سخنان سفير سوريه در آمريکا که روز دوشنبه، ۲۷ ژوئيه، در جمع گروهی از فعالان اسراييلی صلح خواستار آن شد تا به وضعيت جنگی بين سوريه و اسراييل پايان داده شود، از سوی برخی صاحب نظران، نشانه پيشرفت گفت وگوهای دو هفته ای صلح ميان دو کشور تلقی شده است.
عليرضا نوری زاده، روزنامه نگار و کارشناس مسائل خاورميانه در لندن، در گفت وگو با راديو فردا، فراخوان سفير سوريه برای پايان بخشيدن به وضعيت جنگی را، تلاش سوريه برای نزديکی با آمريکا ارزيابی می کند و در اين رابطه می گويد: «با توجه به اين که اسراييل جولان را ضميمه خاک خود کرده است، سوری ها می دانند که اعاده جولان زمان زيادی می طلبد.»
وی می افزايد: « با اين همه سوريه در پذيرش پيشنهاد ترکيه و نشستن سر ميز مذاکره، آن قدر از خودش آمادگی و گذشت نشان داد که می توان تصور کرد، سوريه هدف ديگری را در پشت اين قضيه دنبال می کند.»
ماهان عابدين، کارشناس مرکز مبارزه با تروريسم در لندن، تلاش ها برای تنش زدايی را امری عادی می داند و به راديو فردا چنين می گويد: « تنش زدايی در روابط سوريه و اسراييل امر جديدی نيست. در طول اين ۱۸-۱۷ سال تحرکات زيادی در جهت تنش زدايی از روابط دو کشور انجام گرفته ولی به جايی نرسيده است. زيرا مشکل اساسی در بلندی های جولان است و اسراييل در هيچ شرايطی حاضر نيست از موضع خود عقب نشينی کند.»
دولت اسراييل، چندی پيش از زبان وزير امور خارجه اش اعلام کرده بود که اين کشور مشتاق است تا با همسايگان خود در صلح و فضای مسالمت آميز زندگی کند. اما سوريه بايد درک کند که نمی تواند در همان حال مناسبات پيشين خود با جمهوری اسلامی ايران يا حماس و حزب الله را هم دنبال کند.
- «به نظر می رسد هر چقدر سوری ها در رابطه با اسراييل پيشرفت کنند و وجه ديپلماسی سوريه پررنگتر شود، ارتباطش با ايران کم رنگتر خواهد شد.»
در اين باره ماهان عابدين، بر اين باور است که «رژيم سوريه يک رژيم اقليتی است. زيرا يک اقليتی علوی در رأس حاکميت قرار گرفته است. البته خود حاکميت يک حاکميت فرقه ای نيست و سنی مذهب ها که اکثريت را تشکيل می دهند، در حاکميت حضور فعال دارند.»
وی می افزايد: «رأس حکومت سوريه علوی است که مناسبات تنگاتنگی با شيعيان ايران و لبنان دارد. اين مناسبات جنبه های مختلف نظامی، اقتصادی، امنيتی- اطلاعاتی و محلی دارد. زيرا لبنان، سوريه و ايران همکاری های زيادی با هم دارند و اين ارتباط چند جانبه عميق و پيچيده ای است.»
اما از سوی ديگر، گرچه دولتمردان ايران در مدت دو هفته ای که از آغاز گفت وگوهای صلح ميان سوريه و اسراييل می گذرد، سخنان تندی عليه سوريه بر زبان نرانده اند، اما حسين شريعتمداری، نماينده رهبری جمهوری اسلامی در روزنامه کيهان، که سخنانش می تواند بازتاب دهنده ديدگاه جناح منتقد روند صلح خاورميانه تلقی شود، نزديک به يک ماه پيش در گفت وگو با روزنامه «الشرق الاوسط» چاپ لندن، تهديد کرده بود در صورتی که سوريه به توافق صلح با اسراييل برسد، تغييرات اساسی در مسير روابط بين سوريه و ايران ايجاد خواهد شد.
عليرضا نوری زاده، سخنان حسين شريعتمداری را با اهميت تلقی می کند و می گويد: « آقای شريعتمداری، فقط مدير روزنامه کيهان و نماينده ولی فقيه نيست، بلکه مقامی بالاتر از اين دارد. سخنانی که او می گويد، بسياری از مسئولان بلندپايه جرأت گفتن آن را ندارند. بنابر اين آن چه او می گويد، حقيقت ديدگاهی است که در قلب و انديشه مقامات بالای جمهوری اسلامی می گذرد.»
وی ادامه می دهد: « آنها نسبت به سوريه بسيار نگرانند. ديدار ژنرال توکمانی، وزير دفاع سوريه و فرمانده ارتش، از ايران نتوانست نگرانی های ايران را برطرف کند. آقای متکی نيز به سوريه رفت و اين هم نتوانست نگرانی ها را برطرف کند. به نظر می رسد هر چقدر سوری ها در رابطه با اسراييل پيشرفت کنند و وجه ديپلماسی سوريه پررنگتر شود، ارتباطش با ايران کم رنگتر خواهد شد.»
گفت وگوهای صلح ميان سوريه و اسراييل، همچنان در جريان است. گفت وگوهايی که به باور بسياری از کارشناسان طی آن سوريه به عادی سازی روابط با آمريکا، تنش زدايی در منطقه و پايان دادن به وضعيت جنگی با اسراييل و از همه مهمتر بازپس گيری بلندی های جولان نظر دارد و اسراييل نيز در اين ميان البته در کنار امنيت مرزها و شهرک هايش، دور کردن سوريه از جمهوری اسلامی ايران را نيز دنبال می کند.
