحانيون تندرو که ترجيح می‌دهند شعارهای کانديداها مبنی بر اسلام سنتی باشد مقبوليت چندانی ندارد. از نظر طيف تندرو او يک خائن سلطنت‌طلب است که از پادشاهان ايرانی پيش از اسلام مانند کوروش بزرگ تمجيد می‌کند. این دسته، رحیم مشایی را حتی فردی در خدمت اهداف سازمان اطلاعات مرکزی ايالات متحده می‌دانند.

اگر چه انتخابات رياست جمهوری ايران هميشه بحث‌برانگيز و غيرقابل پيش‌بينی بوده، آنچه در مورد انتخابات رياست جمهوری ۱۳۹۲ روشن است عدم توانايی رئيس جمهور آينده برای ايجاد تغييرات چشمگير در سياست خارجی ايران به خصوص در رابطه با غرب و اسرائيل، سياست هسته‌ای ايران و تغيير رويه در پشتيبانی خلل‌ناپذیر تهران از نظام بشار اسد در سوريه است.
XS
SM
MD
LG